Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Hb Esk 96.
- BATASUNEZKO. De unidad. Egin zuen gabaonitarrekin, yuramentuaren azpian, batasunezko allientzia
bat. Lg I 196. Batasunezko siñismen onaz / Alkarrengana batute. Enb 63. Gogo leialez alkar gartsuki maite izan,
ez dute beste zeregiñik, batasunezko mailla gorengora iritxi diranetik. Onaind in Gazt MusIx 156.
- BATASUNIK EZ. Fala de unidad. Euskararen batasunaz edo batasunik ezaz minzatu beharko dut azkenik,
gogo gaiztoz bada ere. MIH 376. Batasunik ez horrek, hain ederra izanik, geure bizkarren inolaz ezin eraman
dezaketen karga ezartzen digu gainean. Ib. 222.
batasundun. "Bat-tasunduna, socius, allié" Dv.
batasunzale. Partidario de la unidad, de la unificación. E ta a, Batasun-zaleok dakuskunez, eztira idazki
orretan ea. A Eusk 1930, 314. Ona emen zertan bear zukean Elade osoaren beargairik andienak, Platon
batasun-zalearen iritziz. Zait Plat 117. Bereztaileen artean izan dira halere zenbait batasun-zale. Oihenart,
adibidez, eta Peñaflorida. Eta buruen buruenik Larramendi. MEIG IX152.
batata. v. patata.
batatu (Lar). 1. Unir(se). "Unificar", "unir", "juntar" Lar. v. batu. --Nola jatxi zan [Linbora]? --Animaz
Jainkotasunari bataturik. --Eta bere gorputza nola geratu zan? --Jainkotasun berarekin batatua. CatBurg 18s.
Nola jatxi zan [Linbora]? --Kristoren anima Jainkotasunari berari bataturik [escrito sobre berari uniturik edo
bat egiñik, tachado]. Mb IArg I 22. Urak zeramazkien apartatzen gugandik, bi gizon aien gorputz batatuak! Ill
Testim 4.
2. Coger, recoger. "Arrebatar, viene del Bascuence arrez-batu, arrakin batu, batatu, coger, recoger con las
garras, arrapatu" Lar.
bataurke. "Cartapel, escrito y en una plana, como los edictos que se fijan" Lar.
batazi. v. batarazi.
batbe. v. batere.
batbedera (BN, S, R-uzt; SP, Urt I 267, Lecl, VocBN, Gèze, Dv, H), bapedera. Ref.: A; Lh. Tr.
Documentado, desde el s. XVI, en textos septentrionales, baztaneses y alto-navarros (en estos últimos, en la
forma bapedra; bapedera en la elegía de Joan de Amendux, y tbn. en Chourio). A partir de mediados del s. XIX
su uso va disminuyendo, y es poco usado en el XX. Lo emplean tbn. algunos autores occidentales modernos,
como Zaitegi, Villasante o Ibiñagabeitia; tbn. Azurmendi, con un sdo. que se aparta del tradicional.
1. Cada uno. "Chacun" SP, Lecl, VocBN y Gèze. "(Syn. de bakhotxa, mais applicable seulement aux
personnes), chacun, chaque" Dv. "Bat bedera, chacun (chacun pris à part). Bat bederak badaki, chacun sait. Syn.
edozein" H. v. bakoitz (2), norbera.
Batbederak pensa beza arimaren gainian / nola salbaturen duen hura bere finian. E 39. Nigar begi bapederak
bere aldias oroiturik (Pamplona, 1564). TAV 3.1.18. Ezen Iaunak bere Elizari egiten drautzan ungi guziak
diradela fideletarik batbederaren probetxutan eta salbamendutan, zeren guziék baitute komunione elkharrekin.
Lç Ins C 7v. Iakobek hiltzean Iosephen semetarik batbedera benedika zezan. Lç He 11, 21 (TB bi semeak, Dv
aldizka benedikatu zituen Josepen semeak, Ol Yoseren semeak banaka onetsi zitun, IBk Joseren seme bakoitza).
Eta hamabi borthák ziraden hamabi perla, batbederatan bat. Lç Apoc 21, 21 (He bakhotxaren bat, Ip
bakhoitzkal). Bapedrak duela Aingeru bat begiratzen duena. Ber Trat 31r. Bizi deño bortxa bedi halakotz bat
bedera / Konfesioan manatu penaren konplitzera. EZ Man I 121. Bat bederak emozue / zor zaion ohorea. EZ
Noel 114. Eta hetan trabailla arazitzen zituen Faraonek bere azpiko iende hek, seiñalaturik bat bederari, bere
eguneko lana eta sailla. Ax 26 (V 15). Badakizu zer behar zaion batbederari eman, eta zergatik hunek gutiago
horrek geiago duen. SP Imit III 22, 3. Ukhen diala borondate, eta intenzione, ezkillaren soiñuez gure bat
bederaren obligatzeko. Tt Onsa 48. Izanen da liburua, / Non baitaite markhatua / Bat-bederaren kontua. Gç
159. Eta hala bat bederak behar lituke artha handirekin hastetik eritarzun horri erremedioak eman. Mong 593.
Zoñek Jinkoaren miragarriak ohoratzen baitzütien, eta bat bederak bere anzo minzo zirela enzüten zütian. Bp II
72.
(s. XVIII) Eta biek egiñ izan zuten amets bat, batbederak bere ametsa gau batean. Urt Gen 40, 5 (Bibl
bakotxak). Erran nahi du bat-bederak eztuela zer loriatu xoilki bere aitzinekoen eginbide, eta merezimenduetan.
ES 106. Eta horiek guziak gertatzen dire Jainkoaren zuhurtziaren eta iustiziaren ordeñuen arabera, zeiñak
pisatzen baititu batbederaren disposizioneak eta merezimenduak. Ch I 13, 6. Batbedrak uste behar duela
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
264