Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
baraurik egon beharko nintzakela. Osk Kurl 85. Itxuli zan baraurik etxera. Etxba Ibilt 466s. Ortatik pentsatu
izan det, besteak ere baraurik baño naiago dutela ondo bazkaldu eta kape bat artutako garaian. Uzt Sas 22.
Negu partian nik gauak beti / ezteramakat barurik. Mattin 112. Nekez ta eziñean jeitxi zan au, egun guzia
baraurik pasatakoak oi duan bezela. Berron Kijote 46.
- BARAUTAN (V ap. A; Añ). En ayunas; ayunando, haciendo ayuno. v. BARAURIK, BARAUAN. Beinbere
ez uts egin Meza Santa adoragarria eta albaitanez enzun barautan. Añ EL 1 12. Andrea da barautan / berbagurea,
/ baina ordirik badago / ittuxurea: / barre gangarrak / daukez zantarrak, / ta noizik beinean / zoronegarrak.
Azc PB 107. Barutan berrogei egun eta berrogei gau egon ezkero azkenean gose izan zan. Ol Mt 4, 2.
Gixa-emiai ez, eskutuz dan eure Atteari baño, agirtzeko barutan. Arriand Mt 6, 18. Eta barutan, ez agiri,
azalguzurraik letz, betillun. Ib. 1, 16 (Lç barur dagizuenean).
- BARAU-TIPIL. "Barur-thipil (S), complètement à jeun" Lh. v. BARUR-HOTZ.
- BARAU-TU (barur-tu BN-ciz, S), BARAU-TXU (V-arr). Ref.: A EY I 120. Saliva de una persona en ayunas.
Umeai begiak osatuteko bere, ona da barautxua (V-arr). A EY I 120. Nausiai bere ondo da, pistak
daukezanean, begiak barautxuaz garbitutea (V-arr). Ib. 120. Barur-tuia haurren basasuiaren sendotzeko hun
duzu (S). Ib. 120.
- BARAU-TXISTU (baru-txistu V-ger-m). Ref.: A EY I 120. Saliva de una persona en ayunas.
"Baru-txistua equivalente a barurik ateratzen dugun txistua" A Morf 393.
- BARAU HUTS. Ayuno total. Nastau daitekez aragia ta arraña barau utsa dan egunetan. KIkV 77 (KIkG
62 barau utsa).
- BARAU-HUTSEAN (Añ (V)). "(En) ayunas" Añ.
- BARAUZKO. De ayuno. Beren besoak eta gorputza baruzko igeriz, otoitzez, Mezak entzutez, [...] nekatu
nai ez dituztenak. Mb IArg I 249.
- TREMINEKO BARAU. "Tremineko baraua, ayuno riguroso (V-arr)" A EY III 333.
baraualdi, barualdi, barukaldi (Bera). Época de ayuno. "Témpora" Bera. Aragija izteko egun gustijak. [...]
Udabarriko barukaldija. Udeko barukaldija. Udazkengo barukaldija. Neguko barukaldija. AG 986. Ortan asti
aundia galdu ta itxasbidea zail egin zan, barualdia igaro baitzan. Ol Act 27, 9 (Ker barau-aldi; Lç barur).
Eurokaz (oparigaiaz) emoten dautsagu asiera baraualdi santu oni. Ker EMeza 99 (ap. DRA). Hay 2 ejs. más en
DFrec de baraualdi.
barauarazi, barurarazi (Urt III 295), barurerazi. Hacer ayunar. "Bellum ventri indicere, barurtu, barurarazi,
barureragin, gosearazi" Urt III 295. "Baruarazi" LE-Ir. v. BARAU EGINARAZI, BARAU ERAGIN. Barur
erazi ahal ditzakezue ezkonduaren ganberako jendeak ezkondua hekin deno? Lç Lc 5, 34 (He, TB baruraraz; Dv
barur eragin).
baraugabetu, baraubagetu (Añ). "Desayunarse, [...] baraubagetu" Añ.
barauge. "Desayuno" Lar.
baraugetu. "Desayunarse, baraugetu" Lar.
baraugile, barur-egile. Ayunador, que ayuna. "Jeûneur, barurzale, barurregile, barurti" Casve. v.
barautzaile. Baruetik barura konplitu izatekoz, nezesario da barur egilia den grazian. Tt Ar 61. Anna
alhargün perestü, profetesa, eta barur egile handia. Bp II 105. San Geronimo andiak (bera guztiz mortifikatua,
eta baraugillea bazan ere) ematen digun konsejuaz batera diot, obe dala jatordu jakiñetan neurri onarekin jatea.
Gco II 64.
baraur. v. barau.
baraus. v. 1 barauts.
barausi (V; Añ (V), H, Zam Voc), barusi (V-ple). Ref.: A; Garate 6. a Cont BAP 1962, 258 (baruzi). 1.
Desayunar. "Almorzar" y "desayunarse" Añ. v. BARAUA HAUTSI. Egundu baxen len egongo litzatekez
Elex-ateetan itxadoten Mez-Emollea; aztuko leukee baraustea, eta gox guztian urtengo eleukee Elexatik! Añ EL 1
85. Au dala-ta lenago yai-egunetan eta gaur egunik geienetan baserri ta etxe askotan dagoan oiturea, au da,
goizean barausteko kopatxo bana edo biña aguardiente erre ume ta nausiak artzea, benetan oiturarik
txarrenetarikoa da. EEs 1925, 62.
2. "Almuerzo", "desayuno" Añ. Darabiltzu etxe guztia goikoaz bera biraoka [...] denporaz barausia prest
idoro eztozulako. Añ MisE 217.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
26