Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
bekatu orijinala, eta andi eginda bateatzen diranai artean egin zituen bekatuak. Ib. 6. Batiatzakuen arteko
matrimonioa. msOñ 236v.
bataiatze. Bautizo. Bathaiatze hori gu garen toki huntan berean egina izan zuan. Prop 1896, 91.
bataiazgarri (B ap. A), bataiasgarri (VocB). Pila bautismal. v. bataiarri.
bataila (Urt II 320; -alla Lar, Añ, VocBN, Gèze; -allea det. Lcc, Lar, Añ), batalia. Batalla, combate. "Arma,
gerla, gudua, batailla, gonbata" Urt II 320. "Bataille" VocBN. La forma det. -ea en Larramendi parece ser
añadida para justificar su etim. (de batzallea). En AxN se explica konbat (201) por batalla. v. gudu. Tr.
Apenas se encuentra en textos del s. XX. En DFrec hay 7 ejs. de bataila y uno de batailla. Eta egin zedin
batailla bat zeruan: Mixele eta haren Aingeruak bataillatzen ziraden dragoinaren kontra. Lç Apoc 12, 7 (Echn
batalla; He, Dv, IBe gudu, TB gonbat, Ur (V y G), Ol guda, Ip güdüka, Ker gudaketa, IBk gudukatze). Batailla
spiritual hunetan persebera ahal dezagun. Lç Ins A 4r. Ni bidaldu nabela batalla eta gerratako jaikoak, zeñari
deretxan Marte. Lazarraga 1153v. Mutil gazte bat, batalla batean zauritu, eta artu zutela preso. Ber Trat 114r.
Hunek plazer duenean, / Hiltzen dire bataillak. Hm 55. Gerla hura pundu hartan izigarri izanen da gizon
bekhatoriari, ezta izanen bat non eztadin ikhara gudu eta batailla hartara jin dadinian. Tt Onsa 141. Arrimatu
zuten bere batailla bere armada Siddimngo zelhaiean hekien kontra. Urt Gen 14, 8. Irabazi zituen berrogei
batall ta ezin kont-al-diña erri murratu ta gaztelu. Mb IArg I 196. Illa gelditu zen lenbiziko batallan beraren
seme etsaia. Ib. 196. Filistienen kontra batailla handi baten mezperan. Egiat 171. Bestela ezteragü hiri /
omajerik eginen / ezpagütük moruak / batailla huntan faboritzen. Xarlem 1152. Josue Israeltarren Ejerzituaren
Buru zala, galdu zuten oek guda edo batalla bat askoren eriotzarekin. Mg CC 122. Galdu eben oneek batalla bat
askoren triskantza ta erijotziaz. Mg CO 175. Batorrek banderak artubaz, ta bestiok bere lagun izan ezkero
ainbeste esetsaldi edo batallatan. Mg PAb 209. Prestatu ziran beste batalla edo auzka gogorragorako. VMg 49.
Baña zer jazo oi da geijeenez? Plaza taberna ta bazterretan arrokerijaak botaten ditubeenak, leleengo
espaldaak erakustia batalla ta okasinoe andijetan. JJMg BasEsc 175. Ain izan zan galgarrija Erromatarrentzat
Canasko guda edo batallia. Astar II XII. Zamariak lasterkatzen direnean bataillarat. TB Apoc 9, 9 (Lç
konbatera, Dv gerlara, Ip güdükara, Ur (G, V), Ol, Ker gudara, IBk e IBe gudura). Arauez ezpeininzan
sofritürik aski, / jin ninzan bataliara, ene etsaieki. Etch 186. Gure asaba maitagarriak irabazi izan zituzten
batalla andi anitzen oroitpengarri. Izt C 50. Asko itzuliren hark berri bazakien: / Are batailletan buztana utzi
zuen. Gy 250. Eta goiz berean jendea berak zuzendu eta prestatu zuen batallarako. Lard 181. Albrageko batalla.
Bil 165. Entzunen tzei gisa berian batallen notiziak eta gerrazko rumoriak. Hual Mt 24, 6 (Samper atakeen
notiziak). Jaungoikoaren babesean añ seguru gaude eraso edo batalla baten erdian nola gure etxean. Arr GB
13. Neskatuen bataila zen / Koleraturikan, / biluak eta pildak / Porroskaturikan. Bordel 173. Jaunak ordea utzi
ta utzi gogorki bere eramakizun ta batalletan. Aran SIgn 26. Aurrera, aurrera, suan jarraitu, ill ala bizi, /
Jaungoikoaren gloria-gaitik batalletan. AB AmaE 187. Pharte hartu baitzuten hamazazpi gudu edo bataila
handitan, eta zazpi ehun ttipiagoetan. Elsb Fram 120. Len bi batalla galdu zituen / ta oraiñ berriz bestia. Tx B I
169 (se refiere a combates de boxeo). Guduari batalla erraiten zaio [pastoraletan]. Lf in Casve SGrazi 13.
- BATAILA EMAN. Dar batalla, combatir. Zein da regea berze rege baten kontra batailla emaitera abiatzen
dena. Lç Lc 14, 31 (He, TB, Dv gerla ema(i)tera(t), Brunet gerra egitera, IBk gudu egitera, IBe gerrara).
Errege Franziakuak eman duiela batailla duke de Umenaren eta espainolen kuntre. (1595). FLV 1993, 449.
Zeruetako nabean / batailla eman zenean, / zuek aurkhitu zineten / Iaunaren faborean. EZ Noel 157.
(Con determinantes). Batailla bat ematera dohan, kanpo handi batean baziñe bezala zure etsaia aiñtziñean.
He Gudu 99. Zer nahi erraiten ahal düzü, / enüzü restatüren, / nun ezterodan Ferragusi / batailla bat emaiten.
Xarlem 493.
- BATAILA ETEN. "Romper batalla, batallea eten" Lcc.
batailari (-alla- Lar). "Batallador" Lar. Iñigo Konde Bizkaiakoa jarri zan On Alonso Batallariaren [=
Alfonso el Batallador] alde. Izt C 282s.
batailari. v. bataiari.
batailatu (Urt III 277; -alla- Lcc, Lar, VocBN, Gèze). Combatir. "Batallar, batalladu" Lcc. "Batuere,
gudukatu, bataillatu, gerla egin" Urt III 277. "Batallar" Lar. "Batalla, batallatu, batailler, se débattre, débattu"
VocBN. "Livrer bataille" Gèze. v. borrokatu, gudukatu. Eztugu deus gaitzik eriden gizon hunetan, baina
baldin spiritu bat edo aingeru bat minzatu bazaió ez gaitezela Iainkoaren kontra batailla. Lç Act 23, 9 (TB
gerla egin, Ker gogor egin). Deabruaren, bekhatuaren eta gure haragiaren guthizién kontra biktoria dukegun
bezala batailla ahal gaitezenzát. Lç Ins B 1r. --Baina hik Elizari atribuitzen draukoan saindutasun hori perfekto
da oraino? --Ez, mundu hunetan bataillatzen deno. Ib. C 7v. Batalla zite azkarki enegatik, eta bortxa itzazü
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
258