Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
22. Aetxengana dijoaz batik-bat bidaztien begiak. Mok 4. Erromatar gogolantzearen oroigarriak agertu izan
dira, batik-bat Araban, Naparroan eta iparraldeko Euskadin. JMB ELG 100s. Burdin-aldikoak, batik-bait
Hallstatt-aro ezkerozkoak. Ib. 72. Seitatik lautan nai dik Irurtek, / lênengo biak utzirik. / Ezetz Manexek: aietan
baitu, / baitipat, ustebiderik. Or Eus 303. Zelaiez zelai, istillez istil, / denek zuten ezagutzen; / Barneko atakan,
batipat, etzun / eguntto bat utsegiten. Ib. 237. Or daukazute batik bat nere Ama, izadi guziaren Erregiña. Or QA
207. Igoera guruzpidea zan bezala, egoera Kristoren Nekaldi-berritzea izaten zan. Ori, gau-bijilian, baitipat.
SMitx Aranz 137. Rhine irakaslea arduratu zen batipat gertari hortaz. Mde Pr 340. Oso bakan zirelako
gertariok [...]; baita, esparik gabe eta batik bat, beren teoria guzien aurka zirelako. Ib. 314. Atzo, batipat,
"Chaillot"ko Jauregia ezagutzera joan nintzanean, zearo unkituta ibilli nintzan andik. Txill Let 115. Zenbaki,
musika ta neurriarekiko iakinkizunok ipuin-odeietan bilduta agertu zitzaizkigun, Porpiri ta Iamblikuren eragitez,
baitik-bat. Zait Plat 59. Azken tankera au Protagorak landu zuen batik-bat. Ib. 123. Olerki epikoan Homero
miresten dut baitipat. Ditiramboan, Menalipides. Vill Jaink 41. Berez genun asmotsu ta antzelari, baitik-bat
olerki-barrutian. Onaind in Gazt MusIx 146. Homer, Bergili eta Dante, aurreneko biak batik bat. Ibiñ Virgil 22.
Eramaitzazu deabruzko kandela-makil oriek! Eta batik bat, Ana, ez gauzak txukun jarri! Lab SuEm 201.
Bearrezkoenak ikusi-ta beraietaz ornitu zedin; bide-zorroak artzeko agindu zion batik-bat. Berron Kijote 88.
Neroni ere erraza ez delakoan nago [Orixeren Euskaldunak], baina ez da erraza, batipat, herri kutsua duen
aldetik. MIH 263. Gero ikusi dut, gerrate ondoan batipat, ez zela hain asmo burugabea. Ib. 366. Merezi luke
ikerlana puntu horietan ere zabaltzea eta batipat sakontzea. MEIG V 107.
b) "Ciertamente, por lo menos (G-azp)" A Apend.
- BATIK-BATEAN (L-ain ap. A; Dv). "Somme toute" Dv. "En igualdad de circunstancias" A. v. HAINBATIK
HAINBATEAN. Hagitzez batik-batean, hobe dela ukhaitea / Sos bakhar bat eskuetan, / Ezen ez hamar
menturan. Gy 83.
- BAT IZAN (Dv, A DBols). a) Estar unidos; estar de acuerdo. "Bethi bat dire gaizkiaren egiteko, ils sont
toujours unis pour le mal" Dv. "Convenir [...]. Los dos convienen en ello, batera datoz biak, biak dira orretan
bat" A DBols. Guziak bat diradenzát, nola hi Aita baitaiz nitan eta ni hitan, hek-ere gutan bat diraden. Lç Io
17, 21 (He, LE, TB, Dv, EvS, Ol, Leon, Or, Ker, IBk, IBe bat izan). --Zer da Elexea? --Kristiñau gustiak bat
izaitea, Kristok eta aren Bikarioak Aita santu Erromakoak goberneetan dabeena. "La congregación". Cap 55s.
Oro karitatiaren oropiluaz bat dira: sendimentü bat die, gaiza bera nahi die, eta gaiza bakhoitz batetan, alkhar
maite die. Mst III 58, 4 (Ip orok bat egiten die). Irla batean sartzen badire leher egin duen untzi bateko gizonak,
haurride oro herrian bat dire hekien erromesiatik atherarazteko. Hb Egia 44. Mende guzietako Aitak bat dire,
errateko Eliza ez ditekela engana. Ib. 113. Ni haietan niz, eta zü nitan; amoregatik oro bat izan ditian, eta
mündiak ezagüt dezan zük igorri naizüla. "Ut sint consummati in unum". EvS Io 17, 23 (Dv batasunean izan
ditezen urthuak). Neure anaiak, bat izan beti / Euskeldun siniskeretan, / Bat izan geure uste, eretxi, / Gogo eta
asmuetan. AB AmaE 14. Katoliku gustijok / Uzkurtzan bat gara; / Erroma... Uzkurtzaren / Aberri bakarra. Enb
206. Geurok bat geran bezela, aiek ere bat ditezan. Ol Io 17, 22. Ongi baizakien angotarrak, meatzeko
langileak eta gudu artan zabiltzanak guziak bat zirela. FIr 137. Zuk neri eman didazun ospea eman diet nik oiei,
bat izan ditezen, gu bat geran bezela. Ir YKBiz 465. Ez Ganboarrik, ez Oñaztarrik, / Zugan danok bat gaituzu!
SMitx Aranz 78. Orain bat gara biok: / adarra ta txortena. Arti MaldanB 232. Guztiok Jaungoikoaren Semearen
sinestez eta ezagueraz bat izatera iritsi arte. IBk Eph 4, 13.
(Con sociativo). Arima debotak bihotz guziaz desiratu behar duela Iesus maitearekin bat izaitea
sakramendu sainduan. "Unionem in Sacramento affectare debet". SP Imit IV 13, tít (Ch bat egiteko). Iainkoaren
maiestatearekin osoki bat izaiteko. SP Phil 33. Maitetarzünez bat egiten girela algarreki, Aita, semia, eta
Espiritü saintia izatez bat diren bezala. Bp II 83. Lehenago Guienako erresumarekin bat zen, baina orai gehiena
Espainiako khoroaren azpiko da. ES 110. Han zure borondatea enearekiñ bat izanen da, eta eztu berzerik
deusere nitaz lekhora desiratuko. Ch III 49, 6. Jangoiko maitagarriarekin bat diranak izan dezaten azken artan
hordu artako komunioz Jesusek onei eman oi dien atseginz hau. Mb IArg I 189. Ene baitan senti dezadan
zurekin bat izateko lehia saindu bat. Brtc 19. Guziok Jesu-Kristo bera aldareko mai santuan errezibitzen degu:
guziok berarekin bat izateko. Gco II 72. Ene baithan sendi dezadan zurekin bat izaiteko lehia saindu bat. MarIl
47. Bertzalde Loiolako eta Zabiereko familiak bethidanik elgarrekin bat ziren. Laph 127. Ederki duk hori,
Mattin: / Hortan bat gaituk hirekin. Ox 48. Eta nerekin bat izan zaite, zure jaun ta jabe naizen onekin. "Que seas
una mesma cosa conmigo". Berron Kijote 123.
(Con el suf. -ago). Elgarrekin ziren oro toki berean, bainan oraino batago ziren izpirituz eta bihotzez
egoitzaz beino. Jaur 197. Bainan harritzeko da zer batasuna den hein batean Elizaren kontra: etziren batago
Fransesak Napoleon enperadore egitean! Hb Egia 148. Nola guziak alkarrekin batago diran, gorputz baten
bizikai edo partiak alkarrekin baño. Arr Orac 111 (ap. DRA). Aizpa banaren mugarik ere ez, / izkuntza batago
dala. "Hay más unidad de lengua". Or Eus 197. Burdiña goria suaz dan baño batago izango da, ba, Jaungoikoa
zoriontsuekaz. Ibarg Geroko 23 (ap. DRA).
b) (V; Lar, Añ, H). Ser el (lo) mismo. "(Todo es) uno, guzia da bat, oro bat da, ainbat da" Lar. "(Son)
diferentes, eztira bat" Añ. "Se usa muchísimo en locuciones como eztia ta... bat dira, la miel y (esto que hablo)
son iguales, una misma cosa (V)" A EY III 302. Zeren hala zahartzean nola gaztean, arront baitira bat, bethi
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
253