Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Kastillan mats-arbol bat / ez det uste danik, / aurten orri aña ardo / kendu diyotenik. Tx B III 131. Letra bat
eztot ezagututen, / Nago bazterren lotsagarri. Enb 165. Egun ontan deus eman bage / etxe bat ez da gelditzen. Or
Eus 175. Ba, alakorik, juezak, andra bati ezin jako deitu. SM Zirik 50. Paper bat ez zigutek arrapatu. Ugalde Iltz
48. Uli bat etzen ageri. JEtchep 103. Sos bat ez diat oraino bazterrera emanik. Larz Iru 80. Edo au baño
politagorik / joku bat ez dagolako. Uzt Sas 325. Hizkuntza batu batek ezin izan dezake eguneroko, kaleko,
baserriko, mendiko ta non-nahiko hizkerak duen bizitasun eta jatortasuna. MEIG IX 49.
v. tbn. Gco I 443. VMg 30. Jaur 158. Zab Gabon 102. Bv AsL 201. HU Zez 33. Etxeg in Muj PAm 20. JE Ber 99.
Ir YKBiz 120. Iratz 23. Zerb Azk 73. Baserri 48.
Ninguno. "Behar orduan batek ez darot laguntza ekharri, dans le besoin, personne ne m'a porté secours" Dv.
Hek gizoner beha balite, elizate bat honik. E 125. Bi parra-xori eztirade dirutxo batetan saltzen? eta hetarik
bat ezta lurrera eroriren, zuen Aita gabe. Lç Mt 10, 29 (Dv, Ip, Ur (V y G), Echn, SalaBN, Or bat ez; He, TB,
Samper, Ol, IBk bat ere ez, Ker bat be ez; Hual bakotxa). Xehe xehe daramatza [hutsak], bat etzaio ahantzten.
EZ Man I 55. Bat ezta zure esku sainduetarik lehenik iragaiten ezten garaziarik hemen behere lurrean emaiten.
Harb 73. Batek etzuen sinhetsi nahi piztu zela. Hb Egia 87. Agiñik bat ez eukan. AB AmaE 233. Bat ez baita
izanen Bretaniako apez guzietan, debeku zoro hoi onhartuko duenik. HU Zez 124. Bizi izan den ondar bortzpasei
urtetarik bat ez du huts egin. JE Bur 156. Bat ez zaio urrikaltzen. Barb Sup 27. Urriskidez urteoro / barka oi dute
maitaro; / barka bagerik bat ez daitela / ba du orduko itxaro. Or Eus 184. Zer-nahi gaztain bazen gure haur
denboran: orai bat ez da nihun gehiago ageri. Zerb Azk 33. Jakin amar agindu / eman zituela... / Bat ez degu
betetzen / bear dan bezela. Basarri 153. Bat ez nezake berex, oro ditut maite. Xa Odol 318.
v. tbn. Tt Onsa 68. Xarlem 789. Arch Fab 203. Gy 248. Dv Lab 129. Elsb Fram 86. Ox 72. JAIraz Bizia 123.
- BAT EZARRI. Poner de acuerdo. --Zer da Khiristiaren perfeit izatia? --Gaiza orotan gure boronthatiaren
Jinkuarenareki bat ezartia. CatS 61.
- BATEZ AURREKO. "Bates-éurreko, (fig.) enrevesado. Bateséurrekoa sara su txikitetik" Totor Arr.
- BATEZAZ ERE. v. BATEZ ERE.
- BAT EZ BAT (V, S ap. A; Foix ap. Lh). a) (En oraciones negativas). Ningún; ninguno. "(Vc, Sc), ninguno" A.
Gelditu eztedintzat bekaturen bat ez bat ezkutuan ikutzagarik. Añ EL 2 131. Baina nere aitaren egunetan
pianoa ta ingeles-izkera zer ziran ere ez al zekien bat ez batek nere errian. A Ardi 30. Onelako gauza bat ezbaten
jaun eta jabe gizon bakotxa ezingo ei da izan. Eguzk GizAuz 91. Baltzuko lankide ta arazodunai izan ezik,
langille bat-ez-batek bere lan-garazkiok beste iñori ezpegioz saldu. Ib. 154.
b) "(Hb), au pis aller" Lh.
- BAT-EZ-BATEKO. Neutral. Errekan egozan guztiak talde bi egin zituen, geienbat, targo bitan banandu
ziran, batezbateko edo neutralak guztiz gitxi izanik. Erkiag Arran 140.
- BATEZ BESTE (V, G, AN, S, R-uzt; Foix ap. Lh; batez bertze L-ain, B), BATAZ BESTE (V-gip; bataz bertze
H). Ref.: A (batez); Lrq (bat); Etxba Eib (bataz beste); Elexp Berg (bataz beste). Por término medio,
generalmente. "Por término medio" A DBols. "Bataz bertze, id. bat bertzearekin, syn. bana bertze, on gaizkatuz,
l'un avec dans l'autre, mêlant bon avec mauvais, ensemble" H. "Uno con otro, en término medio" Etxba Eib. v.
BANA BESTE. Bataz beste urtean zenbat Konfesio eta Komunio egin ditudan bitarte orretan. AA I 149. Ardi
bakotxak batez beste ematen daben illeak pisatzen dau iru libra. Izt C 175. Ez da berriz, bataz beste, egunik
igarotzen, mezarik eman gabe. Zab Gabon 109. Orain astean batez beste iru egun ainbestekoak izaten ditut. Sor
Bar 56. Egunaro salduten ebezan, batez-beste, eun da berrogei asunbre ezne. Echta Jos 309. Prantzian urtero
bataz-beste eun da ogei milla persona erortzen dira Justiziaren zigorpean. Ayerb EEs 1916, 31. 500'ek batezbeste
urteko 5'na. Ldi IL 118. Laneko orduak bederatzi-amar, batez beste. Eguzk GizAuz 158. Bataz-beste
billatu diteke etxe bakoitzean ektarea bat lur alper. Munita 66. Batez beste urtean lau metro gastaiñe-ol saltzen
eudiela esatea goregiti ibiltea elitzake. Akes Ipiñ 24. Bataz-beste, ogei errialian saldu da gaur bildotsa. Etxba
Eib. Galestarrak, batez beste, harro mintzatzen dira ingelesez, beren hizkuntzaz maiz lotsatzen direlako edo.
MIH 184. Barkakizunago dira batez beste, bekatari badira ere, gazteagoak zaharragook baino. MEIG VII 85.
- BATEZ ERE (G; Lar, Añ, Dv (G), H, A DBols; batez bere V; Añ, Dv (V), H; batez be V-gip), BATETAZ
ERE (A Apend), BATEZAZ ERE. Ref.: A (batez); Elexp Berg (batez be). Sobre todo, en especial. (Se coloca
normalmente delante de la expresión con la que va). "Mayormente", "principalmente", &c. Lar. "Surtout,
principalement, en particulier" H. v. BATIK-BAT, bereziki. Tr. Documentado en textos meridionales desde
mediados del s. XVIII, a partir del s. XIX es de uso gral.; al Norte (además de en algún autor moderno como
Xalbador) sólo lo hemos encontrado en Duhalde. Hallamos un ej. guipuzcoano del s. XX de batezaz ere.
--Zein dira ark eta zuk sinisten dituzutenak? --Fedearen artekoak, batezere Kredoari, Sinisdetari ditxeskanak.
CatBurg 14s. Ta bearbada noiz edo berriz obeko da, onelakoak usatzea, Euskerakoak baño: batezere Elizgauzetan.
Lar, carta a Mb 279. Ango Gizonik andienak, Obispoak ta kardenalak, batezere Belarminok eta
Baroniok Luis Santutzat predikatzen zuten. Cb Just 60. Batez bere onango pekatu geien geien arrastaetan
nabenean. Cb CatV 100. Bai-ta nola-naizko gezur guziak ere, batez ere lagun urkoaren kalteko diranak. Ub 180.
Peleatu bear du garaitzeko tentazio asko, batez ere len bekatari andia izan bada. Mg CC 186. Beraz birritan
errena da, ta igarten jako ibilleran, batez bere aldats-beeran. Mg PAb 177. Gaur ganik artu deboziño bizi
erexegin bat Angeru guztiai, batezbere Angeru Gordetzalleari. Añ EL 1 46. --Non dago gure Jangoikoa? --Leku
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
251