Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
jendea biltzen batetik eta bestetik. Goñi 115. Arkaitza batetik, oiana bestetik. Ag G 323.
- BATETIK-BESTETIK. De un lado a otro, por aquí y por allá. "Egun guztian gabilz batetik-bestetik, todo el día
andamos por aquí y por allí" Zam Man 16. Nire billa ibilliko da oianian, batetik bestetik, eta noz-edo-noz
ikusiko dot. Kk Ab II 30.
- BATETIK ETA BESTERA. De un lado a otro, por aquí y por allá. Nabil batetik ta bestera ardi ta auntzak
erosten. Mg PAb 164. Neskatxa ebilli zan batetik ta bestera gauzeen billa. VMg 13.
- BATETIK ETA BESTETIK (batetik eta bertzetik Dv). "D'une parte et de l'autre" Dv. Bai-bai, eztago
burrukarik, batetik eta bestetik, gitxi edo asko, zapartadak ainbanatuten eztireanik. Echta Jos 124.
De aquí y de allá; por aquí y por allá. Berealaxe asi zen jendea biltzen batetik eta bestetik. Goñi 115.
Paktolo-ibai urre-emaillea batetik eta bestetik xurgatu oi dutenak. Berron Kijote 199.
- BAT ETORRI. Coincidir; estar de acuerdo. "Ori gurekin bat dator (V-gip, G-azp-goi, AN-gip), hortan biok bat
gatoz (G-azp)" Gte Erd 201. v. BATERA ETORRI; ados (2). Bere iritzia asko ez ezen, Errege Agripari ere
erakutsi ziola, eta biak bat zetozela. Lard 530. Zein diote, bada, Ni naizala? Bat ez datoz, Apostoluak erantzun
zioten. Batzuek Juan Bauptista, besteak Elias, besteak Jeremias [...] zerala diote. Ib. 405. Eta tzintzilaren
erantzunak egoki zetozenean, bat zetozenean, radiestesilarien berjakintza-petikoan dagoeneko zeuden ezagutzak
agerreraztea baizik ez zuen egiten. Mde Pr 312. Eztabaida latzan, bi lege-gizonak etziran bat etorri. Etxde JJ
177. Aitor ontara ere bat etorri zan azkenik. Zait Plat 134. Ori dala-ta auxe uste dugu, ots, Sokrate ilda gero
idatzi zituela bere elkar-izketak Platonek. Ontan bat datoz geienak. Ib. 11. Ordurarte ain bat zetozen semeak,
politika zikin orrek banatuko zitun bildur. Ataño TxanKan 206. Orobat zion andreak, alakoxe tirria zeukaten
biek [liburu] errugabe aien eriotza ikusteko; baiña apaiza ez zan ortaraiño bat etorri. Berron Kijote 75. Ez da
erraz, laurehun urteren buruan, liburu honen pasarte bakoitzaren zentzuari buruz bat etortzea. MIH 283.
Zeharo bat gatoz kontu honetan. MEIG VII 131.
(Con sociativo). Jiskala [....], Eleazar-ekin bat-etzetorrelako, bere jendearekin bat-batetan sartuta,
Eleazar-en jende geiena ondatu zuen. Lard 541. Piarresekin ezkontzen etzula zuzen jokatu, ezpaitzen bere
senarrarekin ezertan ere bat etortzen. Etxde JJ 139. Ezin bat etorri arekin. Txill Let 86. Mendez mende eldu
zaizkigun agindu moralak, arrazoiaren esanekin bat datozela. Vill Jaink 82. Alaz ere, olerkaria bat dator
mistikuarekin. Gazt MusIx 165. Azkeneko aapaldiak (16gna), Oratiren azkenarekin bat datorrela, alabearrezko
biotz-ikara sartzen digu. Ib. 67. Zu onegia zaitugu, Plazido, ta ni ez nator bat zurekin. Lab SuEm 177. Bat datoz
horretan, hain bat ere, zenbait zaharragorekin. MIH 374. [Puntuazio ezaugarri hauek] esaldi azkenean erabiliko
nituzke, horretan frantsesa hobetsiz, gainerako Europako hizkuntzekin bat datorrenez gero. Ib. 102.
(Con dat.). --Bakoitzari zor zaiona itzul-egitea zuzenbidea dala urliak esan baleza [...], elizake iakintsu
izango, egiarik ezpaitzuen, gaitz egiten ezpaitzaigu agertzen zuzena, inola ere. --Bat natorkizu. Zait Plat 98.
Gazteak kritika-zaleak agertu zaizkigu eta ni ere bat natorkie horretan. MIH 68. Gauza batean bakarrik, gorago
aipatu dudanaz kanpo, natorkio bat. Ib. 395.
- BATEZ. a) (Tras relativo). Soldadu guti zituen S. Franzisko Xabier an arkitzen zen batez. Mb IArg II 288.
Egin dituen milagroen artean ekustekoak dira [...] inditar andre zar baten eskuan gelditu zen batez egiñak. Ib.
309. Eta gerthatu zen, bakharrik othoitzean zen batez, dizipuluak ere harekin zirela. "Cum solus esset orans". Dv
Lc 9, 18 (Leon -n batez; IBe -n batean; Lç, He, Oteiza, Ol, Or, Ker, IBk -la, Brunet -larik). Jesus bazkariz
Bethaniako Simunen baithan zen batez, / Emazteki bat, jakin gabean aitzinatzen ahal zenez, / Sartu zen eta
zirudiela jina sendagailu galdez. Ox 73. Joanes bere senhar berria lanean zuen batez, gizon bat jin zitzaion
[emazteari] etxe-bazterrerat. Lf Murtuts 40. Handik laster, Josep heien alderat heldu zen batez, hitzartu zuten
hiltzeko. Zerb IxtS 25. [Larronde-k] langileak eliza zaharrean obran ari ziren batez, harritu zituen, nihork higi ez
zezaken harri bat berak bizkarrerat altxatuz. Zerb Azk 78. Eri zen batez Venezian, oheko lagun batek etzuena
biziki kexu gau batez senditu. Ardoy SFran 140. Biak gure etxe buruan ginabiltzan batez, gure elizari beha jarri
gintzaizkion. Xa Odol 87.
b) (Tras sociativo). Junto con. v. BATEAN (b), BATERA (b). [Karta] onekiñ batez arkituko dezu papertxo
bat. Moc Damu 35. Enada polit oiekin batez / Saratxo-mendi-gañean / urte-giro au guztiz eder zait / basoko
nere pakean. EA OlBe 16. Nerekin batez pozik ibili / t'amaika bider yolastu itzana. Ib. 105.
- BAT EZ. Ningún. Tr. Documentado desde Dechepare, se encuentra tanto al Norte como al Sur. v. BAT ERE.
Esker hon bat ukhen eztut zuieganik bizian. E 65. Iota bat edo punkutu huts bat ezta Legetik iraganen. Lç Mt
5, 18 (Dv, Ur (V y G), Echn, Or, IBk bat ez; Ol, Leon bat ere ez). Amen bat ez gaituztela uzten errepasuan. EZ
Man I 114. Bada bertze amorio bat ezpaita hain noble ez hain eder nola lehena. Tt Onsa 129. Nere gorputz
guzian neke bageko zati bat ez nuela. Mb IArg I 153. Non da [...] mundu guzia salbatzeagatik ere kulpa benial
bat ezin egin ditekean. Cb Eg II 171. Ehün urthetako gizonen izanetzaz papel plama bat ezin bethe ziala. Egiat
190. Egun gozo bat ez darue. Mg PAb 102. Desohore guti bat ezin jasan. Dh 108. Persona honesta bat ezin
egongo da begira. JJMg BasEsc 129. Damnatu batek ez du sekulan kausituko kontsolazionerik. Jaur 123. Lurra
zeruan nausi bat gabe izan ditekelako. Hb Egia 10. Ditxa bat ez dit opa / fortuna zekenak. Bil 76. Jaun
Sakramentatua ekar degikedan apaiz bat ez daukat! Arr GB 78. Halere oihu bat ez zuen egin Iñaziok. Laph 18.
Zeruan izartxo bat ez da agertuten. AB AmaE 362. Eztago emen adiskide on bat. Ag G 192. Ixtantean botoin bat
ez zaio geldituko ene soinekoari. Barb Sup 25. Ongirik baizik ez egin eta, / hitz bat ez erranik gaizki. Ox 74.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
250