Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
ikusiarte eztezute [suziri] bat ere jaurtiki bear, bestela arratsalderako bat ere gabe geldituko gaituk. A Ardi 62s.
Amaikari erakutsi diet irakurgaitxo au! batek ere eztio utsunerik ediro. Ib. 57. Orañ andriak bi toxa eta / bat ere
gabe gizona. Tx B II 131. Beti ago Kepari zortzikoen eske, / Ta euk ordez eztustak bota bier bape? Enb 124.
Batek be ezebala utsik egiten eleizara domeka ta yaietan. Kk Ab II 173. Baña batek ere ezin izan zuen gaitz ura
sendatu. Ir YKBiz 96. Deiturik zeuden gizon aietako batek ere eztu nere afaria murtxatuko. Ib. 297. Erresuma
guziko gizon jakintsun eta zuhurretan batek ere etzion Faraoni erran ahal ukhan zer ziren amets horiek. Zerb
IxtS 26. Bi ama eta bat ere ez. Or QA 44. Bizi zen hiriko beste haurretarik batek ere ez zuen hirur medailarik.
Mde Pr 88. --Da; zenbat? --Jangoikuak aña. --Bat orduan? --Ez, ba-pez! SM Zirik 123s. Emen, ganadurik
aberatsena ardia da. Ta urrengo beia. Beorra, berriz, kaltegarria. Bape ezpalego obe. And AUzta 85. Ez
daukute haatik hortaz batek ere deus salatu. Ardoy SFran 127. Eta gogaldiek esperantza oi badute eusgarri, nik
ez diot bat-ere Grisostomori eman. Berron Kijote 160.
v. tbn. CatLuz 33. ChantP 90. Bapere: Astar II 225.
(En oraciones interrogativas o condicionales). Alguno. Amoretan othe date leial denik batere, / hitz ederrez
ezpa ioiaz mutha eztadin hura ere? 'Aucune personne'. E 87. Khentzen daroku bekhatu orijinala, baita aktuala
ere, baldiñ baginduen batere. Gç 215. Erlixionean sarthua denak [...] behar du entseiatu bekhaturik gabe
izaitera, handiagoak direnaz geroz, baldin batere egiten badu, mundupean bizi direnen bekhatuak baino. Jaur
141.
(Con sintagma nominal que recibe tbn. el suf. de decl.). Hau da harri zuezaz edifikazaleoz arbuiatu izan
den hura, zein egin izan baita kantoin buru. Eta ezta berzetan batetan-ere salbamendurik. Lç Act 4, 11s. Zein
ezpaitu gizonek batek-ere ikhusi, ez ezin ikhus baitezake. Lç 1 Tim 6, 16. Eta badakizue gizerhailek batek-ere
eztuela bizitze eternal bere baithan dagoena. Lç 1 Io 3, 15. Eztü nahi mündü huntako gaiza aphalek batek ere
han barna erazi dezen. Mst III 5, 3. Ikhusten dit seküla kreatürak batek ere ezteitadala ogenik egin. Ib. 41, 1.
Obra hunen baten ere egiteko indarrik eztiela. Ib. IV. Pratika horiek batek ere eztüie obligatzen bekhatü
mortalen ez benialaren phenaren pian. Mercy 33.
(Tras partitivo). v. batere. Añako nortasunik beste izkuntzarik batek ere eztulako. Ldi IL 57.
- BATEREAN BESTERA. De parte a parte. Eguzkiaren argitasunak kristala baterian bestera irago oi daben
modura. msOñ 31r.
- BATERIKO. (Opuesto a beste-). De un tipo, de una clase. Eta zenbat esan ditudan gauza, baterikuak, edo
besterikuak, egiten ez dira bigira, ta alako funzinoietan? JJMg BasEsc 112.
De un bando. Leengoan bateriko ziranak, urrengo berez-aldietan, gitxi ala asko, bestera joten eban. Erkiag
BatB 94.
- BATERREN BESTE (A (que cita RS); batarren beste V, G ap. A Morf 719). "Batarren beste (V, G), uno por
otro (RS 109)" A Morf 719. Baterren beste da anaje. "Uno por otro, es hermano". RS 105.
- BAT ESANDA BERA ERE EZ. "Bat esanda bera bez, (locución enfática) ni uno solo. Jende asko izan da
batzarrian? Bat esanda bera bez!" Etxba Eib.
- BAT ETA BERA. Inmutable. Zeren horrela eginez bethi egonen ahal da bat eta bera, eta inharrosi gabea.
"Unus & idem". SP Imit III 33, 1 (Ch bethi bat, Mst bethi ohikua, Ol beti bat gotorrik). Iakite zeatza, ordea,
lanaren lanez egiari dagokion iakitea, alegia: bat eta bera edonon, oro ta oso, edozeri buruz, edozer zear,
edozeinen gain bat erabat. Zait Plat 99.
- BATETAKO. "Simultáneo" Lar y Añ.
- BATETAN. v. BATEAN.
- BATETANGO. Repentino. Batetango kolpe, eta itz-ots bildurgarri aiekiñ onbear tristea kordegabe erori
zan. Arr May 27. Batetango aldarte hura zergatik zan galdetuta. Arr Bearg 270.
- BATETARA HELDU (Dv). (Usado sólo en 3. a persona). "Batetara doha, batetara heldu da hori, cela revient
au même" Dv.
- BATETARA JOAN, BATETARAT JOAN. v. BATERA JOAN.
- BATETAZ ERE. v. BATEZ ERE.
- BATETIK BAT. "Primeramente (V-ger)" A Apend.
- BATETIK-BESTE. De parte a parte. Nere seme kutuna zauritu izan banu, bigarren gezi onekin, batetik
beste zeu zulatuko zindudan. Goen Y 1934, 90.
- BATETIK BESTERA (V-gip; Lar), BATERIK BESTERA (Añ). De un lado a otro; por aquí y por allá.
"Discurrir, correr de aquí para allí, batetik bestera ibilli" Lar. "Vagar, baterik bestera ibilli" Añ. "Batetik bestea,
de una a otra (casa)" Iz ArOñ. v. BATERA ETA BESTERA, HARA HONA. Ezen gauza ber batetarako
afekzioneak eztute iraupe luzerik, aitzitik bihotza darabillate batetik bertzera. SP Imit III 39, 2 (Ch, Leon batetik
bertzerat). Zeren bihotzeko desirak, gaiza beraurtan gañen, ezpeitira iraipus; bena lehenago batetik bestiala
juan erazitzen beitie. Mst III 39, 2. Zazpi urtez ibilli zen errege gaizto hau batetik bestera bere gisa ta nai zuen
guzia egiten zuela. Mb IArg I 302. Zeren batetik bestera igeska dabiltzan. Cb EBO 56. Euren etxeai begiratuten
ezteutsenak ta alperreriari ondo eretxita baterik bestera dabiltzazanak. CrIc 52. Argal ta indar bagiak, edo
bateti bestera dabillen borondateti urtenak, ez diriala penitente egijazkuarenak. Mg CO 98. Eta albora begira,
ta baterik bestera, adi egon arren, goruetan ta kaltzerdia egiten dozue. Añ LoraS 89. Demagun, zuk izan dezula,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
248