Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
osoa bateratsu sakristeiara begira jarri zan. A Ardi 125. Bai, bai, gogoraziko dizugu, --erantzun zioten
bateratsu Maianak eta Ixtebek. Etxde JJ 94. Ez dabe begiak oro bateratsu negar-aldi, negar-iturri izateko soillik
egiñak ez diralako. Erkiag Arran 175. Irungo "El Bidasoa" astekari zarrean emon genduzan gure lenengo
euskal-lantxoak, biok bateratsu. Alzola Atalak 91. Haur eta gazteei euskaraz irakasten baldin bazaie, [...]
premiazkoa da guztiei batera edo bateratsu irakastea. MIH 95.
(Tras sociativo). Arindu zuan bere pausajea, ta antxe zan illunakin bateratsu. Berron Kijote 45. Berari zor
zaio, Gerhard Bähr eta Caro Barojarekin bateratsu, zeltiberikoaren nortasuna eta hedadura ezagutzean eta
ezaguteraztea. MEIG VIII 85. Mende honekin bateratsu jaio zen Deustukoa. MEIG IX 26.
b) Más o menos lo mismo. --Zein ixaten dok luziago, uriko eguna ala baserriko eguna? --Bijak bateratsu, alai
etorri ezkero. Otx 132.
- BATERATSU ETORRI. Estar más o menos de acuerdo. Ez letorke kalte handirik oraingoz, beste puntuetan
bateratsu bagentoz, aditz laguntzaile molde bat baino gehiago usatzetik. MIH 113. Eta gure oroitzapenetan
bateratsu gatozela ikusteak bakarrik sendotu dit nuen irudi eta ustea. Ib. 373.
- BATERATSU JOAN. Ser más o menos lo mismo. Joan nintzen mandarinaren edo bateratsu dohana,
meraren etxera. Prop 1891, 243.
- BAT ERE (S ap. Lrq; Lar, Gèze). Cf. batere. Tr. Documentado desde el s. XVI en textos tanto
septentrionales como meridionales. En Leiçarraga, Maister y Mercy aparece con suf. de decl. tanto el sintagma
nominal como bat.
(En oraciones negativas, y precedido de un sintagma nominal). Ningún; ni siquiera un. "Ninguno, na, cuando
viene con otro nombre, batere, batek ere, bapere, batekpere" Lar. "Ningún hombre parece, gizon batere agiri
ezta" Ib. "Batere, aucun" Lrq s.v. bat. Halako maneraz non ezpaita bilobat-ere gure burutik eroriren haren
borondatea gabe. Lç Ins G 2v. Hala ezin ekhar dezake ithurri batek-ere ur gazi eta geza. Lç Iac 3, 12.
Ezterautate morkoxta bat ere eta ez bikhor bat, ahoan eman ahal ditekeienik utzi. Ax 173 (V 116). Hala non hitz
bat ere sobera erran eztezadan. SP Phil 359. Iauna haiñitz grazien beharra dut oraiño, ardietsiko badut estatu
hura zeiñetan kreatura batek ere ezpainau trabatuko. Ch III 31, 1. Ala beraz dohatsuak baitire, kreatura batekiñ
ere estekatuak ez direnak. He Gudu 61. Etzuen oin bat ere atera Jangoikoaren Legeko bidetik. Mb IArg I 195.
Pits batean ere uts egin gabe. Ib. 153. Zuri negar eragin, ta odola emanerazo, ta niri negar malko bat ere ez?
Cb Eg II 56. Athera zitzaion lehoin hari armarik gabe, zigor bat ere gabe. Lg I 225. Ez dezazula beraz egun
bakhar bat ere iragaterat utz. Mih 86. Ez dezazula permeti nihoiz tentamendu batek ere garai nazan. Brtc 31.
(s. XIX) Deusik ez zen han / Ikusteko: / Izan zen ere / Ez zen seinale batere. Monho 140. Larga bear diezu
olgantza edo pesta kaltegarri oriei; galdu dizue len anima, santa batek ere iraungo ezdu birtutean onelako
lekuetan dabillela. Mg CC 144. Ezteuskube agur bat bere egiten. Mg PAb 124. Eurenetan arto gitxi bat bere
eztago aldi askotan. Añ LoraS 160. Ateetan eske daudenai baso bat-ere ematea gogorako etzatenak. AA III 369.
Etzuen uzten mement bat ere lanetik aldaratzerat. Dh 47. Buru eretxi bagakua, andiari bagakua, persona bat
bere desprezietan ez dabena. fB Ic I 50. Ez jako pekatu bat bere parkatuten. JJMg BasEsc 51. Ezteutsagu
oraindio alkarri ukututxu bat bere egin, ezteutsagu alkarri berba arinagotxu bat bere esan. Astar II 138. Ez
dezaket eta izan pentsamendu on bat ere, ez eta ere susta araz ene ariman sendimendu bakhar bat onik. MarIl
62. Eztiren gai bekhatu bakhar baten ere borratzeko. Jaur 147. Ez da unetxu bakar baten bere. Ur MarIl 38. Hitz
bat ere eziñ egiñez, etsitua dagola. Gy 71. Aaron eta Mariak etzuten geroztik itz bat ere anaia Moisesen kontra
esan. Lard 89. Bide orretan ez det emango / pauso bat ere balantzez. Bil 54. Zuri nigarrak eragin eta odola
jauzarazi, eta niri nigar mulko bat-ere ez heldu! Dv LEd 107s. Ur hartarik ez da xorta bat ere galtzera utzi
behar. Dv Lab 34. Etzuen Parisen egun bat ere pasa sekula mezarik enzun gabe. Aran SIgn 66. Errazoia
daukazu, zergaitik ez deutsudan / Karta bat bere egiñ; baña, ama, parkatu, / Aberastu gura ta ez egiteak ezer /
Beti eskribitzeko ni nau atzeratu. AB AmaE 378s. Bainan hitz-erdi bat ere erran gabe, ixil-ixila, eta ikusi ere
gabe zer heinetan zen. Jnn SBi 125. Zer othe da mintzaia hau? ederra zait eta eztia, bainan ez dezaket hitz bat
ere konpreni! Arb Igand 10. Nork behar du ihardoki asko aldiz, gizon bat ere ez den etxetan, halakoeri? HU Zez
34. Aitarik ez, amarik ez, da ames bigun bat bere ez! Ag AL 110. Bere alabeak ez ebala bakarrean berba egingo
iñoz gizon bategaz bere. Itz Azald 173.
(s. XX) Uskaraz eskribitu nionetarik, eztud letra bat ere. Mdg 139. Axe da eztarria, eztul bat be eztau egin.
Ag Kr 47. Etzuten ez Bernardatxok eta ez bere gurasoak egundaño limosna bat ere artu. Goñi 58. Nun egon
zara gizona, niri berba bat-be esan barik, Txomin-txikigaz izan dozun auziaren ganean? Echta Jos 74. Astotxo
bat ere eztegu izango mozteko. Urruz Zer 25. Une bakartxu baten be ixiltzen eztirala. Kk Ab I 60. Lohilakat
gazteak behako bat ere ez zioten emaiten bere beso zainharteri. Barb Sup 146. Nahiz etzuen jasan min bat ere
behin, / Jaunaren orenean, heriotzea jin. Ox 93. Aiterrian goldea sartzeko lur-mutur bat ere izan ez ta. Or Mi
94. Niun orai ez delarik ageri zuhaitz bat ere. Zub 83. Badakizu naizela / biyotz noblekua, / beste batzuek baño /
konduta obekua, / zirri bat ere iñork / egin gabekua. Tx B II 100. Gure gizonak tiro-ukaldi bat ere etzuen
aurdiki. FIr 141. Itzain-lagunak giñan ni ta auzoko Jonpe, / Iñoz ezkendun ixan asarretxu bat be. Enb 177.
Egungoez hitz bat ere gabe! JE Ber 96. Zure gorputz osoak argia badu, alderdi bat ere illun ezpadu, guzia
argitan egongo da. Ir YKBiz 272. Profeta batek ere eztu arrera onik bere sorterrian. Ib. 80. Bein baño sarriago
datorkiozan buru-austeak, txanpon zar bat be ez ete dabe balio? Eguzk GizAuz 60. Une batean ere ez da nere
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
246