Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
alkar berezitzea. Aran SIgn 92. Etxeko lanari utzita gurdiyarekin batera ta bestera astia, izandu da famili
guztiyaren ondamena. Sor Bar 54. Eta asko aldiz eramaten zuan batera ta bestera bide-lagun arturik. Bv AsL
141. Beren adiskideak kai ganean batera ta bestera ebilzan. A BeinB 51. Igo eban mandiotara ta an asi zan
batera ta bestera bere gogamenakaz guda bizian. Ag AL 81.
(s. XX) Bilboko albistari saltzalleak bebiltzan batera ta bestera ariñiketan. Ag Kr 196. Gazte biak ate aurreko
larrañean zebiltzan, batera ta bestera, astiro astiro, ezetz ta baietz, lelo arduratsuagorik etzeukaten ta. Ag G
173. Joan zen batera eta bestera zaldi baten billa arkaitzeko gauzak ekartzeko. Goñi 66. Alkarregaz izketa
ixiltxuan, atarijan batera ta bestera ibilli ebiltzala eperdi-ganian eskuak alkartuta. Kk Ab I 120. Umia, beruaren
beroz, arterik artu-eziñik, batera ta bestera, oian ebillan. Altuna 16. Orrela zebiltzen batera ta bestera; ezer
aundirik atera gabe. Or SCruz 114. Eta taiu onetan, nora jo ezekijala, batera ta bestera ibilli zan kalerik-kale
zati baten. Otx 84. Eta batera ta bestera, itsaspiztien irudira, ixurkia usainduz ibilli ondoren. TAg Uzt 40.
Batera eta bestera bost milla metro inguru tubo zabaldu zituzten. Munita 115. Gauzak nola izaten diran: batera
ta bestera ibilli, ta atzenean ezmugitu-tokira erori. Anab Poli 8s. Ixillik or, aizean, batera ta bestera dabil
kulunka nere belar izpi mea. Txill Let 54. Izakirik ttikienak [...], batera ta bestera ibili ezpadabiltza, bein ere
eztira ordea geldirik egoten. Zait Plat 37. Gure gizonak or barna zabiltzan batera eta bertzera lapurren billa.
Izeta DirG 36. Tranbiak urduri doaz batera ta bestera. Erkiag BatB 175. Anima galdua bezela dabil transittuan
batera ta bestera. NEtx LBB 107. Negu-giroko iluntze goiztiarrean batera eta bestera genbiltzalarik. MEIG IV
111.
v. tbn. Alz STFer 133. Echta Jos 65. ABar Goi 69. BEnb NereA 102. Ugalde Iltz 26. Salav 102.
- BATERA ETA BESTERAKO. "Batera ta betserakoak, los errantes" A EY III 284.
- BATERA ETORRI. Significar lo mismo. Agertzen diozka erregek bere ametsak eta oriek aditu ta bertan
esaten dio Josephek: "Jauna, batera datoz zure bi ametsak". Mb IArg I 392s. Eurontzat egiñak dira batera
datozan esakune onek: "Kanpo ederra, etxean gerra". "Kanpo ederra, etxean bela". "Kanpoan eder, etxe-kalte".
"Kanpoan uso, etxean otso". A BGuzur 153.
(A DBols). Convenir, estar de acuerdo. "Convenir [...]. Estar conforme, batera etorri, bat izan. Los dos
convienen en ello, batera datoz biak, biak dira orretan bat" A DBols. v. BAT ETORRI. Danean batera datoz,
alkarren gurariak asmatzen dabiltz. Ag G 373. Ortan, beraz, batera etorriak gaude. Ldi IL 93. Aurrenetik esan
ditudan bi bide nai ta nai ez-ko oietan, biak batera datozela ere, banaka mintzatuko naiz. Or Jaink 54.
Ezta inor etorten batera nirekin. Arti OC I 272 (ap. ELok 208). Patrixi Xegundorena ote-zan orretan, ez datoz
denak batera. Xegundo Patrixirena zan ala ez, ontan bai, idazle denak batera datoz. NEtx LBB 122. Bederatzi
seme ortan batera etortzen ain zalla dek. Ataño TxanKan 206. Bere izena Kijada edo Kisada omen zala diote,
ontan ez bait-datoz batera alegia, gai ontaz idatzi dutenak. Berron Kijote 31.
(Con suf. -ago). Maiz aski baterago gatoz hitzetan Giputz-Bizkaitarrak Giputz-Lapurtarrak baino. MIH
109.
(Con sociativo). Murgiondoren esanarekin batera dator Batista Ormaetxeak aitortzen duna. Or SCruz 85.
- BATERA JO. a) Sumar. "Batera yota (V-m), en total" A EY III 343. Urrengo alabantzea esaten dan
bakotxean irabazten dira ogei milla egun ta geiagoko parkamenak, batera yota amalaugarren Clemente Aita
Santu zanak, eta Obispo yaun askok emon izan dituezanak. Añ EL 2 117. Guztiak batera jorik, igotzen dira
berreun, ogeita zortzi milla errealetaraño. Izt C 171. Isasiko pagaduietan bost metro pago urtero atara
leitekezan; ba, gaurko prezioan amar mille peseta dire; eta biek batera yo ezkero, pagoen urteko emoiek ogei
mille lauerleko urtetan dau. Akes Ipiñ 24.
b) "Batera jotzen due, se reducen a uno (G-to)" A EY III 331. Despeida edo konklusinoe oneek guztiok batera
joten dabee, edozeinek dakusen legez. fB Olg 46.
c) Estar de acuerdo. "Batera joten dugu horretan (V-arr)" Gte Erd 201. v. BATERA ETORRI.
- BATERA JOAN (H), BATETARA JOAN (Dv, H), BATETARAT JOAN. (Usado sólo en 3. a persona). Venir a
ser lo mismo, ser indiferente. "Batetara doha, batetara heldu da hori, cela revient au même" Dv. "Biak batera
dohaz, les deux reviennent au même" H. Gaizkia balin bazen, edo, batera dohana, bekhatua, manatzen
ziotena. Jnn SBi 135. Gure herrian boz biltzeko munduan den gazetarik hoberena ala deus ez, batetara doa. HU
Zez 50. Erlisionearen etsaiari boza... edo batetara doana, etsaiaren adiskideari. Ib. 198. Hauk oro batetara
doazi. HU Aurp 218. --Kalixtro, ez da haizu hemen pipatzea. --Batetarat doa, anderea; khea iresten dut. Zerb
Egutegi 1933 (ap. DRA). Nihun ez dugu holakorik irakurtu. Emazue beraz amets egina ginuela. Batetarat doa
guzien buruan. Zerb Azk 53.
- BATERAKO. a) "Simultáneo" Añ.
(Con sociativo). "Neugaz baterakoa da, es mi condiscípulo" A Apend.
b) "Repentino. Baterakua izan dau Urki-ra eruan daben gaitza" Etxba Eib. Cf. BATERA (c). Onetan
egozala, izugarrizko oñastu ta trugoi baterakoak, beia jo eragin eutsen guztiari. Echta Jos 140.
- BATERATSU (V, G-azp; bateraso AN-5vill). Ref.: A, A Morf 271; Gte Erd 144. a) Más o menos a la vez,
casi al mismo tiempo. "Con poca diferencia" A. "Bateantsu (BN-arb), bateratsu bukatu dute aizkolariak (Gazp)"
Gte Erd 144. En DFrec hay 8 ejs. Burdi guztietatik surrik andienen jaube zireanak bateratsu txistadaka
asi zirean. A Txirrist 206. Atzo, ori ta ni bateratsu eldu giñean. Zam Man 16. Ordu ta erdi, or-or, igarota, gizeli
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
245