Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Zerb IxtS 62. Urte askotako gaitza degu ori euskaldunok: guzion alegiñak bat egin eziña, alegia. NEtx Antz 55.
Gorputz guztiko indarrak bat eginda bere, etzan gauza izan lenengo idoro eban aulkian jesarri zan tokitik jagi
aal izateko. Erkiag Arran 169. Gu zahartzeak ez gaitu aldiz geiago baizik bat egin. Xa Odol 304.
(Con sociativo). Unir a, juntar con. Signoekin guk dugu iunktatzen eta bat egiten [...] gaudimendu
egiazkoa. Lç Ins G 7v. Zeurekin bat egin nazazun. Harb 140 bis. Iragana eta ethorkizuna presentekoarekin
lothurik eta bat eginik, etzaiku presentekoa hain labur iduritzen. Ax 155 (V 102). [Iesu Kristo heldu da] zu
berekin bat egiteko eta zeruko primezan zuri parte emaiteko. Hm 206. Bere buruaren bat egiteko Iainkoaren
maiestate sainduarekin. SP Phil e) 2r. O ene Jainkoa, egia eternala eta soberanoa, zurekiñ bat egiñ nazazu bethi
iraunen duen amudioaz. Ch I 3, 2 (Mst egin nazazü bat zureki, Ip egin nezazü bat zureki). Egon nahi da gurekin
sekulako; berekin bat egin nahi gaitu. Brtc 230. Zerutik jetsiriko ogiak alkartzen gaitu berekin, ta moduren baten
berekin bat egiten gaitu. Mg CC 217. Ez jakolako etxagun begiratu bati ondo egiten buruba bat egitia gizon
ospetsu, burrukari [...] ta baldanakaz. Mg PAb 43. Jaungoikoarekin bat egiten edo laztantzen gaituana. Gco II
89. Jaungoikoaren borondatearekin berea bat egiten edo konformatzen du. Ib. 90. Meza entzuteko molderik
hoberena da, bere xedeak bat egitea aphezarenekin. Dh 223. Alde egizu andik, tontuakaz buruba bat egin baga.
JJMg BasEsc 174. Jesüs-Kristeki bat egiten gitizü. UskLiB 93. Asmoa artu zan ibai au Oriarekin bat egiñik
Donostiatik Tolosara urezko ibilbidea ifinteko. Izt C 118. Ikhusi izan ditut aphezak bere ezpaiñak bat egiten
gaxo haukien ezpaiñekin hobeki deskantzarazteko, hekien aithorren biltzeko eta azken nahien aditzeko. Atheka
25s. Ezin leike nai nogaz bat egin burua. AB AmaE 223. Eztot nai nik burua / bat egin zuekaz. Azc PB 48. Bere
borondatea Jaungoikoarenaz bat egiten dabenak. Itz Azald 199. Jesu-Kristorekin bat egiten gaitu. CatJauf 114.
Bere burua bilbotar edo Bilbon bizi diran gazte nagi, txakill batzukaz bat egin da. Ag Kr 223. Harritxabaleta
apaizaren bizia eleberri ontako notiñakin bat egiñik dator. Etxde JJ 16. Dagoneko eztu inork Lukreti olerkari
izan zanik ukatzen: onekin bat egin zezakean bere burua Enpedokelek. Zait Plat 78.
(Part. en función de adj.). Unificado. Testuak oro publikatzen hasi dira, Morton-Nance delakoaren
gidaritzapean, grafia eta hizkuntza bategin batean. Mde Pr 258. Populu bategin bat moldatzen zutela hizkuntzaz
den bezenbatean. Ib. 224.
b) Comparar. "Comparer ensemble. Besteak onegaz bat egin ezkero, gauza gutxija dira (fB)" H. Aditzera guri
emateko eman ginduan itz oen indarra, illakin bat egiten gaitu S Paulok. AA III 265. Beste gauza guztiak ezer
bere ez dira, utsa dira, Jaungoikuaren anditasunagaz bat egin ezkero. fB Ic I 55. Ezkonduben bizitzia bat egiten
dabee burdiniagaz, laino arteko illunagaz, krijada baten bizi-era bajubagaz, kate lotuzko bakuagaz, ta ezeuki
tristiagaz. fB Ic III 326.
Asimilar. "Burua bat egin, igualarse, ponerse a la altura de otro (V, G)" A EY III 302, que cita Mg PAb 43
(pero v. supra). --Orrela Semea baizen aita Eternoa nagusiago da? --Ez xauna, eztira munduko gauzekin bat
egiteko Jaun goikoarenak. CatAnz 3. Etserik etse dandarrez erabilia; Barrabas okerragaz bat egina; bost milla
azotez ebagia. Añ EL 2 189. Alan, ez dira bat eginak azkeneko bi agindu bi oneek bestiakin. fB Ic II 242. Bat egin
eta nastau leiteke, Jaungoikoari emoten deutsagun gurte edo kultua, Maria guztiz Santeari eta santuai emoten
deutsegunagaz? Itz Azald 73.
c) Ser compatible; hacer compatible. Bat egin albadaiz Kristo ta diabruba, grazija ta pekatuba [...]; Santo
Tomasen esana bere bat egingo dau, esan dirian dantzeekin. fB Olg 157. Orregaiti lege batzubai esaten jakue,
diriala naturaleziarenak; beste batzubai errazoiarenak, naturaleziagaz, ta errazoiagaz bat eginda dagozalako. fB
Ic I 22. Geure sinisteagaz bat egiten doguzala geure egikera eta bizierak. Itz Azald 9.
- BAT EGINTXE. (Aprox. de bat egin). Unirse, unificarse bastante. Erdi-mendeetako "myrakyl"-etan
bategintxerik ageri zaigun grafiak ez du gehiago den gutxien batasunik. Mde Pr 255.
- BAT-EGITE. Unión, alianza. Hek dira extasak edo eramaitzak, sentitu eta pairagabetasunak, bat egite
Iainkogarriak. SP Phil 186 (He 187 batetaratzeak). Pekatu bagarik seme alabak eukiteko, ta senar emaztiak
alkarregaz bizi izateko tratuba edo bategitia. fB Ic III 322. Jesukristok bere Eleixiagaz daukan Bat egitiaren
irudija. Ib. 344. Arima ta Kristoren arteko ezkontza, bi maitaleen arteko gurari, uisi ta naiezko bategite
zoragarria. Onaind in Gazt MusIx 150.
- BAT EGON. (Tras sociativo). Estar unido a. Bere Pasioneaz saindutzen ditu zure penak, harekin bat egon
nahi bazare. Lap 50 (V 27). Aphezpiku maitea / bazohaz zu ere, / Erroman egiterat / Aitari ohore. / Fedez eta
bihotzez / zurekin bat gaude. Zby RIEV 1907, 607.
Estar de acuerdo con. v. BAT ETORRI. Argi dago elkarrekin bat ez geundela. Ldi IL 56.
- BATEK BADAKI. "Batek badaki [...], quién lo sabe!, cualquiera lo sabe! Batek badaki etorkizunak zer
dakarkigun!" Etxba Eib. --Ondarroari erri beruu (erri beroa) esaten ei-dautse. Zegaitik? --Batek badaki! A
Ezale 1897, 3a. Irugarren bonbil andia erdi beterik utzi nien ta aien bigirak noizarte iraun ote zuen batek
badaki. A Ardi 41. Mutil txikitxuak zirala erne zan euren artian gorrotua. Zetatik? Batek-baki! Kk Ab I 31.
Antxiña, batek baki noz, Bilbaoko zeian edo merkatuan guztiak euzkeraz itz-egiten eben aldian. Kk Ab II 117.
Batek badaki nondik nora yoan zan (V-ple). A EY III 334. Eta batek badaki nondik norako ibiltaldiak egin
ebezan gure tunanteok. Bilbao IpuiB 240. Ezin dezake iñork ukatu / zenbat aurreratu duten. / Batek ba-daki
azkenerako / zer asmatuko diguten... Basarri 189. Aintxiña-aintxiña batean, batek badaki zenbat urte izango
diran ordutik onaño, jaso ei zan gertaera au. Alzola Atalak 40.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
240