Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
AmaE 365. Ai etxe guti duzue zuen eremuetan haur bat edo bertze hemen galdu ez duenik. Arb Igand 158. Gure
haurretarik bat edo bertze Jainkoak bere zerbitzurat deitzen duenean. HU Zez 31. Artetan guk galde bat edo
bertze egiten daizkotegularik. HU Aurp 183. Onen arteti bat edo beste / ioan badira zerura. Azc PB 243.
Zigarrotxu bat edo beste erreteko astia. A BGuzur 135. Siniste santuko egia guztiak edo euretatik bat edo beste
ukatuten dabenak. Itz Azald 83.
(s. XX) Ezta mirarituteko gauzea edozeñek eta Euskalerriko lurralde guztietan leundu bearreko esakera bat
edo beste idorotea. Ag Kr 8. Edonun dago bat edo beste. Ib. 171. Eta noizik-noizera eskiñi oi eben Meza bat
Jaungoikoari, Done bat edo besteren bittartez. Echta Jos 14. Ez oren bat iragan peludo bat edo bertze nere
eskuz hilen nuela uste ukan gabe. JE Bur 12. Ardura ekartzen zaungun bat edo bertze gure etxetik. Ib. 14.
Lapurren bat edo beste il edo arrapau, ta enparauak uxatuten ebezan urriñetara. Kk Ab I 115. Garrasia bat edo
bertze goiti beheiti, begiak hesteko artean, beren zango besoak xuxentzen ziozkaten. Barb Sup 172. Napoleon
handiaren soldadoetarik bat edo bertze. Ib. 176. Pernando gizon izan ez zala uste duan bat edo beste izan liteke.
Muj PAm 5. Ez deia izanen bat edo beste sinetsiren dianik Haritxabaletek hori kantatü diala Larrañeko elizan?
Const 25. Egia da, bakanetan ba-da ere, laburpenen bat edo beste ematen diela itzei. Inza in Jaukol Biozk XIV.
An emenka ikusten zuten langiletarik bat edo bertze. FIr 144. Ez zaio jaramonik egin bear bat edo besteren
esamesai. Lab EEguna 74. Eztabai onek ere arnari zimel bat edo beste ekar lezakela. Ldi IL 59. Alako bat edo
besteri buruak eman die gizon ari gorazarre --omenaje-- eder bat egin bear liotekela. Ib. 102. Axuantaren astoa
hil-hobien artean belhar ondo bat edo bertze marruskatuz han-hemenka dabila. Lf Murtuts 16. Ezin lasaitu
biotz-pilpira / itz-eten bat edo bestez... SMitx Aranz 61. Ate-ondoan armalla bat edo beste jarri diteke. NEtx
Antz 82. Praile batek edo bestek au edo ori egin dula? Or QA 198. Uztaritzeko oihanean bat edo bertze ikus
omen ditake noizean behinka. Zerb Azk 37. Bestalde, galdegiten dit Schiller-en poema bat edo beste euskarara
itzuli nahi dudanetz. Mde Pr 191. Baliteke batek edo bestek bere gogoan iragaitea ez daudela Europaren
Sartaldeko hizkuntza minoritari gaizo horiek nik diodan bezain gaizki eri. Ib. 206s. Ez ete leikio gero parkatu
tranpatxo bat edo beste? Bilbao IpuiB 27. Esnezaleren bat edo beste ausartu zan bere astoarekin kalera jextera.
Ugalde Iltz 21. Guk ikusi genituan batek edo bestek, zaartxoak, begi bakarrarekin ikusteko zuloa ageri zuten.
Anab Aprika 55. Azur bat edo besteren jabe egiteko eretia. Erkiag BatB 50. Aren lagunetariko batek edo bestek
narda ta enpagua izan ezkero. Ib. 37. Onekin eztugu esan nai gertaera batek edo bestek, orain ere, Jainkoaren
gogoan, sari edo zigor-kutsua izan eztezakenik. Vill Jaink 107. Bat edo bestek esan lezake / gaizki mintzatzen
naizela. Uzt Sas 121. Saio bat edo beste egiten du. MEIG I 143. Badaiteke batek edo bestek liburu hau
harrimenez irakurtzea. MEIG III 53.
v. tbn. Zav Fab RIEV 1907, 91. Izt C 35. Urruz Urz 54. Iraola 34. EusJok 92. ArgiDL 105. Altuna 64. JMB ELG
80. Munita 83. Ibiñ Virgil 23. Berron Kijote 50. Bat edo bertze: Elsb Fram 152. Jnn SBi 55. StPierre 28. Larz Iru
20.
- BAT EGIN (Añ, Hb ap. Lh, Dv, H). v. batu. Tr. Documentado por primera vez en Leiçarraga, se usa tanto al
Norte como al Sur. Hasta finales del s. XIX, con aux. trans. significa 'unir', y con intrans. 'unirse'; a partir de
dicha época (encontramos el primer ej. en Inchauspe) se va haciendo más frecuente, hasta hacerse mayoritario, el
uso de aux. trans. para los dos significados.
a) Unirse a (son sociativo). "Incorporarse", "mancomunarse" Añ. "S'unir [...] (JesBih 247)" Dv. "1. "S'unir, se
joindre" H. Hasirik Ioanesen Baptismotik, gureganik goiti rezebitu izan den egunerano, bat egin dadin haren
resurrekzionearen testimonio gurekin. Lç Act 1, 22 (He gurekien izan, Dv gurekin jarri, Ol gurekin izan, Ker
geugaz batera izan, IBe gurekin batera izan). Burua bere menbroekin iunktatua den koniunkzionez eta
iunktaduráz iunktatua eta gurekin bat egina dela [Iesus Krist]. Lç Ins F 4rs. Iainkoarekin bat egiteko desirapen
debota. Harb 382. Arimeagaz bat eginik eta unidurik egoala dibinidadeagaz. Cap 32. Nahi duzu bada har
zaitzadan, eta zurekin bat egin nadin amorioz. SP Imit IV 4, 2. Sekulakotz iuntatua eta bat egina bazine gure
Iaunarekin. SP Phil 139. Egia da, o ene arima, Jesus-Kristoren arimarekin bat egiñ aizela? Gç 118.
Maitetarzünez bat egiten girela algarreki, Aita, semia eta Espiritü saintia izatez bat diren bezala. Bp II 83.
(s. XVIII) Handik iragaiten da Senperera, gero Azkaina, eta azkenean Doni-Joane Ziburuetara, eta han
itsasoarekin bat egiten da. ES 161. Irugarren personea batu edo bat egin zan gorputz da arima onegaz. Arz 33.
Ezpada [ene bihotza] kreatura guziak baiño eta dohaiñ guziak baiño gorago altxatzen zurekiñ bat egiteko. Ch III
21, 2. Orobat eziñ izan daiteke saindu eta Jaiñkoarekin bat-egiña. He Gudu 91. Damuz beterik eta biziro Jesus
billatzea ta berarekin bat egiñak gelditzea. Mb IArg I 169. Badirudi, onra ta estimazio ero ori nerekin bat egin,
ezurretaraño ta biotzaren erdiraño sarturik dagoela. Cb Eg II 84. Amasa etzen bethi leial agertu bere osabaren
alderat: bat egin izan zen denboraz Absalonekin, altxatu izan zenean bere aitaren kontra. Lg I 318s. Bere
Inkarnazionean nerekin hain barna eta hertsiki bat egin nahi izatu duen Jinko berak, gutizia du, ene haurra,
Komunionearen medioz zurekin bat egiteko. Mih 41.
Hortakotz bat egiten naiz Aphezarekin. Brtc 24. Aekin bat egin ziran, ta aen Idolo ta gezurrezko Jainkoai egin
ziozten Jainko egiazkoari bakarrik zor zaizkan agurrak. Ub 32.
(s. XIX) Bazter guzietan baziren / Robespierren lagunak / Azkenaz goiti Donibanen (de Luz) / Herritarrak,
Eskaldunak / Harekin bat egin ziren. Monho 64. Personarik begiratubenak bere arrapetan ditubala batzubetan
Diabrubak, ganadu edo aberiakaz bere bat egiten diriala. Mg CO 252s. Zuk barriz dinozu astaki bat izango dala
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
238