Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
[...] gorritzen. A Ardi 94. Ango oju-arrantzak eta iskanbilla, danboliña isiltzearekin batean! Mok 17. Eta
madarizione hoi erraitearekin batean, itsusi itsusia, farrandaka, Lamin handi bat joan zitzaioten su-phizkiari
goiti. Barb Leg 24. Soñaren itxuraldatzeaz batean, aldartea ta gogoa eraberritzen zaizkonean. TAg Uzt 52. Eta
egoki ari ote zan ikusteko gogoa zabaltzearekin batean, emeki, emeki, egiaz ari zala sartzen zitzaidan. Or Aitork
122.
(Con participio). Apaizak Mezerdiko itzak esanaz batean, biurtzen dira ogia eta ardoa Jesukristoren
gorputz eta odol. KIkG 70 (KIkV 90 esanaz batera). Leiora urten nintzan entzunaz batian. Enb 32. Orixe ikusi
eban Jonek, etorkizuna geroago ta argiago ikusiaz batean. Erkiag Arran 160. Berbok esanaz batean Pauloneko
kortan kurriñ-kurriñ batzuk entzun niyoazan. Bilbao IpuiB 252.
c) (Aq 1377). (Tras sociativo o instr.). Por medio de, gracias a, con la ayuda de. "Dios mediante,
Jaungoikoarekin, Jainkoarekin batean" Aq 1377. Bihar goizean Iainkoarekin batean. "Dieu aidant". Volt
169. Eta halaber Sagaramendu sainduak, zeren hekin batean hazten eta mantenatzen da arima Iainkoaren
garazian. Mat 82. Zure garaziarekin batean aitzinara emendatuko da. Harb 233. Zeren argi lanbo harekin
batean, ikhusiko dute hanbat likitskeria, hanbat spiritu gaixto eta itsusi. Ax 587 (V 377). Baldin ongi
bazarraizte, zure bihotzetik (Iainkoaren graziarekin batean) bekhatua atherako dute errotik. SP Phil 31 (He 30
Jainkoaren graziaren lagunzarekiñ). Boronthate oso batekin haren graziareki batian, ez gehiago erortera. FPrS
7. Gabaren laguntzarekin batean [...], banatu ziren bata horrat, eta bertzea hunat. "Noctis beneficio". ES 114.
Kheinuekin batean emaiten baitarozkigute aditzera asko gauza. Ib. 131. Horietaz edarki eta laburzki, Jaiñkoaren
graziarekiñ batean, mintzatuko gare, heldu diren kapituluetan. He Gudu 39. Borondate ona, ta egiazko gogoa
badezu: Jaunaren graziaz batean, orrekin egin, ta ekin, ta guztia egiña dago. Cb Eg III 391. Zure graziaren
laguntzarekin batean azken hatserañokoan zerbitzatuko zaitut. Mih 15. Uste-izan badozu [...] eztagoala Zeure
eskuan salbetea Jangoikoaren graziaz batean. Añ EL 1 127. Au ezagutu ondoan Jaunaren laguntzarekin batean
benaz asitzen ezpazerate Zeruko bideari jarraitzen. AA III 308. Beldurtzen da kofesio ta komunione hek
hainbertze sakrilejo izan diren, zeren ezten hekiekin batean arras bizitzez aldatu. Dh 129. Eta aginzen dauzut
fermuki gehiago ez ofensatzeaz zure graziarekin batean. CatLuz 41. Hitzemaiten deizüt, zure grazia saintiareki
batian, hebetik harat ezteizüdala gehiago ogenik eginen. UskLiB 21. Zure laguntzarekin batean, bizi berri bati
buruz abia nadientzat. Dv LEd 163. Franziako ministroaren laguntzarekin batean, behar nuen jakin, zoin ziren
Xinako gobernamenduaren xedeak. Prop 1876-77, 202. Hartzen dut xede zin bat, zure graziarekin batean, zu
gehiago ez ofentsatzeko eta penitentzia egiteko. CatJauf 8. Gore Jeinaren graziareki batian. Mdg 142.
v. tbn. Tt Arima VIII. Ch I 13, 4. Brtc 203. MarIl 66. CatS 110. Jnn SBi 171.
d) (Tras instr.). Según, de acuerdo con. Latinez itzegitea, ta Arte, edo Gramatikaz, edo onen erreglaz batean
itzegitea, ezta guzia bat. Cb EBO 14. Ezkondu ziran, eta Trentoko Konzilio sagraduaz batean Españan lenengo
egin zan ezkontza, au izandu omen zan. Cb Just 19. Ona emen Jaunaren Serbitzaria: Zure itzaz batean, nigan
egin bedi. Añ CatAN 76. Noe, Eskritura Santak esaten digunaz batean, zan Jaunaren adiskide andia. AA III
376.
e) BATETAN (S ap. A; Lar, Añ). "(De) golpe" Lar y Añ. "(De) repente" Lar. "Batetan, tout-à-coup" Arch Gram
157. Batetan galdu eragin ziozkan [Jobi] txit ugari zituan bere ondasun guziak. Gco I 453. Neke da ongi
bizitzen eta ongi iltzeko prestatzen beiñ-ere ikasi ez duanak batetan ikastea. AA III 573. Kakaraza egiñaz / orra
non batetan / igotzen dan ollarra / arbolera egan. It Fab 69. Praile-etxera zijuala, batetan altxatu zan ekaitz
izugarri bat. Bv AsL 84. Batetan sumindurik. Alz Ram 78. Len sasitegi ziran barrenak / orra batetan loratu.
Basarri 16. Bizia eman ondoren, / il nazu batean. NEtx LBB 355.
f) "Una vez, cierta vez. Pamplonan izan naiz, baten" Etxba Eib. "Baten egon naiz [Parisen] (V-arr)" Gte Erd 51.
Neguta zirzill katek asi arren egiñ, / Bertsorikan ez daki bukatutzen, Txomiñ; / Baten kantatu zidan, bakar
bakarrik txuiñ. AB AmaE 404. Batian, oiera nuala, arkitu nintzan jaun batekin gau artan etorriya. Iraola 16.
Batian, gure bertsolari famatua jarri zanian miñez, an zuen beti bere gelan beste bi edo irurekin. Ib. 45. Baten
baiño sarriago emon eutsen gogoak bestala biziko zireala bakoitxa bere bidetik. Bilbao IpuiB 145 (v. tbn. baten
baino -ago Akes Ipiñ 33, Alzola Atalak 144).
(Tras relativo). "Andik etorri nintzan baten, una vez que vine yo de allí (Vc)" A EY III 347. Tristuraz
zegoan batean, agertu zitzaion Aingeru bat. AA III 584. Eta bijak bakarrik egon ziran baten, egin zituzan iños
baño alegin andijaguak beriagaz urteteko. Ur MarIl 28. Gertatu zan bada, ala zeguan batian, zeruak bere eskari
ta negarrak ontzat ematia. Bv AsL 37. Juantxo jende gitxigaz urten ei zan baten, / Matxiñek au jakinik asko ditu
artzen. AB AmaE 268. Uste ezeban baten, arrapau eban gorazko erresaka aserre batek. Echta Jos 59. Astitsu
zeran batean zatoz berok ikustera. A Ardi 78. Goiztiro illuna zegoan nik lau orduko bidea egin bearra neukan
batean. Inza Azalp 23. Mugazaia albora egira dan batean, apaizak esku dardartia atexkari egotzi. Ldi IL 43.
Etxera bidean alkar ikusi zuten batean, berriro ere beren naikeritan murgildu ziran. Etxde JJ 164. Bertatik
pasau zan baten, neskatotxoak ikusi eban ate-zirriztutik. SM Zirik 118. Korro zeuden batean zaldi gazte batek
korrotik urten zuan. And AUzta 66. Esan eustan berari gertatu jakola bere aitaren jaiote-errira joan zan batean.
Alzola Atalak 149. Erregiña mezetara zoian baten [...] bizardun gizon santu batek jarri zetsan eskuetan bere
eskabidia. Etxba Ibilt 460. Ala esan zidan Berrokalgo Teresak ni zu alabatzen asi nintzan batean. Berron Kijote
130.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
235