Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
landare bat bera ere beren bizitzan emateke. NEtx LBB 120.
(Con partitivo). Familia izango ebela ugaria? Ez, irakurle. Ez euken semerik bat bera be. Bilbao IpuiB
145.
- BAT-BERBERA. Un mismo; un único. Esperanza bat ber bera degu. Gco II 72. Iruak dute izate bat berbera.
Inza Azalp 39.
- BAT-BEREX. Uno a uno. Bat berhez zakiztadeia / Ene kontra bataillara. Normadie 92 (ap. DRA).
- BAT-BESTE. Alguno que otro. v. BAT EDO BESTE. Oraindik elur-bildu bat beste / ageri da Basakaitzen.
Or Eus 220. Lan geiegiz bat beste bazegon esturik. Ib. 274.
- BAT BESTE-. (Con beste det., y referente pl.). v. BATA BESTE-; cf. BATEK BESTE-. Constantinoplako
inperi zatiak izandu zituen bat bestearen ondotik ogei ta amabost nagusi edo enperadore. Mb IArg I 342. Ozta
berbarik / egin gura ei eutsen / bat besteari. Zav Fab RIEV 1907, 98. Dirautse bada bat besteari: / Ze katanarru
oberik? Zav Fab 1909, 35. Hunela eratxikiz egun guztiez zenbeit lore izpiritual, bat bertzearen gainera, oste on
bat aurkhituko duzu ilhabethearen akhabantzan. MarIl 24. Lege justoak manatzen gaitu / Bat bestearen ondoko.
Bordel 83. Elkhar ganat hurbildu beharrak, bazioazken bat bertzea ganik urrunago. Hb Egia 11. Egundaino bat
bertzeari lotzerat ez ziren oraino atrebitu. Barb Sup 183. Bainan bazituen hiruzpalau mail bederen, bat bertzea
baino zokorat sartuago. JE Ber 80. Jakin orduko, iru Ordena, / bat bestearen segiran, / iñoiz aserrez ekiteraño /
artaz jauntzen saia ziran. SMitx Aranz 88. Bat bestearen sendimenduez segur gintian ordukotz. JEtchep 65. Bat
bestearen ganik berexi ta. Ib. 68. Gauzak ala badira, orduan eztugu alkartasunik, yustaposizio bat baizik: bat
bestearen ondoan egote bat besterik ez, batasunik gabe. Vill Jaink 163. Bat bestearen ondotik botu egin zuten.
Ardoy SFran 115. Ez da beti errex, ez etare beti haizu, bat bestearen ganik [zeruko eta lurreko erresumak]
berextea. Ib. 325. Egia da ez direla bat bestearentzat hartu behar bi erresumak, zerukoa eta lurrekoa, eta bat
bestearentzat hartze hortarik heldu direla ainitz nahasmendu deitoragarri. Ib. 324s. Ba ta girixtino gisa dugu
guk / bat bertzea beti jasan! Xa EzinB 122.
(Con bezain, etc.). Ausart eta maltzur ziren bat bertzea bezanbat. Gy 119. Biak alabainan zein khartsuago
ziren, eta biak bat bertzea bezein berandetsiak zagozin, noiz izanen zuten beren Jainko maitearen ikusteko
zoriona. Jnn SBi 117. Handik ditzazkezu ikus hiru herri elgarri josiak, bat bertzea bezain xoragarri beren aldapa
eta ordokiekin. JE Ber 12. Heia handi batean etzanak ikusi zituen zazpi behor, bat bertzea bezen ederrak. Barb
Leg 139. Duda-muda guzien khentzeko, Jainkoak bi mirakuilu, bat bertzea bezein ohartgarriak, egin zituen
Gedeonen bixtan. Zerb IxtS 46. Bat bertzia bezen trixte / orai girare gu. Mattin 52.
- BAT BESTEA BAINO ...-AGO. A cual más. v. BATA BAINO BESTEA ...-AGO. Goizeko iguzkiari bat
bertzea baino goxokiago badaude [bospasei laborari-etxe] guziak. JE Ber 9.
- BAT-BESTEAN, BAPESTEAN. "Bapestean, confidencialmente (V-ger)" A Apend. "Bat bestean, bapestean,
sin testigo (V-ple)" Ib. "Bapestean, confidencialmente, sin testigos (V-ger)" A EY III 264.
- BAT BESTEAREKIN (bat bertzearekin H). Por término medio. v. BATEZ BESTE.
- BAT-BESTEKO, BAPESTEKO. a) "Bapesteko barririk ezta zabaldu bear, no se deben esparcir noticias
confidenciales (V-ger)" A EY III 264.
b) (Uso sust.). "Bapesteko bagarik ezta zabaldu bear, no se debe abrir sin testigos (V-ger)" A EY III 341.
- BAT-BESTERATU. "Bat bertzeratu, trasladar (Atheka)" A Apend. Laster bide handiak alde guzietarat
egiñez, errexki yendia bat bertzeratuko da norat nahi. Atheka 4.
- BAT-BETAN, BAPETAN. De repente. v. BET-BETAN, BAT-BATEAN. Bapetan Yosue ta arekin
gudaloste osoa, aien aurka etorri ta gañera yausi zitzazkien. 'Subito'. Ol Ios 11, 7 (Dv terrepentean, Ker batbatean).
- BAT-BIAK. Tximista, batbatetan "dza" sortzen da; ez du gizonak ezagutzen ori bezin itsumustu agertzen
danik; Josu esateko asti gabe egin ditu "batbiak". Euzk V 322 (ap. DRA, que traduce "uno dos, los dos
tiempos").
- BATEAN (V, G-to, AN-5vill-araq, B, L-ain, BN-arb, R-uzt, S; Lar, Añ, Dv, H), BATETAN (S; Lar, H),
BATEN. Ref. A; Lrq; Gte Erd 227. a) A la vez, al mismo tiempo. "A un tiempo, beingoan, batetan" Lar. "(A la)
par" Ib. "Juntamente" Ib. "(De una) vez" y "A una" Lar y Añ. "Goazen batean, allons ensemble. Ez dire batean
ontzen sagar guziak, toutes les pommes ne mûrissent pas en même temps" Dv. "Al mismo tiempo" A. "Batetan,
en même temps" Lrq (que da batin con el sdo. de "parfois"). "Irriek eta nigerrak biak batean iten tuzte (B)" Gte
Erd 227. v. BATERA. Tr. La forma batetan se documenta en los autores clásicos septentrionales; tbn. la usan
(tal vez por influencia de Larramendi) autores guipuzcoanos del s. XVIII y principios del XIX, junto a batean.
Hallamos algún ej. de baten en Arrese Beitia.
Bada frogatu duten guztiek batetan, eta boz batez, aithortzen, erraiten eta kofesatzen dute, plazer hura, plazer
aphurra eta laburra dela. 'A una'. Ax 382s (V 251). Hain zinez eta batetan lotu zeizkidan, non ezetz erraiteko
bide guztiak hertsi baitzerauskidaten. Ib. 15 (V 6). Baina desiratuko ditutzun guziak batetan izanen tutzu begien
aitzinean eta eskuetan. "Simul". SP Imit III 49, 6. Bena gaiza desiratiak oro batetan, zure goguaren araur
dütükezü. Mst III 49, 6. Aingeruen ofizio au artzen dutenak badakite ondo, guziak batean, ta ez deadarka, ta ez
presaka edo itotzen bezala, esan edo eragin bear ez dirala. Cb Eg III 288. Ezin artu ditezke guziak batetan,
ezpada banaka, ta bata bestearen ondoren. Ub 218. Antxe bizizire / bake ezin obéan, / sandúak baizire, / irúrak
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
232