Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
da? --Bai: Eleiza bat bera da munduko toki ta bazter guzietan. Ub 147. Ez du nahi izan dadin arthalde bat bera
eta Artzain bat bera baitzik. Jaur 170. Artean Nafarroak, / Gipuzkoak gañera, / egiñ izandu zuten / erreiño bat
bera. It Fab 206. Alimale batek berak / Ez ditik dohaiñ guziak. Gy 227. Bi amets oriek, Jauna, gauza bat bera
esan nai dute. Lard 53. Batek berak beharko zituen arregin liburu zahar eta berri [...], Dabiden psalmoak eta
iztorioko liburu guziak. Hb Egia 5. Bat bera düzü hun dena Jinkua. Ip Mt 19, 17 (Dv Ona, bat da bakharra,
Jainkoa, Hual solo). Aur batek berak izan gaitzala / ni aita eta zu ama. Bil 106. Bat bera aitortzen dute bere
bizitzaren itzkribulariak. 'Contestes están'. Aran SIgn 45. Bada Euskara osoa bat bera izan arren, gorputz aundi
eder bat bezela, iru edo lau izketa-modu edo dialekto daduzka. Ib. 200. Danak biotz ta megope edo espiritu batberarekin
preskañi edo botoa egin zuten. Ib. 74. Hirur Persuna horik eztira Jinko bat bera baizik. CatS 3. --Irur
Jangoiko draia? --Ez, baizik Jangoiko bat bera egiazkorik. CatSal 25 (CatR 25 jangeiko bat bera egiazko;
CatAe 24 Jangoiko bat bakarrik egiaskoa). Eta bein baño sarriyago ikusten dan gauzea da, gobernuaren era bat
bera leku baten katolikoa izaten eta beste leku baten liberala izatea. Itz Azald 53. Luisi etzitzaion egundaño
begia ongi gelditu; Luisentzat, begi ona itxita, arbolak eta personak bat bera ziran. Goñi 49. Bi aldiz ots bat
bera entzun zan Jesusen gañean itz berberak esanez. Inza Azalp 48. Baturik daude [...] sakramentuen artze
berdin-berdiñaz, Aitta Santua, Buru ikusgarri, bat beraren mendean. Ib. 92. Yudu guziak izkuntza bat bera
zuten; baña ala ere leku batetik bestera bazegon zerbait berextasun itzegiteko eran. Ir YKBiz 479n. Aren aragia
gau bat-berean yan bearra da. Ol Ex 12, 8 (Ur arrats artan). Agintzen du animak animak nai dezan, eta bat bera
izanik, ez du egiten. "Nec alter est". Or Aitork 201. Animaren ezagueran gauza bat bera askotara eratu ta esan
dedin. Ib. 400. Platonek dakarren Sokrate bera ezta beti bat bera, ordea: besterik da "Apologian"n eta
"Faidon"en ageri dana. Zait Plat 83. Gauza bati berari buruz bi iritzi izan oi dira. Ib. 122. Ahapaldi bat beraren
barruan ere gerta oi da iñoiz giro-aldatzea. Onaind in Gazt MusIx 153. Gauza bat bera dute bi pusketan zarri.
Xa Odol 180. Etorki bat-bereko direlako dira elkarren irudiko. MEIG IV 98.
v. tbn. Gco I 408. JesBih 404. MarIl X. CatS 70.
Uno solo, solamente uno. Aitzitik nola asko baita bekhatu mortal bat infernura ioaiteko, benturaz bada
zenbait, bekhatu bat beragatik ifernuan dagoenik, bekhatu batez neurria bethe duenik. Ax 116 (V 77). Bena
errazü hitz bat bera, eta ene arima sendo dükezü. CatS 77. Hura zen bezalako puska onaren hitz bat bera, edo ez
mintzaturik ere, han haren itzala, onez onean, askiko zen. HU Aurp 180. Aste bat bera bakarrik eman balezote
eskuararen irakasteari. JE Bur 180. Txori bat bera ikusi nenunan Buenos Aires utzirik, eta arrano bat. Gero ezer
ez Titikaka aintzirako antxitak ikusi arte. Or QA 51. Eskuada osua etsaiek / die ükhen lehertürik, / Bat bera gure
aldetik / azkarkixko zauritürik. Casve SGrazi 112.
(En oraciones negativas). Ningún; ninguno. v. BAT BERA ERE. Eta zuk erriertatxo bat bera ematen
eztidazu? Arr GB 105. Beregandik irtena bezela geratu, eta itz bat bera eziñ eranzun al izan zion. Arr May 168.
Ez det oraindik bat bera ezagutzen oietakorik. Urruz Urz 55. Gazte-jendeak ba du parraldi, / esanaraziz ipui bi. /
Azpikoaz gain esan oi ditu, / bat bera zuzen ez daki. Or Eus 92. Ba, ba, gaixo gizona. Uli bati berari ez baitzion
minik eginen. Larz Senper 128. Bat bera ezin mantendu leike / onen moduko jatunak. Uzt LEG II 144.
(En oraciones condicionales o interrogativas). Alguno. Nola utz deus eman gabe, urrikalmenduz ez bada,
bederen bakearengatik, gaixtakeria zerbeiten edo ele tzar baten beraren beldurrez? HU Zez 34. Ez deia izanen
bat edo beste sinetsiren dianik Haritchabalet-ek hori kantatü diala Larrañeko elizan? Balin bada bat bera,
harek erranen dü. Const 25. Nork behinere entzun dio ele bat bera, han eta hemen irabaziak zituen dirutze, zinta
eta makila ferratuez? Zerb Azk 78.
b) (Ae ap. A). Cada uno. v. batbedera. Bada S. Paulen konseilluaren eta exhortazionearen araura, batberak
phoroga eta examina beza bere konszienziá. Lç Ins B 3v (sólo encontramos este ej.; tal vez errata por
batbedera). --Bada zuk bauzu aingiru goardiaskoa? --Bai, eta batberak du berea. CatAe 40 (CatSal 41 bakotxak,
CatR 41 bapanak).
Sara onek zazpi senar, bat-beraren urrena, izan zituen. Lard 280.
c) Hasta un, incluso un. Mutiko piltzar bat bera mintzatzeko ahalge litaken bezen itsuski. HU Zez 180.
Tximiñoi bat bera baiño be motzagoa ei zan-da. Bilbao IpuiB 84. Urdailla baloi bat bera baiño be putzituago
ekarteko asmotan urten eban [azeria]. Ib. 127. Aza-porru ta bei batek emoten eutsan esneagaz, erregiña bat bera
baiño be zoriontsuago bizi zan. Ib. 189. Badakik, edo yakin eik beintzat, ni kittano bat bera baño be pobreagoa
nokena. Ib. 251. Baserritar tontoak holako galdera! / Durduzatuko zuen abokat bat bera. Xa Odol 150.
- BAT-BERA ERE. (En oraciones negativas). Ningún; ninguno. v. BAT ERE. Jauna, nizaz nai dezuna egin
dezazun: [...] eta zuk nai ez dezula, illetxo bat bera ere aterako ez didate. Arr GB 21. Bereala gertakari aren
gañean itz bat bera ere iñori, ez etxekori eta ez konpokori, esan etzegiola, lagunari erregutu zion. Arr May 152.
Gaiztokian ezta gaur txerren bat bera be, / Gizadi-ondatzallok andik urte dabe. Enb 209. Esaten da Ipar-
Amerikan gizon asmati itxelak dagozala, baña egingo neuke zeu baño asmatiyagorik ezetz aurkitu bat bera be.
Kk Ab II 141. Zalgi ganera igon garean ezkero eztogu mendijotan ur tanta bat bera be edan. Otx 111. Baiña
alako baten, diruak amaitu, ta txakur txiki bat bera be barik geratu zan. Bilbao IpuiB 172. Olloak illietan be ez
eutson ipinten bigarrengo arrautza ori, eta askenez ezta bat bera be. Ib. 258. Botikarixuan emaztiak, bere
ezkutu-lekutik autu onen itz-bat bera be galdu ez ebanetik, pentsau eban berak be aurkittu ebala bere zori
txarran erremedixua. Etxba Ibilt 472. Sakela ez ustutzeagatik-edo, or zeudek legortea baiño elkorrago porru-
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
231