Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
eroaldiak maitari gaixoa io zuenean. Ib. 117. Txirrita. (Bizitza ta bat-bateko bertsoak). A Zavala in Tx B (tít.).
Bat-bateko bere maitasun-galtze arek, zentzua nastu bear zion. NEtx LBB 52. Bat-bateko bertsoak piska bat
moldatu arren, papelean bertsoak jartzeak bere lanak baditu. Uzt Sas 20.
Ni ez naiz bertso-jartzallea, bat-bateko bertsolaria baizik. Uzt Sas 20.
b) (Uso sust.). Sorpresa. Gabeko bat-batekorik egin etzezaten mikeleteak (sorpresas nocturnas). Apalategi 69.
- BAT-BATERA (V), BAPATERA (bapatea V-gip). Ref.: A; Etxba Eib; Iz ArOñ (bapatian). a) De repente,
súbitamente. v. BAT-BATEAN, BATERA. Nok daki, Jauna, uste baga bat batera ezetarako asti baga illgo
ete nazan? Ur MarIl 89. Illundu zan zerua, eta trumoi orruaz bat batera asi ziran orruntz onuntz. Apaol 56. Bat
batera gogoratu iatazan gutarrak euskaldunai egindako lur-ostute ta beste dongakeriak. Ag AL 44. Bat batera
itzertu nintzen da iretzartu neuzan lagunek. A BGuzur 131. Bat batera, zakurrak, itxumustuan jaiki ta ekiñ zion
zelaian zear estu estu zaunkaka. Ag G 153. Baina, gutxien uste zuela, lau ilebeteko poz-atsegin guztiak batbatera
atsekabetu zitzaizkion. A Ardi 89. Baña eltzen dira Bizkaiko euzkel-errira ta beriala bapatera aztuten
yake ezpañera ta euzkeraz bakarrik dakije. Kk Ab II 36. Illuna bat-batera jetxi zan errira. Ugalde Iltz 62.
Oraintxe gaia etorri baitzait hemen neri bat batera, / hala beharrez, nere semea, hi juan haiz Parisera. Mattin in
Xa Odol 165. An ziran milla gizonak, bat-batera orruaz asi ziran. Etxba Eib.
"Yaio ta bat batera il zan, murió en cuanto nació (V-m)" A EY III 305.
b) "Bat batera (V, G), al mismo tiempo" A. Jaun guziz aundia, / Aldarean zera / Egin bat-batera / Bildots ta
artzaia. Urruz Ezale 1897, 188a. Biok, ba, ixilik / poz-naigabeak / esan ditzagun / bat-batera. Jaukol Biozk 7.
Astiro "bat, bi, iru, lau" entzun ta / keiñu ber-berak artuaz, / Bat baterago ezin atera / neurri berean sartuaz.
"No pueden salir más iguales". Or Eus 393. Erantzun eutsen laurak bat-batera. Bilbao IpuiB 40. Bat batera, edo
beintzat ingurutik, urretik, joango zirala idazlea eta pintorea, uste dot. Alzola Atalak 85.
Ara... Euzkiakin bat-batera / bi artzaintxoen txabolera / bi aingerutxo zuri-gorri / egunabarran gaur etorri.
JAukol Biozk 38.
- BAT-BATERAKO. a) Súbito, repentino. v. BAT-BATEKO. Moxolok, bat-baterako zalaparta bizian, iñork
uste baño len, maipera jaurtigi zuan ezkonberria. Ag G 313.
b) Inmediato. Irten kalera, eta lengo alprojarekin tabernara sartu, bat-baterako gauza zan. Ill Testim 8.
- BAT-BAT ETORRI. (Intens. de bat etorri). Ongi iruditu zitzaien entzun zuteneri Girisostomorern kanta;
alabaiña, irakurri zuanak zera zion, berak ez zuala uste alegia, Marzelaren on xotillagatik iñoiz entzundakoakin
bat-bat zetorrenik. "No le parecía que conformaba". Berron Kijote 158.
- BAT-BATEZ (H), BAPATEZ. De repente, súbitamente. v. BAT-BATEAN. Leentxeago lo betean zetzana
bat-batez ernaitu dala esan liteke, Erraondoko plaza. Mok 16. Orduban zugatza, bat-batez, loraz apaindu zan.
Altuna 48. Bestetan, berriz, / poz-naigabeak / bertsotan barrendik bota, / ala bat-batez / ardi motelak / esnatu
txistua jota. Jaukol Biozk 25. Yeiki da langillezaia bai litz, eta bapatez esaten die segariei: "geldi yaunak! berri
gaizto diagu!". Or Mi 108. Nondiko gezi zorrotza / bat-batez eldu zaik egan, biotza / yosteko guztiz zuzena? Ldi
BB 38. Baña esturasunok lasatasun bigurtu ziran bat-batez. Otx 129. Bizkorraldia!... Bat-batez orain / urrats
arin, gogo txosper, / ain txingar sortu zaidan kemenak / zut-zutik narabil, gallen. EA OlBe 108. Bat-batez, itxuitxuan,
/ andik atera t'etxera-bidez / ipiñi zituan. SMitx Aranz 224. Ta bat-batez negarrari emanda, itzuli ta ioan
egin zan. Zait Plat 107.
- BAT-BAT IZAN. (Intens. de bat izan). Ser totalmente uno, estar totalmente unido. Jauna, beragaz bat-bat
nintzan ta batera illik / Zelan ez dogu bardin guk igo Zuganuntza? AB AmaE 171. Buru ta biotza alde banatara
/ doazkit egunez, bi liran iduri; / gauaren mendean bat biurtzen dira / ezin bakanduaz: orduun naiz bat-bat ni.
"Entonces soy yo uno". Or Poem 556.
- BAT-BATU. "Incorporarse" Añ.
- BAT-BATZUK. Algunos. Zenbat sarriyagotan goguan erabilten diran gure fedeko egiya batbatzuk, ainbat
indar geiyago dauke, gure biyotzak igitu eta bigunduteko. Ur MarBi 165.
- BAT BEARTA. "Bat bearta [behar eta?] (L-ain, Sc), en igualdad de circunstancias" A.
- BAT-BEDERA. v. batbedera.
- BAT-BERA (Lar, Añ). a) Un único; un(o) mismo, lo mismo. "Uno mismo" Lar y Añ. v. BAT-BERBERA.
Tr. En Leiçarraga, Axular, Etcheberri de Sara, J. I. Arana, Inza, Olabide y Onaindia sólo bera recibide los suf. de
decl.; por el contrario, en CatLan, Goyhetche, Hiribarren, Bilintx, CatS (70), Zaitegi y Larzabal, aparecen
declinados ambos miembros.
Ni nauk hetan eta hi nitan, perfekto diradenzát bat berean. "Consommés en un". Lç Io 17, 23 (TB bat eginak
izan daiteztenzat, IBe bat izan daitezen). Guk dugu sinhestén eta ezagutzen Iainko bat bera dela, eta hura
esenzia bakhoitz bat bera [...]. Eta Iainko bat ber haur, gizonei zaie hunelako manifestatzen. Lç Ins G 1r. Baiña
amoriorik eztutenei, manamendu bat bera iduritzen zaiela anhitz manamendu. Ax 486 (V 314). Autor batzuek
eta bertzek gauza bat beraren izendatzeko baliatzen direla letra hauk biez. ES 161. Kristo Jaungoiko, eta Gizon
egiazko bakar bat bera arkitzen da, eta dago Hostia konsagratu guzietan igualmente, edo berdin. OA 48. Non ez
baitzare harekiñ ispiritu bat bera baizen izanen. He Gudu 29. Orregatik bat bera ta berdiña da irurei ematen
zaien honr, adoranz eta gloria: qui cum Patre, et Filio simul adoratur, et conglorificatur. Mb IArg I 357. Fidelak
direlakotz gorphütz baten beraren menbruak, zoin baita Eliza. CatLan 55. --Leku guzietara luzatzen ta zabaltzen
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
230