Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Jainkoagana, eman ziren nigarretan eta barur egiten, eta Jainkoa konsultatu zuten. Lg I 241. Bere osagarria
galdu gabe barur egin eztirotenak [barurtzetik dispensatiak dira]. CatLan 103.
(s. XIX) Bere bekatuak gatik baraur egiten duan gizonari. Mg CC 176. Baru egiten daben gizonari. Mg CO
262. Ez zu bezela alperreriara emanda negu guzian barau egiten, zer jan ez dezula zeure bakartadean. VMg 35.
Eztago gauza ziur, edo zierturik nosgino baru egin biar dan, irurogei urteraño ala aurrerago. Astar II 239.
Eurak biarrik egin ez arren, eztabe barurik egiten. Ib. 247. Naiago det neke orretan dezun pena zuk sufritzia,
barau egitia baño. Echve Dev 362. [Iñes egiten da Demoniñoa ganik] bere gustuak ukatuagaz ta barau
egiñagaz. CatLlo 81. Eta zelan egiten da barau? Ib. 50. Barau eta erregu egiten dute. Oteiza Lc 5, 33.
Edolabere baru egijala zapatuetan. Ur MarIl 108. Barau egiten dezutenean, ez arpegi itun edo tristea ipiñi. Lard
383. Eta berrogoi gau-egunez barur egin zuenean, gosetu zen gero. Dv Mt 4, 2 (Ur barau egiñik). Horraraino
da zilhegi atsegina, beherago direnek egin dezatela barur? Hb Egia 122. Kofesorrak berheala manatzen dio
barur egitea utz dezan. Laph 44. Nathibitate bezperan eta beste zunbaitez barur egitera manhatzen gütü? CatS
96. Igandeaz kanpora, aste osoan ogi-uraz barau egiten zuen. Aran SIgn 21. Barau egiñez obra onetan /
pasatzen zuen denbora. Xe 371. Erraziñotan barriz amarna jan arren, / Arpegi txarrik iñoz ez ebela jarten; /
Baña beti fusillak egiela baru, / Nai eben, tripetatik etzeitezan galdu. AB AmaE 254. Absoluzioa ematerako iru
egunez barau egiñ. Arr May 89. Bear bezalako erakayik gabe baru egiten ez dutenak, nolako bekatua egiten
dute? Legaz 33. Ez da posible edo ezin izan leiteke nik bareu egitia, nai neuke bareu egiñ, baña ziur dakit izango
litzatena neure osasunaren kaltian. Canala Jesucristo 59 (ap. DRA). Eman ziozkan bet-betan, edo kolpe-kolpez,
barur egiten hasi aintzinetik zituen indar guziak. Jnn SBi 85. Zeintzuk egunetan baru egin bear da? A Cat 30.
Barau egin bear ez dan egunetan, barau egitea. Itz Azald 190.
(s. XX) Barur egitea da egunean aphairu bat baizik ez egitea. CatJauf 87. Egunean bein bakarrik janaz egiten
da barau. KIkV 77. Elizaren laugarren agindua auxe da: Ama Eliza Doneak agintzen duanean aragiuzte ta
barau egitea. KIkG 62. Ostiko batez zuen athea hetsi han / Otsoak nigar eta barur egin zezan. Ox 119. Eta,
bezperan edo biharamunean berak barur egin edo eginen bazuen ere, Jaun Erretorak bazkari ontto bat emaiten
zion aintzinera. Barb Sup 2. Berrogei gau ta egun, baru egiñez, otoitzean igaro zittuan. Inza Azalp 124. Egun
aietan, noski, baru egingo dute. Ol Lc 5, 35 (Leon eginen dute barur, Ker egingo dabe barau, IBk e IBe egingo
dute barau). Orain irakasten digu Yesusek, nola baru egin bear dan. Ir YKBiz 130. Iru egun on; laugarrena,
aldiz, / erio oroi dan Austerre; / katuek eta txakurrek ere / barau egin oi baitute. Or Eus 174. Eta Israelitak
barur egiten hasi ziren, Jainkoa urrikal zakioten. Zerb IxtS 51. Otoitz eta barau egiten zuten. IBk Act 14, 23.
"Ayunar a pan y agua, ur ta ogi barau egin" Lar. Ur ta ogi iru, lau, sei ta zazpi urtian barau egitiak. fB Ic
III 175.
(Baraua egin). Eginik barauba. ZBulda 17. Bere Apostoloak barauba egingo ebela. Itz Azald 116.
(Con objeto). Kuarta denborak, bijiliak, barur egin itzak, eta Garazuma osoki. Tt Onsa 180.
"(v. intrans.). Ayunar. Barau eitten naiz gaur eta ez neizu tentau usaiñ gozu orrekin" Etxba Eib.
(Barau con demostrativos, adjetivos, complementos, etc.). Eta horra non iarten den kolpe handiz haragi
haren azotatzen, legerik eztuten baruren egiten, neurrigabeko isziplinen hartzen. SP Phil 323. Jesüs Jaunak
berrogei egünez egin dian baruraren ohoratzeko. Bp I 110. --Nork eztü bekhatü egiten barur hoiek ez egina
gatik? --Hirurogei urte dienek, emazte izorrek, [...]. Ib. 110. Lehenbiziko Ermitauek baiño barur garratzagoak
egiñ letzakenak. He Gudu 38. Egin zituen orazio, barau, ta penitenzia guziak. Cb Eg III 306. Egin bear eben
amar egunian ur ta ogiazko baruba. Añ EL 1 227. Baru au egiten badozu. Astar II 248. Barau asko ez egiña
gatik. Echve Dev 360. Elizaz manhatü barurak fidelki egin itzazü. UskLiB 76. Ez zala neke andija astian baru
bat egitia. Ur MarIl 105. Hezur eta larru ya otso bat egiña / Haiñ zeukaten orek arthaldeen griña: / Zebillala
zerbait non kausi zezaken, / Barur luzeskoa egiñ ya baitzuen. Gy 31s. Ostiral santu egunean egiñ oi dan barau
modua bera egiten zuen. Arr May 195. Nik barau pizkat egiteko aolkua bakarrik emango dizut. Ez dezu besterik
bear ondo baño obeto izateko. Lab EEguna 63. Ama doloretakoaren eguneen baru egiten duana zorionekoa da.
(G-goi). A EY I 119.
- BARAU EGINARAZI. Hacer ayunar. v. barauarazi, BARAU ERAGIN. Ematen diote bazka ferde puxka
bat, gatzarekin eta minagre xorta batekin. Bainan hori aski ez-bada, barur eginarazten diote. Dv Lab 261. Barur
egin-arazten ahal othe diozuete jaun-esposaren adiskideeri, jaun-esposa berekin duteno? Leon Lc 5, 34 (IBk
barau egin erazi; Lç barur erazi, Dv barur eragin).
- BARAU-EGINBEHAR. Precepto de ayuno. Barau-zaro egunetan, barau egin bearrik galdu egin badozu.
Añ EL 2 138. Ba dago Españan aragia-izte ta barau-eginbearra egun batzuetan kentzen dauan berarizko legea.
KIkV 78 (KIkG 63 barau egin bearra).
- BARAU-EGITE. Ayuno, acción de ayunar. Aragi-uzte ta barau-egitea. KIkG 62.
- BARAU-EGUN (V-gip; Lar, Añ; barur-egun Lar, H; baru-egun V-gip, B; baraur-egun Lar). Ref.: Izeta
BHizt2 (baru); Etxba Eib; Elexp Berg. Vigilia, día de ayuno. Barur egunetan, Garizuman, Karta denboretan
eta Abenduko baruregunetan. Ber Trat 123r. Barur egunak detzaten halaberki athera / Iaun puxanta baketzeko
penatuen aldera. EZ Man I 125 (cf. BARAUA ATERA). Hik halaber bentzutzeko haragi gudutsua, / Errespetuz
begira zak barur egun Saindua. Ib. 32. Barur egunak premia gabe hautsi tut. EZ Eliç 160 (cf. BARAUA
HAUTSI). Barur egunean mengoa gabeko gauza debekatu iatea da mortal. Harb 175. Batzuek bere lazotasunez,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
23