Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
(Bataz... bertze alde). Bataz gure etsaiak badira baten biga, eta bertze alde, iakinsiago, maleziosago, eta
gu baino azkharrago dira. Tt Onsa 147.
En primer lugar (?). Bataz esango neuke doloreak / bakotxik nenbilela illunetan, / dulzero nituala
bidalketan / zugana kexaak eta klamoreak. Lazarraga (B) 1193rb.
- BATAZ BESTE. v. BATEZ BESTE.
- BAT-BAKA, BAPAKA. "Bapaka (V-m-gip) [...], jugar uno a uno" A. v. BAT-BANAKA.
- BAT-BANA, BAPANA (S, R ap. A). a) Cada uno. "Bapanak daki bere etxean zer gora-bera dion (R)" A.
"Bapanari norberea" Ib. v. batbedera. --Zer da examina? --Da bere bat banak oroitzea edo bat bederak bere
aldetik eginala egitea bere bekatuez oroitzeko. CatEliz 470. --Bada zuk batzu ainguru guardazkua? --Bai, eta
bapanak badu beria. CatR 41 (CatSal bakotxak). Errezibitu zein kuek gisa berian bapanak bere deuria. Hual Mt
20, 10 (Lç rezebi zezaten hek-ere dinero baná). Biar ekuntubaizein ezkapatu bapana alzion lekutik. Mdg 164.
Iriko bezino guziuen izenak isartan dra bapana bere zeduletan. Ib. 135.
Cada. Ardi bapanari gentandabei iror edo laur libra ganzta. Mdg 136.
b) Uno por uno. Leio-kaiolak zabaldu ditu, bat-bana... "Una por una". Ldi BB 32.
- BAT-BANAKA (SP, Lar, Añ, Dv, H (s.v. bana); bapanaka V-ger ap. A Morf 591). Uno a uno. "Un à un" SP.
"Uno a uno" Lar. "(De) uno en uno" Añ. "Un à un, les uns aprés les autres" Dv. v. banaka. Deklara ezazu bat
banaka zer den berthute hauken ofizioa. Mat 142. Gaztiguak bat banaka behar ditu pairatu. EZ Man I 109.
Berze gañerako saindu partikularen arrosarioak, hekin bizia aditu edo irakurri eta misterioak handik formatzen
tutzula bat banaka. EZ Man II 177. Othoizten ditut halaber [saindu] guziak betan eta bat banaka ene ararteko
enplega daiteala. Harb 410. Hain xehero, bat banaka, beregainki eta bereziki daki Iainkoak gauza guztien berri.
Ax 111 (V 74). Maite zaitut neure bihotz guztiaz, berze guztiak bat banaka edo guztiak elkarrekin baino areago.
Hm 213. Konsideratzatzu guziak bat banaka eta xehero. SP Imit III 9, 1. Orietan guzietan bat banaka
konsiderazio andiarekin pensatuaz. OA 70. Bost sendimentü horien bat banaka gütan ediren erazitzeko. Mst I 3,
1n. Guazen bat banaka. Lenbiziko errezeta iges egitea sukai eta peligroetatik. LE Urt 304. Galdetu zidan ea
nekazaritzako erremientak Euskarazko izen garbiak zituzten; erantzun nion baietz, eta esan ere niozkan bat
banaka, gogoratu zitzaizkidanak. Izt C 232. Moisesen doai andiak bat-banaka esateko, denbora luzea bearko
litzake. Lard 107. Baldiñ laburkida batean eziñ sartu leizkean egite ta gertakizunak bat banaka lumaz itzkribatu
bear baginduzke. Aran SIgn 110. Eta ziran guziak bat banaka zearo esan ziozkan. Arr May 78. Berriz ta berriz
igortzi betazalak, berriz ta berriz aztertu inguru-aldeak bat-banaka. Mok 14. Bat-banaka kotxe guziak arakatu
ta... utsa topatu zuten. Or SCruz 52. Ta illak bat-banaka il-yantzietan bildurik yeiki ta belaunikatzen direla. Or
Mi 77. Baña guzi oiek bat-banaka idatzi nai balira, nik uste dut mundu guzian ez lirakela kokatuko artarako
idatzi bearko liraken liburuak. Ir YKBiz 544. Bat banaka artzen ziozten izenak eta beatzen señaleak. Izeta DirG
48.
"Pilotan [...] batpanaka [jokatu] (AN-5vill)" Gte Erd 218.
- BAT-BANAKAKO (SP, Urt, Dv). Individual, de uno en (contra, etc.) uno. "Bat banakako gudua "SP.
"Appelator [...], bat banakako vel bat banazkáko gudura deitzáillea" Urt II 180.
- BAT-BANAKATU (Hb ap. Lh). "Mettre un par un" Lh. "Mettre, se mettre, se disperser un à un" Dv. v.
banakatu.
Contar, enumerar. "Nork bat-banakatu Zure goreskizunak" (Ps 105, 2) beragan bakarragan sumatuak ere?
"Quis laudes tuas enumerat". Or Aitork 80.
- BAT-BANAN. Uno por uno. Bere semeak, jaiyo orduko, bere besoetan bat banan artu eta Jaungoikoari
eskiniteko oitura on eta santua. Itz Azald 99. Alper da bat-banan izar bakoitzan geldi begiratu. Or Poem 526.
- BAT-BANATU (H), BAPANATU. a) "Mettre un par un" H.
Contar; enumerar. Gure buruko illeak oro bat-banatuak baitituzu (Lc 12, 7). Or Aitork 25 (Ol, Ker
zenbatuta, IBk kontaturik). Irakurri, idatzi, bat-banatu esaten zaien aiek, alegia, greko guziek bezain astun eta
nekagarri zitzaizkidan. "Numerare". Ib. 25s. Larunbat biaramonetik, zazpi aste bete batbanatuko dituzute. (Lev
23, 15). Or MB 497. Aren buru-illeak aisago bapana litezke aren biotz-eragiñak baiño. Or Aitork 94. Izkiak ere
bapanatuz, aztatuz, neurtuz, ongi antolatuz, esaten dutena garbi adierazteko ez-ezen, mintzo ta eztiro esateko. Or
in Gazt MusIx 28.
b) Esparcirse, diseminarse. v. banatu. Baiña argi-urratzean odei-moltso artetik erraiñuak bapanatzen baldin
baditu, edota Eguantza zurbil eta margul Titonen urrezko oatzetik iaikitzen baldin bada, ai ene! 'Sese diuersi
rumpent radii'. Ibiñ Virgil 78.
- BAT-BANAZKA (SP (sin trad.), Urt II 370, Hb ap. Lh, Dv, H), BAPANAZKA (L, BN ap. A). Uno por uno.
"Un à un, les uns après les autres" Dv. "Un par un, un à un" H. "Jugar uno a uno" A. v. banazka. Halatan
orai hetarik zenbait bat banazka nahi nituzke izendatu. ES 116. Aitzineko lekzione hautan esplikatu diren Jesu-
Kristo gure Jaunaren misterioen Istorioa kausitu behar da Ebanjelioan bat banazka. CatLav 53 (V 34). Eta gure
bekhatuak xehero konsideratzen ohi ditugun bezala, konsidera detzagun halaber haren graziak ere batbanazka.
He Phil 206. Gizonaren ahalez gorago da hemen bat-banazka aiphatzea Jesu-Kristoren manu salbagarri guziak.
Lg II 150. Guziak beraz bat-banazka kofesatu behar dire bere zirkunstantzia guziekin. Brtc 162. Bat banazka
agerrarazi ditugu lurrean izan diren gizon handien guziak. Hb Egia 86. Zuk badakitzatzu gauza guziak eta
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
227