15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

III (Sust.). "Bata, as en los naipes. Ubedak eban bata, eta Gollibar-ek irua" Etxba Eib. "Batta ezpata (AN-<br />

5vill) [...], bata urrea (AN-5vill)" Gte Erd 192. v. bateko.<br />

IV (Como adj. pleno). Uno, único. Cf. BAT IZAN. Frantziako Republika bata, ezin partitua. "Une &<br />

indivisible". Revol 149 (cf. ib. 143 Errepublika bakarra eta ezin separatuzkoa).<br />

- BATA BAINO BESTEA ...-AGO. A cual más. Cf. supra ejs. del tipo batak baino besteak bekatu gehiago du,<br />

'el uno tiene más pecados que el otro'. v. BAT BESTEA BAINO ...-AGO. Poztutekua da, zelan, bata baño<br />

bestiak aurrerago diriala, daruaken [eskaliari] arto zatija. Mg PAb 105. Diabrubak ez dau lorik egiten, putz<br />

emoten deutsee, bata baño bestia arruago jarteko. JJMg BasEsc 189. Guztijak aurkituten ditut bata baño bestia<br />

gozatsubaguak. Ur Dial 101. Eta denak Santuari begira aditzen bazuten bezela esaten ziena, batak baño bestiak<br />

poz aundiagua agertu nairik egondu ziran. Bv AsL 100. Esaten eutseezan Jesusi batak baño bestiak berba<br />

deungauak. Canala Jesucristo 27 (ap DRA). Bata baino bestea arinago uretara sartu zirean. A BGuzur 137.<br />

Danak, bata baño bestea arroago ta lerdenago ebiltzan. Echta Jos 32. Danok gabiz etxien bata baño bestie<br />

artezago. Kk Ab II 56. Milla ta milla daukoguz andrak bata baño bestia obiaguak. Otx 22. Zein baiño zein<br />

txairoago, bata baiño bestea dotoreago. Erkiag Arran 41. Eskupeta-txispagin bi ziran Plaentxian, bata baño<br />

bestia arruaguak. SM Zirik 36. Or dituzue zaku oiek, bata baiño bestea astunagoak. NEtx LBB 166.<br />

(Bata bestea baino ...-ago). Guziak aurkhitzen ditut bata bertzea baino atsegingarriagoak. "Je les trouve<br />

toutes les unes plus agréables que les autres". Dv Dial 101. Amar urte inguruko mutikoak, bata bestea baiño<br />

okerragoak. Erkiag Arran 53.<br />

- BATA-BESTE. "(Sc), uno con otro, por término medio" A s.v. batez. v. BATEZ BESTE.<br />

- BATA BESTE- (AN-ilzarb ap. Bon-Ond 154; H; bata bertze- Urt). (Con beste det., con referente pl.).<br />

"Abludere, bata bertzearen vel elkharren egite ez izatea vel batabertzea eziduritzea vel batabertzearen iduri ez<br />

izatea" Urt I 31. "Dextera dexterae comissa, [...] esku eskuiñ elkhargainka vel bata bertzeagainka ezarriak" Urt<br />

V 446. "Bata bestearen ondoan, l'un après l'autre" H. "Bata bestian atzetik datoz" Elexp Berg. v. BATAK<br />

BESTE-, BAT BESTE-, elkar. Tr. Más o menos de uso general, se encuentra desde Leiçarraga. Para las<br />

construcciones del tipo bata bestea ikusi, bata besteari eman, etc. (v. ejs. en Moguel, Astarloa, Beovide, D.<br />

Agirre, Txirrita, Enbeita, Mirande, Gaztelu y Berrondo), cf. BATAK BESTE-.<br />

Gauza hauk bata berzearen ondoan, eta luzakiago deklara ahal ditezenzat. Lç Ins B 8v. Orduan bada<br />

penatzen dire ahal guztiaz, / Spiritu biak bata berzearen lehiaz. EZ Man I 50. Gero bata berzearen dire gaizki<br />

erraille. Ib. 101. Gorputz bat gara Iesu Kristo baithan, eta bata bertzearen mienbro eta parte. Ax 314s (V 209,<br />

que da bat). Zeren bata bertzearen heredero, ondoko, eta elkharren onen primu eta iabe izan baitziren. Ib. 246<br />

(V 166). Pairu eta pazientzia izaiteko, bata bertzearekin ez haserretzeko. Ib. 314 (V 209). Eta ezagutzeko zein<br />

urrun diren bata bertzetik egia eta gezurra. SP Imit III 55, 2. Afekzione, atsegin, bata bertzea ganako begitarte<br />

xehe hek. SP Phil 476. Bata berziaganik separatzen bada. Tt Arima 44. Eta bi arbola hek hagitz dute bata<br />

bertzearen iduria. INav 57s. Üdüri delakoz, misterio hontan haren korpitz eta odol edireiten direnak Ostian, eta<br />

Kalitzan bata bestiaganik berhezi direla. Bp I 76. Bertze hitzkuntza eta lenguaia guztiak bata bertzearekin<br />

nahastakatuak direla. ES 103. Iru persona distinta, bata besteagandik diferentea dana. Iraz 20. Tentazioneak eta<br />

tribulazioneak bata bertzeari darraizko. Ch I 13, 3. Arzainak eta populuak bata bertzearen lehia saindu batez<br />

hari direla [...] distiarazi nahiz salbamenduko szienzia. CatLav A 1v (V 2). Zinzilika bezala gaude bata<br />

besteagandik. Lar Fueros 227. Gizonaren baitan badirela borondate bat baiño gehiago, bata-bertzearekiñ<br />

gerlan hari direnak. He Gudu 76. Biak bata bestearen ondoren lurrean jaioak. Cb Just 6. Elkhar maiteki<br />

besarkatu izan zuten hastantzean bata bertzea ganik. Lg I 282s. Zeren hirur persona hok, nahibada bata<br />

berzianik berexiak diren, ezpaitüte natüra dibino bat bera bezik. CatLan 25. O Konfesore ta Penitente bata<br />

bestea galdutzen dezuenak! Mg CC 145. Zeñian espliketan zirian euren propiedade, edo bata bestiagandi<br />

desbardintuten zitubana. Mg PAb 184. Ez dozuela bata bestearen jarraian joan bearra. Añ LoraS 63. Bigarren<br />

doaia: bata bestearentzat leiala izatea. AA I 597. Bata bestiaren arteko artu emonetan. fB Ic I 22. Alkarregaz<br />

beti izateko, ta bata bestiaren gorputzen eskubidia alkarri emoteko. fB Ic III 322. Bata bestiaren pozian<br />

jarraituten deutsee ekandu geistuei. JJMg BasEsc 169. Egiten dabe pekatu bata bestia ikusi ezin badabe. Astar II<br />

25. Zegaitik bata bestiari berbarik egiten ezteutsen. Ib. 28. Orduan elkar despediturik / biurtu ziran etxera, /<br />

bata bestearen beldurrik gabe / soseguz asnas artzera. It Fab 140. Bereala bata bestearen leian abiatu ziran. Izt<br />

C 180. Harrixkorik baldin topatzen badute, / Bata bertzeari yoka hari dire. Gy 92. Sabelean zekarzkien aur aiek,<br />

bi erri edo jende, bata bestearen kontra beti ibilliko ziranen buru izango zirala. Lard 29. Aziendek behar dute<br />

tokia nasai, ez dezaten elkharri minik egin, eta ez ditezen ithoka jaten hari, bata bertzearen bekhaiztiz. Dv Lab<br />

217s. Han, bata bertzeari kofesatu ondoan, Iñaziok eman zuen meza. Laph 188. Kristau fededunak parte dutela<br />

bata bertzearen animako ontasunetan, gorputz baten zatiak direlakotz. Legaz 18. Ongi erakusten zaigu emen<br />

bata bestia nola maitatu biar degun. Bv AsL 125. Koñatu izan arren bata besteakin / Biotzez bizi ziran<br />

alkargandik urrin. AB AmaE 264. Hala-nola ehaile trebearen eskuetan irazkia eta bilba elkharrekin<br />

trebeskatzen baitire, bata bertzeari lotzen, josten, eta tinki-tinkian oihal hazkar atheratzen. Arb Igand 15.<br />

Munduan biziteko / bata besteagaz / gizon guztiak dabilz / mozorro banagaz. Azc PB 344. Eta beraugaitik<br />

nastetan dituezala, Liberalismoaren ganean berba egiten danean, alkarregaz eta bata besteagaz zerikusirik ez<br />

dauken gauzak. Itz Azald 56. Asi ziran murmur bata besteari zerbait esaten. Ag AL 103.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

224

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!