15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

133. Alhor hartan hel badakit ereitera hazia / Eta ene bada ere lastoa eta bihia / Ez batori ahal duket<br />

ezetare berzia. Ib. 135s. Bi punktu hautarik bataren eta berzearen konplimendua Iesus Krist gure Iaunean da. Lç<br />

Ins A 8v. Gure gorputzak eta arimák Spiritu sainduaren tenple diradenaz geroz, bata eta berzea xahu eta pur<br />

begira ditzagun. Ib. D 7r. Gogo batez bata berzeagana afekzionatuak zaretelarik. Lç Rom 12, 16. Nehork bi<br />

nabusi ezin zerbitza ditzake: ezen edo batari gaitz eritziren drauka, eta berzeari on: edo batarekin edukiren du<br />

eta berzea menospreziaturen. Lç Mt 6, 24 (He bata... bertzea..., bata... bertzea..., TB bat... bertzea..., bati...<br />

bertzea..., HeH bata... bertzea..., batai... bertzea..., SalabBN bat... bertzia..., bati... bertzia..., Ip bata... bestia...,<br />

batari... bestia..., Echn bat... bertzea..., bati... bertzea..., Ur bat... bestea..., bata..., bestea..., Dv bat... bertzea...,<br />

bat..., bertzea... Hual batari... berziari..., leinari... bigarnari..., Samper batari... berzeari..., lenbizikoari...<br />

bigarnari, Ol bata... bestea..., batari... besteari..., Leon batto... bestea..., battori... bertzeari..., Arriand bata...<br />

bestia..., batarentzako... bestia..., Ker batari... bestia..., batari... bestia, IBk bata... bestea..., bati... bestea..., IBe<br />

bata... bestea, batari... bestea...). Eroan ditu ango jauna eta andrea, / Bata leen, gero bestea. (Endechas de Milia<br />

de Lastur). TAV 3.1.5. Emen dago gerturik / Erioa eta bizia: / Elizak erraten digu / Bata nola bertzea<br />

(Pamplona, 1609). Ib. 3.1.20. Atra ziradela iai egun bates bi lagun ziudade batetik kanpora [...] ohetatik batak<br />

idukizuen kuidado Meza enzuteas, eta berzeak ez. Ber Trat 112r. Bi Linbo dire aiphatu: bata Patriarkena, /<br />

Remedio hartu gabe berzea haur hillena. EZ Man I 128. Persona iru oneetarik zaarrago da bata besteak bano?<br />

VJ 5. Eta haur hain ongi aditzen da zor iakinaz eta aithortuaz, nola gauza ebatsiaz eta ixilik eramanaz. Hain<br />

ongi pagatu behar da bata nola bertzea. Ax 243 (V 163). Eta batean bezala bertzean ere, elkhar eduki dezaten<br />

Ib. 592 (V 380). Bada diferentzia, batak baiño bertzeak bekhatu gehiago du. Ib. 581 (V 373; cf. infra BATA<br />

BAINO BESTEA ... -AGO). Batak besteari biortuten ezteutsan matrimonioko zorra. Cap 113. Ene ditxa gaitz'<br />

egieki, / Ardura dut borogatzen / Zure hontarzunareki / Nitan gainen gudukatzen: / Batak etzitukedala, / Baietz<br />

berzeak diostala. O Po 21s. Bi obedienzia suerte dira, bata da obligazinozkoa, bertzea borondatezkoa. SP Phil<br />

247. Nik irakhasten dut hitz azanzik gabe batari eta bertzeari zer iduri zaion behatu gabe. SP Imit III 43, 3 (Ch<br />

opinione diferenten nahasmendurik gabe, Mst ustekerien nahaspillarik gabe, Ol iritzi-naspillik gabe, Pi eritxinaste<br />

barik, Leon ezbai-ik gabe). Bide zabala kita zazu, / Hertsia baita segura. / Ifernura darama batak, / Eta<br />

bertzeak zerura. Gç 168. Batak emaiten zian lotseria, eta bestiak ematzen gütü Jinkoa ere maita eraziten. Bp II<br />

74.<br />

(s. XVIII) Baldin norbaitek lituelarik bi ezpata, bata baino bertzea hobea [...], mendreago hura erabiltzen<br />

balu egun guztiaz. ES 102. Bata hiltzen da iatean, bertzea iokoan; bata konsumitzen du suak, bertzea akhabatzen<br />

du burdiñak. Ch I 23, 7. Zerren badakite guziak, Santuak egin zituela liburu bi, bata bere pekatuak aitortzeko,<br />

bestea bere utsegiñak eta oker-esanak zuzentzeko Lar SAgust 7. Nik ogen düna eta ogen gabia jüjatüren dütüt,<br />

bena aitzinetik nahi ükhen dütüt borogatü bata eta bestia. Mst III 46, 3. Ta lenbiziko pil-nasi andiarekin egiten<br />

ditu irur: gari garbizkoa bata, lasto-agotzezkoa bestea ta irugarrena zakarrezkoa. Mb IArg I 203. Fin oien<br />

artean orrenbeste dijoa: ta bata edo bestea izan bear da. Cb Eg II 22. Alan Semeak Izaite edo Naturaleza bi<br />

ditu: Jainkoena bata ta bestea Gizonena. Cb CatV 70s. Bata eskuineko aldean eta bertzea ezkerrekoan. Lg II<br />

212. Ezagutzen baduzu arrozoin horietarik edo batak eta bertzeak Jesus zu ganik hastandu dutela. Mih 121.<br />

Emazte manzaba eta desonesta kori kondenatu bearduzie batorrek eta berzeorrek (Sal, 1780). ETZ 165. Bi<br />

seindimendutan, bata ispiritian, bestia borondatian. AR 74. Biak dira onak; baña bata bestea baño obeagoa. Ub<br />

208.<br />

(s. XIX) Garat eta Ithurbide bozak errepikatuz / Eskaldun leial guziek kopletan izendatuz / Merezi duten<br />

bezala beti lauda zatzue / Bati eta bertzeari eskerrak emotzue. Monho 56. Geitu dituzu bekatu andi bi, bata<br />

gaizki konfesatu ta bestea gaizki komulgatu zeralako. Mg CC 211. Zelan bata ta bestia kondenadu zirian<br />

pekatuba bildurrez ez agertutia gaiti. Mg CO 265. Bataren eta bestearen falta edo utsegite jakiñak erraz<br />

darauztenak. Gco II 17. Batari ta besteari begiratuaz. AA II 48. Gizonak ditu iru bizitza-mota, gorputzarena<br />

bata, animarena bestea eta irugarrena da onra eta izen onarekin ezagutzen duen lekuetan bizitzea. Ib. 103.<br />

Batean eta bestean zorrak dauzkatzula. Ib. 176. Niholere ez haiteke izan biena; hautazak bata edo bertzea. Dh<br />

185. Batari emoten deutsa ordikerijak aserrera, bestiari lujurijara, bestiari jokora, tratura, alperrerijara. JJMg<br />

BasEsc 206. Bijak zor deutsaz semiak gurasuari, eta batagaz kunplidu arren eztau bestia jaoten. Astar II 86.<br />

Apaiz ernegatua / jeneral Cabrera, / zegoan irtentzeko / Karlosen bidera: / bata eta bestea / itzuli joan dira.<br />

Echag 163. Ala bata nola bestea arboletan arkitzen dira. It Dial 20 (Ur alan bata zein bestia, Dv ala bata ala<br />

bertzea, Ip bata ala bestia). Gabak ordu asko emonda, juan zan bata bere etxera ta bestia geratu zan bertan. Ur<br />

MarIl 46. Bi fable multzo, bata Suberotar Yaun batek, bertzea Gipuzkoako Yaun Aphez batek bertsutan<br />

publikatuak. Gy V. Eta illunabarrean bildu ziranean kontuan jauzi ziran Semea ez batarekin ez bestearekin zala.<br />

Lard 370. Enganatzaile askok badituzte orobat bi gaitzeru, bata erospenetako eta bertzea salpenetako. Dv Lab<br />

64. Hauts zaitzu arroltziak bat bertzearen ondotik. ECocin 38. Ene ontasunetan hartuko dituzu bi etxalde; bata<br />

egin darozudan kaltearentzat, bertzea eman darotzudan ahalgearentzat. Laph 152. Gañera onek berak eman<br />

zizten asko izkiribitu batarentzat eta bestiarentzat. Bv AsL 200. Jardun baga iraunak alkarri emoten / Batak<br />

aiña besteak ez ebala eiten. AB AmaE 417. Batean beharri batetik, bertzean bertzetik. Elzb PAd 50. Batek edo<br />

bertzeak kuante balin badu. Zby RIEV 1908, 88. Bi anaietatik bata salbatu eta bestea kondenatu zan. Arr May<br />

54. --Edo txantxetan abil, edo erotu egin aiz.... --Ez bata eta ez bestea. Apaol 83 (v. infra BATA ETA EZ<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

218

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!