Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
geiago jana naiz. Uzt Sas 311.
(Ref. a personas). "Bastokerixak esaten dittuana, gizon bastua" Elexp Berg. Zer yende iñorant, bastoak, /
Konpaiñes sinple, tontoak! Gy 199. Onetarikoxe emakuma bat bizi zan beren senar mandazain, buru-gogor,
basto bategaz. Ezale 1897, 143b. Zer uste zenduben bada, goiarriarrak bezelako bastuak dirala emengo
neskatxa gaztiak? Alz STFer 118. [Arrain basto] axe aiño be bastuago az i. A BGuzur 146. Geronan ezkondua
zeguela mula batekin; da esatia, emakume basto kriantzik gabeko batekin. Iraola 56. Zu're kaballerua al zera?
ondo bastua dirurizu bada! Ib. 22. Mutill, len baño're bastuago ago. Alz Bern 61.
2. Flojo. "Gizon bastoa (Hb), homme mou au travail" Lh. Piña zeukala ark uste arren / ateria du bastua, /
Arimaloko bire-gutzian / erori zaio astua. PE 42. Bei pariaren kontra / bost ziran astuak, / kargetan ez
pizkorrak, / jeniyoz bastuak. Ud 120.
- BASTOXEAGO. Algo más ordinario. Egunoro bear ziran eunda berrogeita amar anega ogi-irin
obenekotik, eta irureun anega bastoxeagotik. Lard 210.
2 basto (V-arr-gip, AN-gip-5vill). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 192. Basto (en los naipes). "Bastuak
(naipes), bastos. Bastuak urten dau" Etxba Eib. "Bateko basto (V-arr) [...] xota basto (AN-5vill) [...] erregeko
basto (AN-gip)" Gte Erd 192. v. bastoi (2). Bai kartetako "bateko bastua", "bateko kopia", ta orren antzera,
ezta? Kk Ab II 155. Bastook irteten bado, lapurre etxean dezu; ezpatak irteten bado, kanpokoa da. Lek EunD
37. Kartak bere ordenamentu naturalean geratzen ziren, bateko urrearekin hasirik eta errege bastoarekin buka.
Arti Ipuin 67.
basto. v. 1 basta.
bastoi (V-gip; Lcc, Lar, Añ, H), bastoin (SP, H), bastoe (V-gip; Lar), baston (AN-egües-ilzarb-olza). Ref.: Bon-
Ond 148; Iz ArOñ; Elexp Berg. 1. Bastón. "Bâton" SP y H. v. makila. Erregen Majestaden biotz osoagaz /
Maese de Kanpo zara bastoe onegaz. EgiaK 88s. Eta zenbat ere gaistoagoak Jangoikoak orrela zeatzen dituen
animak, anbat gogor-agoa aren horduko zigor-garrote-bastoia. Mb IArg I 232. Eskuetan auts puska bat
arrezazu: bearbada len ori Koroa bat zan: non da aren edertasuna? Bearbada bastoi bat zan: non da aren
balentia? Cb Eg II 142 (Dv LEd 253 makhila). Ipintzen dioe Erregeren zetro edo bastoitzat kañabera bat, eta
asitzen zaizka isekaz Erregeri bezala agurrak egiten. AA I 520. Alde batetik dagoz ebilla, ereztun eta arrakada
diamantezkuak, bestetik espadin, bastoe eta botoe arri balijosoz betiak. Astar II 135s. Artzaiñ gisa da beztitzen, /
Kapusaill batez estaltzen: / Bastoi bat ere egiten du / Xirola ere ahantzten eztu. Gy 114. Pluma eta tintero, /
bastoi ta makilla, / pobriak altxatzeko, / a ze kuadrilla! Ud 26. Aiñ gitxi Jeneralen borladun bastoia. AB AmaE
260. Beti erabilen bastoia dantzan / bira biraka nai artez. Azc PB 241. Zelaore sartu al aiz, eta orain bastoia
artu ta pasiatzera? Alz STFer 141. Gure bian zeuden iru edo lau kaballero, ez bat eta ez bi, non jarri diran neri
begira, bastoien kirtena erakutsiyaz. Iraola 49. Donostiara etorria naiz / erren aundia egiñez, / bi bastoirekin txit
larri nabil / pausorik eman eziñez. Tx B 215. Emen geienak bazenekiten / ni nola neguen eri, / orregatikan
bastoi eder au / eman dirazute neri. Tx B III 140.
En gral., palo, palanca. Lema bastoiña ere fite zuan moldatu / eta balienki bere tokian sartu. BertsZB 104.
2. (G-azp; Lar, H, A DBols), bastoin (H), bastoe (Lar, H), bastune (H ). Basto (carta perteneciente a
ese palo de la baraja). "Basto en los naipes" Lar. "Couleur de jeu des cartes espagnoles, correspondant dans les
cartes françaises au trèfle" H. "Biko bastoia (G-azp) [...] errege bastoia (G-azp)" Gte Erd 192. Amarra zak
orduan xoteko bastoiakin. Iraola 102.
- BASTOI-KOLPE. Bastonazo. Ez biltzeko bertze deusik bastoi kolperik baizik. Gy 60.
- BASTOI-UKALDI. Bastonazo. Zure antzetik kanpo egiten tutzunak, / Oker daude nola, ezkerraz egiñak; /
Ez badakharte ere bastoi ukhadia / Badakharte yenden burla eta hirria. Gy 121.
- BASTOI-UKALDIKA. A bastonazos. Eta bastoi ukhaldika / darama abrean laurenka. Gy 23.
bastoidun. Portador de bastón. Kasatzeko atheritik / yende bastoi dun harroak / Eta eskaille zarpill-dunak.
"Donner la chasse aux portants bâtons". Gy 33.
bastoigile, bastoingile (SP). "Bastoingillea, faiseur de bâtons" SP.
bastoikada. "Bastonada" Lar.
bastokeria (V-gip; -i A). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. "Grosería" A. "Ordinariez, grosería, obscenidad.
Bastokerixa batzuk esan barik etzare zu trankill" Elexp Berg.
"Salvajismo. Iri-probian aldian bastokerixa aundixagua da korridia esaten jakon jolasa" Etxba Eib.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
213