Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
bastape. Hauxe da ikhazketako mandoaren traza: / Lephoa mehe du eta ilia latza, / Itxura gaitza; / Bastape
guzitikan zauriak balsa, / Hauxe da salsa! 'Sous tout le bât'. ChantP 86.
bastar. v. bazter.
bastarde. v. bastarta.
bastart (SP, Urt II 270, Ht VocGr, H), bastard, baxtarta (BN-baig, Ae). Ref.: Inza RIEV 1928, 151, EsZarr 176.
Bastardo. "Bâtard" SP, Ht VocGr y H. "Adulterinus, bastarta, puta semea, puta alaba" Urt II 270. Cf. Lar:
"Bastardo, hijo de padres no libres, vienen del Bascuence bastardu, síncope de bastarrik du, hijo habido a
escondidas y en los rincones". Cf.: Ertzo horiek, ez horien basartak ez die izenik üskaran. Eskual 21-2-1913 (ap.
DRA, que traduce "barbaridad"; tal vez se trate de errata por bastartak). v. sasiko, bort. Tr. Documentado en
la tradición septentrional. Eta gizonén beldurragatik Iainkoaren beldurra utzi ukhan dukeitenak, Aita
egiazkoaren desobedient eta bastard anzo, izanen dirate ezkerreko aldean eta iraitziren dirate maledikzionetara.
Lç Adv ** 7v. Bada baldin gaztigamendurik gabe bazarete [...] bastard zarete eta ez seme. Lç He 12, 8 (He, TB
bastart; Dv bazterreko, Ol, IBe sasiko, Ker sasi-seme). Erregek Amiansko gobernadore bere seme bastarta egin
duela. (c. 1597). FLV 1993, 458. Ingalaterrako erregeak ere, bere emazte prestua utzirik, bere alaba bastarta,
bertzeren emazteaganik egina, hartu zuen emazte. Ax 351 (V 233). Zeren nola ezpaita lejitimo, nola baita
bastart, bort, ezkontzaz kanpoan egina, ezin mintza diteke libreki iend'artean. Ib. 360 (V 238). Seme bastartak
berak eztu hobenik, baiña bere aitarenagatik, ekharri behar du burua behera. Ib. 360s (V 238). Bena zonbat
bastart mündian aita hanitz ükhenik güzien desohore gerthü direnetarik. Egiat 277. Aitoren semiaren bastartak
ahatz eztialarik sekülan nor zian aita. Ib. 276. Mundu guziak badaki zure haurren erdian / Asko bastart badirela
sartuak familian. Monho 68. Apairietan ere hobe haien phezak; / üdüri ni haurretan, nündiala bastart. Etch 174.
Kunplitü nütianin hogita hamekak, / emaztik egin zeitan jaunareki bastart. 'Ma femme me fit un bâtard avec son
amant'. Ib. 182. Bastarten iduriko, aitarik ez kaustu. Hb Esk 9. Haren haurren artean bastartik ez dela. Ib. 39.
Bastart bat sortu zioten; eta Beltranen hobeki enganatzeko sinets-arazi nahi izan zion haurra Usuarena zela. Lf
ELit 98.
(Fig., referido a cosas). Eskara bastartaren kontra (S. Juan de Luz, 1763). RIEV 1923, 153. Xirola bastart
eta trunpeta airosak. Hb Esk 223. Hura da eskuara bastarta, oro erdararat itzulia, gure hizkuntza ederraren
iduripen zerbait beizik ez duena. Arb Igand 22. Zoin-gehiagoka horrek badu halako bastart-aire bat. Herr 9-5-
1963, 3.
baxtarta (B). "Hermanastro" Izeta BHizt2.
bastarta (G-nav ap. A Apend), bastarde (A), baztarda (Lar H; T-L), pastarda (G-nav ap. Satr VocP).
"Entresuelo" Lar s.v. bastardo. "(V-ms), entresuelo" A. "Desván (G-nav)" A Apend. "Soupente" T-L. "Pastarda
(G-nav), desván" Satr VocP.
- BASTARTA-ILTZE. "Dent-de-loup, baztarda-itze" T-L.
bastartu. Degenerar. "(S), abâtardir" Lh.
bastategi. "Albardería" Lar.
1 bastatu (c. ap. A; SP, Lar, VocBN, Gèze, H). "Bâter" SP. "Albardar" Lar. "Mettre le bât sur l'animal, bâte,
bâté" VocBN. "Arbalda, basta, bâter" Gèze. "Mettre le bât" H. "Enalbardar, aparejar el macho" A. Cf. 1 basta.
Bastatutako bi astotan berreun ogi, eun maatsumel-mordo, eun piko-opil, ta zaragi bat ardo zekartzila. Ol 2
Sam 16, 1 (Ker atondutako). Eta nekeak neke, bastatu zuan bere astoa. Berron Kijote 171.
2 bastatu (BN, S; Lecl, Arch VocGr, Gèze, Hb ap. Lh, Dv, H, T-L), bastiatu (R-uzt), baztiatu (R-uzt). Ref.: A
(bastatu, bastiatu, baztiatu); Lrq /bas!tat/, /bas!tace/; Satr VocP (basta). Hilvanar. "Faufiler" Lecl, Arch VocGr,
Gèze, H y T-L. "Bastatzeko aria, hilo de hilvanar" Satr VocP. Cf. 2. basta. Hor sista-sista ari gabe oihal
bastatzen bezala. Larz GH 1955, 29.
3 bastatu. Bastarse, ser capaz. Urten eben [Sirenak] ain laster Silvero egoan lekurean, eze ez zan bastadu
inor bere biurketan [='de hacerle volver']. Lazarraga 1143r.
bastatxo. "Albardilla" Lar.
baster. v. bazter.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
211