Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
baseztatu. Neol. creado por AG hacia 1896: "Baseztau (enfangarse), de bas (fango)" (AG 556; v. NeolAG).
basezti. v. basaezti.
1 basi (V-ple-ger ap. A), bazi (V ap. A). 1. Salsa. "Salsa, unto" Zam Voc. "Bazi obeagaz yaten dok ik" esan
neban ixilik. "Con mejor salsa". Or Tormes 81. Katalin onek, etxera eta, / garbitzen du zartagia, / deabrûk ere ez
luke jakiñen / zertaz egin dun basia. Or Eus 334. Urbildu onara: yan ogia, ta otamena bazian busti ezazu. Ol
Ruth 2, 14 (Dv minagrean, Echn ozpinean, Ker saltsan).
2. Baño. Cf. basitu. Susana bi neskatxa bakarrekin sartzen zala, sagastian basi edo bañu bat artzen asi zan,
bero ari baitzun. Or MB 246. Bein, basia artzen ari nintzala, aitak nigan giza-suma ta eziñegona auteman
zularik, ikotika ioan zan amari adieraztera. Or Aitork 41.
- BASI-BASI EGIN. v. basitu.
2 basi (Lar, Hb ap. Lh, H). "Asqueroso" y "astroso" Lar. Harriet lo relaciona con basa: "Basia (V), id. basa,
sale, malpropre".
"(AN-gip), (mujer) abandonada" A. Gero utzi, lasai, basi, lastaira, banarrota, ballesta, zarabanda izatera
bat etortzen dan bidea. M.A. Iñarra Ezale 1897, 340a.
basi. v. 2. bazi.
basialdi. Baño. Eman ere zidan gogoak basialdi bat artzea, aditu bainun basitu izena artatik zetorrela
grekoan balaneion, barneko kezka aizatzen dulako. Or Aitork 237.
basi-angles. "(S; Foix), étoffe dont les deux côtés ont un dessin différent" Lh. Cf. basi-nabas.
basidi (Dv, A), basa-idi, basoidi. Búfalo; bisonte. "Buffle, bœuf sauvage" Dv. "Basidi (?), búfalo" A.
Zaldiek laster-egin othe dezakete hartsuetan, edo iraulden hari othe daiteke basidiekin? "Bubalis". Dv Am 6, 13
(Ol idiek, Ker zezenakaz). Orena eta orkhatza, basidia, oren-ahuntza, basahuntza, oriza, jirafa. "Bubalum". Dv
Deut 14, 5 (Ol basidi, Ker basoidi). Basa-idien ihizia da hango jostetarik ikhusgarriena. Prop 1884, 122. Zortzi
urte ta erdi daroaz agintaritzan, da bitarte orretan 25.370 patari txiki ta andi il ei dauz; euren artean bale edo
baloi bat (itxasaberea), baso-idi edo bisonte bi ta iru artz. Ezale 1897, 47b. Basa-idiaren adarrak lez da
arentzat. Ker Num 23, 22.
Ganado bovino salvaje. Cf. basabehi. Ayax aipatuuk yeikita adarretik eldu basa-idiari, ta gorotza ttukatuz
ola esan zien Argeitarrai. Or LEItz 37. Amazazpigarren eguna onezkoa duzu matsondoak landatzeko, basa-idiak
ezitzeko eta geiagarritzat oialak euntzeko. "Prensos domitare boues". Ibiñ Virgil 75. Eguraldi txar eta eguzki
beroaz gaiñera, basidi ta auntz zitalek lardaxkatu oi dute. Ib. 90.
basidisko, basa-idisko, basoidisko. Novillo salvaje. Badaukaguz oneez ostian zortzi basa-bei, ta basaidisko
galant bat. Mg PAb 109. Probinzia onetako plazaetan jokatu oi diran bertako baso-idiskoak arrapatzen
ere, guztiz portitzak eta txit azkarrak dira Gipuzkoako mendi mutillak. Izt C 250.
basihize, -hizi. v. basehiza.
basihizi. v. basehiza.
basikeria (Lar, Aizk A (-keri)). "Bascosidad", "porquería" Lar. "Suciedad" A. Cf. 2 basi. Eta nola
Komunio Santuaren gozotasun, eta atsegin garbiak artuko ditugu, biotza, ta gogoa emengo basikerietan eta ezer
ezean dauzkagula? AA I 415.
basiko. v. basapiku.
basilar. v. basailar.
basilika. Basílica. Ondorengoetan, gaztelua bota zanean erituba izan zan lekuan kapilla edo basilika
dioten eleizatxo agiri bat egin zan. Aran SIgn 9. Basiliketako ezkilak Ama Birjiñaren ederrean Agur Mari
otsegiten asi zirenetik. Or Mi 71. Erakusmeneko Basilika ori, ingelesak egiña dala da esatea, Baionako
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
197