Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
izan bada, ta erosi zituben Errezillen, Erdoiztako aldamenian, Jainkuak daki zenbat zelai, mendi ta baso. Alz
Bern 51.
baserrizaletasun. Amor por el caserío, por la vida rural. Berrogei ta amabi urte apaiz egin zala, ta beti
agertu izan du geroztik jaun maite onek baserri-zaletasuna. Nola ez, Leaburuko Mitxelena etxean jaioa izan eta
bera ere baserritar jatorra ba da? F. Labayen in Munita 7.
baseta. "Bazeta (V-arr-ple-ger-m), ramas de haya o roble o castaño que sirven de suelas a la narria" A. "Baseta,
contrafuerte de narria (V-ger). No es bazeta como en el texto" A Apend.
basetxalde. "(V-gip), casa de aldea" A. v. basetxe.
basetxe (V, G-to, S), basetze, basatetxe (Lar, Hb ap. Lh), basoetxe. Ref.: A; Lh; Etxba Eib. Caserío, granja,
casa de labranza. "Casa de aldea" A. Cf. Ag G 14n: "Basetxea legoke obeto, bada erririk ezta izaten basoan,
auzotegiren bat geienez ere; baña etxe bategatik bas-erri esaten oitu gera ta ala esango det nik ere, noizean beiñ
basetxe ipiñtzeari utzi gabe, itz egoki ori belarrietatik sartu daikigun". v. baserri, etxalde. Tr. Documentado
en autores meridionales (sobre todo vizcaínos) desde Lardizabal. No hay ejs. en DFrec.
Simon zeritzan Zireneko seme edo jatorri bat bere bas-etxetik zetorren, eta Uriko atean sartzean, artu zuten
gurutzea eramaten Jesusi laguntzeko. Lard 458. Basetxeetan, mendebalak putz eiten dabeneko, ke andia eiten
dabe sutako egurrak. A Ezale 1897, 294b. Garagorri deritzaion baso-etxean. A Ezale 1898, 93b. Euskaldunari
bakean izten baiako bere basetxe ta txabolatxoetan, poz-pozik bizi da bere lur, soro, baso, bei, ardi, auntz da
beorrai begira. Ag AL 48. Ondartzatik urre-samar egoan Lamiaran eritxon baso-etxe bat. Echta Jos 29. Toki
aien barruan zer zegoan jakiñ bearrik bai al da? Basetxetakoak badakite, baño ez itxastarrak. Ag G 15. Azkue
jaunak lana erruz egin du euzkel itzak biltzen erriz erri ta basetxez basetxe. Ayerb EEs 1914, 230. Izagirre,
nunbait ere basetxe asmo berrikoren bat edo goratzen ari da-ta, Cataluñiatik oilo beltz batzuk --Gallinas Prat--
ekartzeko ustean omen dabil. A Ardi 140s. Maizter edo errenteru jarri zan erriko basetxe baten. Kk Ab I 40.
Esan biezate gure basetxetako sukaldetzaz bestez non entzun al litzakeen ama ta semetxoen arteko mintzaldi au
bezelakoa. Lh Itzald II 113. Malentxu ederra alaiki / gurasoekin bizi zan / basetxean. Jaukol Biozk 40. Arek
zugazti eder arteko / Basetxe zuri egoki. Enb 39. Basetxe aurreko larriñoan lanean ari dira. Zait RIEV 1933, 60.
Erriko lantegiak, basetxetako soroak baño geiago ematen omen-ziteken. Lek EunD 15. Bidal itzatzu gizaldeak
inguruko erri ta basetxe oietara yoan ta ostatua billa dezaten. Ir YKBiz 209. Basetxetikan goralde / baldin
badute iturria, / abizenez dezu Iturbe / an sortua dan sendia. Monzon Urrundik 133. Zezeaga basetxeko garisoro
albotik igarotzean. Etxde AlosT 15. Zuberoako basetxeok ez dute Euskalerriko beste alderdikoen
liraintasun eta apaingarririk. Etxde JJ 8. Iñon be galdu barik eldu zirean euren basetxe maiteraiño. Bilbao
IpuiB 215. Eta kantu gozoak kantari ez ebazan eroan ba basoetxe polit-polit bateraiño? Ib. 213. Ezker-eskubiko
errixka ta baso-etxeak aldatzen ziran. Anab Poli 51. Gardata auzuneko basetxe zuriak, alai ta baketsu, urira
eldu aurretik agur-egitera txeratsu bidera etorkiguzan. Erkiag Arran 11. Eskuen eroian aterkie gora yaso ta
kurutze bat egiñez, bere basetzeari betiko agur egin eutsela. Akes Ipiñ 9. Basetxe urrunetako gaindegiak kedario
daude dagoneko. Ibiñ Virgil 33. Gizonaren nausitzak errenkuraz beterik dauzka basetxe bateko abereak.
MEIG I 175.
v. tbn. JBDei 1919, 234. Altuna 55. EA OlBe 15. Gand Elorri 109. Osk Kurl 91.
basetxetar. Casero; rústico, aldeano. v. baserritar. Azoka ta dema zalea da euskaldun basetxetarra. Ag G
79. Basetxetarrak, nere ustez, lenbiziko abarketa jantzitzean galdu zuten apur bat beren baserritartasuna, ta
larruzko oiñzorro argitsuak jaztean berriz, ia uritartzat artu daizkegu. Ib. 95. Itz berri berriak sumatzen baño,
lengo zarrak, basetxetarrak esaten dituztenak biltzen eta erabiltzen lan eta ardura geigo artzen degu. Ayerb EEs
1914, 230. Bañon neskatx basetxetar on oneri iñongo atzerritarrek begirik ere ezartzen dionik ez uste izan.
JBDei 1919, 279. Udagoienean errezago da basetxetarrak etxean baño basoan aurkitzea. Larrak EEs 1927, 93.
basetxetxo, basetxetxu. Dim. de basetxe. Basetxetxubak edur iduriz, / Tellatuetan uso zurijak. Enb 61.
Negu bildurrez basetxetxuan / Lumak astindurik nago. Ib. 195.
basetze. Desierto. v. basamortu, etze. Emazte zapuzti eta liskartiarrarekin baño, / basetzean bizitzea obe.
'In terra deserta'. Ol Prov 21, 19 (Dv mortuan, Ker basamortuan).
basetze. v. basetxe.
basezpel. Bonetero (arbusto). "Bonnet de prêtre" Dass GH 1921, 731. v. basaerramu.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
196