Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
nuen argia. Xa Odol 294. Idek errexak dira / baserri xaharrak, / ate leioak askotan / berritu beharrak. Mattin
54. Orduan lasai biziko ziran / Artikutzko basarriak, / ezkurrarekin mantendutzen or / ardiak eta txerriak. Uzt
Sas 285. Arkume otxan, baserri xuri, lore klabelin eta errekatxo marmartiez ari zara. MIH 138.
v. tbn. Echag 148. Arr GB 14. Ud 157. A. Arzac EE 1884a, 37. Noe 114. Ill Pill 11. Muj PAm 6. Jaukol Biozk
15. Inza ib. IX. JMB ELG 91. EA OlBe 24. SMitx Aranz 81. Munita 7. Txill Let 54. Anab Poli 115. BEnb NereA
51. Basarri 62. A. Zavala in Goñi 9. Vill in Gand Elorri 12. And AUzta 115. Etxba Ibilt 466. Basarri: Xe 167.
EusJok II 157. Mok 10. MAtx Gazt 7.
2. (Dv), basa-herri (Urt). Campo, zona rural. "Pays champêtre" SP. "Agrariæ [...] larretako vel bazterretako
vel basa herritako sentinelak" Urt I 462. "Pubes agrestis [...] basaherriko [...] gaztéria" Ib. 462s.
"Chorepiscopus, iphizpigu lagúna, basiphizpikua, basa herriko iphizpikua" Urt V 4. "Pays de campagne" Dv.
Non fiñean yaunak, eziñ yasanez ya / Duende haren erasia, / baitzuen egorri fite baserrira, / Bere burhasoetara.
"À la campagne". Gy 204. Hiriko arratoiña eta baserrikoa. "Le rat des champs". Ib. 35. Esan zion arrebak
baserriko igesleku hortara erbesteratzera zioalarik. "This rural retreat". Mde Pr 95. Ez zen oraino lurraren
gainean baserriko sasirik, ez eta sorturik oraino baserriko belarrik. Bibl Gen 2, 5 (Ol basalarrik, Ker basoko
landararik; en el voc. del final del libro "baserri: kanpaña").
(SP (basherri), Urt, Lar DVC 178, Gèze). Lugar despoblado, agreste. "Pays [...] sauvage" SP. "Baserria,
casería, sitio campestre, montuoso" Lar DVC 178. "Désert" Gèze. v. basabazter, basamortu. Bozik zoala
gaizoa, / Ikhusten dautzu karroa / Kolpe-kolpez gelditua, / Zilho batean sarthua. / Baserria nola baitzen /
Laguntzak urrun zaudezen. Gy 131. Nik ere dut othoizten Birjina Maria, / Baserrietan galdu haurren gidaria; /
Neretzat, othoi, dezan ardiets grazia, / Bakean kausitzeko nik egun herria. Elzb Po 183. Eta phausa-erazi
ondoan, lagüntü nahi ükhen zütian basa-herri hetarik kanpo, Ejiptako mügetarano. Ip Hil 128s. Hau ikhusi
nianian bas-herri handi hartan oihütü neion: Hel zakitzat! Nor ere beitzira, itzal edo gizon egiazko! Ip Dante
(ap. DRA).
baso-erri. Zona montañosa. Cf. baxerrikoak, aplicado en Ollo a los de Etxarri-Aranatz (EI 382). Bizi bitez
arrotzak ordu onean euren erri beietan nai daben erara; baiña itxi daiguela guri gure baso-errian. Ag AL 15.
3. basaherri. País salvaje, incivilizado. Elizak biltzen ditu soska miliunak, basa herrietarat egortzeko
egiaren predikariak. Hb Egia 103.
- BASERRI-AUZO. Barrio rural. Bizkaiko beste Baserri-auzoetan, Diputaziñoaren diru laguntza txiki bat
arturik yarri diran beste ikastola batzuk. Belaus LEItz 120. Politena, baserri-auzo batekoa izan zan. Erkiag BatB
102. Basarri-auzoetan bakarrik gorde dute antxiñako egun aien lurriña. NEtx LBB 119.
- BASERRI-BIZITZA. "Vivienda rural, caserío. Berregun bat baserri-bizitza ziran Eibarko mugen barruan"
Etxba Eib.
- BASERRI-BORDA. Borda. Urruztoiko baserri-borda batean atxillotu zuten Piarres. Etxde JJ 162.
- BASERRI-DANTZA. "Paisana, tañido, baserri dantza" Lar.
- BASERRI ERRENTERO. "Caserío arrendado. Kiñarra ballian, baserri asko, baserri-errenteruak" Etxba Eib.
- BASERRI-ESKOLA. Escuela rural. Uriben eta Asterrien be baserri-eskolak egin zireala-ta. Akes Ipiñ 10.
- BASERRI-ETXE (V-gip ap. Etxba Eib; Dv, H). Caserío. Badakizu, Maisu Juan, zelangua oi dan baserri
etxeko janlekuba. Mg PAb 103s. Baldin Bizkaiko baserri etxe guztiak balebitz ain zuzen, zelan zuria. Ib. 105.
Piesta egun bakotxeko kastuba eun dukategaz egiten ez dabeen baseerri etxiak. fB Olg 96. Baserrietxerik
geienak dituzte, nork bere iturri jakiñak atari inguruan. Izt C 81. Baserri etxeen jaubiak alkar aitu biar leuke eta
kofradijan sartu erreko baldin balira bere. Ur Dial 65s (It baserri, Dv bazter etxe, Ip etxalte). Landetako
basarretxe ondora. Aran SIgn 77. Baserretxe izen berarekin. Ib. 4. Gizaburuagako baserri-etxe baten. A BeinB
74. Simona amaren baserrietxetik kaleruntz zijoan txuri txuri jantzirik. Urruz Zer 92. Baserri-etxe bateko atarteaurrian
auzoko emakumiak batuta dagoz. Kk Ab I 68. Aian baserri etxe batian / egin dute banketia. EusJok 157.
Biztoki biko baserri-etxe tellatu zabaldun baten. Enb 166. Gipuzkoan ba-dira amar milla baserri-etxe. Munita
66. Oingoa aurrera yoatekotan, baserri-etze bat baiño geio geldituko da ateak itxirik. Akes Ipiñ 23. Bi bizitzako
baserri etxe batean bizi ziran bi neska. And AUzta 59. Donosti aldera, kamiyoaren eskubitik dago beste baserrietxe
bat, "Mantulene" izena duana. Salav 36s. Karez zuritu barriak basarrietxeak. Alzola Atalak 85. Adrian
Kerexetatarra, "Bizkarra" baserrietxearen etxejauna. Ib. 127.
- BASERRI-ETXOLA. "Tecta agrestia, basaherrixolak vel kabanak" Urt I 463.
- BASERRI-IKASTOLA. Escuela rural. Baserri-ikastolak. Akes Ipiñ 10.
- BASERRI-JABE. a) "Caserío propio. Arrate ballian, baserri asko baserri-jabiak" Etxba Eib.
b) Propietario de caserío. Gure aitak igarri zion bere buruari baserri-jabeak eriotz-bidean jarri zuala
baserritik bilatzearekin. Salav 20.
- BASERRI-JENDE. Aldeano, campesino. Geure Nekazale ta baserri jente onak [...] Pater noster bat
deboziñoz esate baño oraziño oberik ezin egin leikee. Cb CatV 105.
(Colectivo). Baserri-jentea, geienez baketsua, sarritan goganbeartsu ta errezeluz betea, sabaiko galtzu
bedartzea eskeintzeko gertu agertu yaka. Erkiag BatB 113.
- BASERRI-LAN. Trabajo de caserío. Gerra bukatuta gere baserri-lanakin ainbestean bizi giñan. Zab Gabon
39. Bereolaxe zeramakin biozparrenak Balendin itxasondora, baserri-lanak bukatu bezain laster. TAg Uzt 213.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
193