Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
Barna sartzen zait baserriko gau eresi hori. Iratz 58. Oingoak eta gerokoak gure auzotegie zer ixen dan ikisteko
argibidetxoen bat euki daien, basarri polit onen barri batzuk ementxe imintea etorri yat gogora. Akes Ipiñ 5.
Kanpaña bas-herrietan. Etcheb MGaric 34. Gure eskualdun herri eta bas-herriak. "Villes et villages". Ardoy
SFran 13. Kristiñauen erlejiñoa Bizkaiko basoerrietara zabaltzen asi zan denporetan. Alzola Atalak 36.
v. tbn. Zby RIEV 1908, 770 (basherri). Mde Pr 235. A.E. Mararikua in Akes Ipiñ 4.
(V-gip, G, AN; Lar, Añ, Hb ap. Lh, Dv, H), basarri (V-gip, G-azp), basa-herri (Urt), baso-erri, baseerri.
Ref.: VocNav; AEF 1955, 74; Etxba Eib; Iz ArOñ, Als, Ulz; Gte Erd 43, 190; Elexp Berg (basarri); Zt
(comunicación personal). Caserío, granja; explotación agrícola. "Redeo a villa, basaherritik vel basaherritikan
nathor" Urt I 6. "Casería" y "granja" Lar y Añ. "Cortijo", "alquería", "quinta" Lar. "Las caserías de que está
sembrada Guipúzcoa se llaman baserri, etxalde, etxondo, cuyos significados son diferentes [...]. Las que están
más lejos del pueblo se llaman baserri, y significa lugar de monte. Pero ya en muchas partes de Guipúzcoa se
usan promiscuamente estos nombres, llamando etxalde al baserri y llamando baserri al etxalde. Pero el que
prevalece y debe prevalecer como propio es el de baserri" Lar Cor 81. "Bien rural; maison de campagne" Dv.
"Bien, propriété dans la campagne" H. "Baserríe, el caserío" Iz Ulz. v. BASERRI-ETXE, basetxe, bazterretxe,
etxaguntza, etxalde. Tr. Usado por autores meridionales desde mediados del s. XVIII; en el s. XX tbn.
hallamos algún ej. septentrional (en Xalbador y Mattin).
Ta zenbat Monica txiki onelako griña ta miñaz beteak, baserri orietan, ta ez gutxiago kaleetan ote dira? Cb
Eg III 366. Baserri edo kinta bat bere soro ta lurrakin, bere kontura, urtean onenbestean artu zuen. Cb Senar
23s. Zer egin biar dabe baserriko jente mezarik astegunian enzun ezin dabenak? CrIc 152. Nola merezituko ez
du asko baserrietan ta erri barruetan serbitzen dauden mirabe ta morroe gaixoak? Mg CC 151. Maisuba,
bedeinkatu daigun maija; nire etxian ta baserrikoen artian beti jan aurreti alan egin oi da. Mg PAb 56. Abere
kontuak ondo ezagunak dira gure baserri ta mendietan. VMg 89. Erosi det baserri bat, eta uraxe ekustera joan
bear det (Lc 14, 18). AA III 421 (Lç posesione, He borda, HeH landetxe, Dv bazterretxe, Leon etxalde).
Onetariko bigiraak izaten dira baseerrijeetan, edo ezpatetiaren, edo gorubetiaren, artozuritutiaren, edo gazteen
apari-merijenda baten ondorik. fB Olg 110. Ez zan iñun obato biarrik egiten baseerri onetan baño. JJMg
BasEsc 95 (ib. 205 baserri). Jaijegunian baño eztatoz baserrikuak kalera. Astar II 74. Erri batean berreun
baserri badira. It Dial 67 (UIr baserri; Dv etxalde, Ip etxalte). Gorrienea izendatzen dan baserrian bizi zanari.
Izt C 191. Au da guztiz bearra basarrietan. CatBus 53. Baserri bat erosi det, eta au ekustera joan bearra. Lard
416. Elormenditxoko basarri ondotik beera ezkerrera dijoan baso-bidea arturik. Aran SIgn 77. Bildu ziran
Txomin-Urretaren baserrira iru senar-emazte aldi. Zab Gabon 57. Astiasu ta Alkiza / juntatu bi erri, / klase
guzitakuak: / kale ta basarri. PE 110. Ez da asko bañan guretzat baserrirako aski. Sor Bar 97. Santuari
gogoratu zitzaion Tiforen baserrian egaztiya janaz laster indar berritu zitekiala. Bv AsL 145. Baserri bat nik
dakit kaletik urrean, / Abia bikoduna tellape batean. AB AmaE 243. Jaio zan Zoietako baserrian aur eder bat.
Urruz Urz 29. Gauza erreza ezta baserrietan / musikurik egotea. Azc PB 116. Baiña aretarikorik etzan
mendietaraiño eldu, ta zerbaiten susmo ta zurrumurrua baiño asko geiago etzan iakiñ orduan basoerri
basterretan. Ag AL 70. Baserrietan abizarie iminten iako oiloari abien. A BGuzur 132. Tolosa inguruko baserri
batean iruditzen da gertaera. Moc Damu 4.
(s. XX). Oraiñ aldatz bera datorren solo gariz betea, gero sagastitxo bat, laster baserri eder bat, beingoan
iratza zabal berdea. Ag Kr 138. Labatzetik bera zinzilika, zeziñaren itxuran, baserri artakoen azkiñiko busti ta
basaz loituak. Ag G 16. Demiku eritxon etxebiko baserri bat. Echta Jos 39. Aita San Martin jaio zanean /
Beasaingo partean, / Amonabarro deitzen zioten / baserri eder batean. Tx B I 41. Urijetatik bidaldu eben /
Euzkerea basarrira; / Uri ondoko baserritik be / Bultza-bultzaka mendira. Enb 144. Baso-erri ta txaidian. Ib. 36.
Guziek gauza bera egiten zuten: zizpak artu, sailka bildu eta erriz-erri, baserriz-baserri ebasgoan ibili. FIr 136.
Bañan agiri guztiok diote emen Irizar-en jaio zala "Etxegoiko" baserrian. Lab EEguna 86s. Uriko gau ori!
Maltzurren laguna! / Baserri aldera / zetan eltzen zara, argi orrein kiñuz, / gaizkiñen antzera? "Hasta el
caserío". Laux BBa 118. Zuen aitak baserrirako gogo gutxitxo zikan. Lek EunD 15. Leiotik, ogei baserri, /
mendiaren apaingarri. Ldi UO 17. Irian diranak aldegin dezatela, baserrietan diranak ez ditezela errira sartu.
Ir YKBiz 409s. Goldea kidarretik / --akullu antzera-- / zuzen artuta dio: / --Ara an baserria--. Or Eus 35. Gero,
ipiñiriko baldintzak be zeatz bete eragingo leuskioez eta bete gura eztituanari baserria kendu. Eguzk GizAuz
124. Txikitandik maite izan zun arek baserrietako biziera. Atsegarri zitzaion baserriko lanetan astia ematea.
TAg Uzt 290. Bost milla metro inguru tubo zabaldu zituzten, kale-etxera bezela basarri bakartuetara. Munita
115. Baserri atarira ertetzen ziran etxekoandre maratzak. Etxde AlosT 15. Inguruetako errietan sortu zan
gosetea, baserri baketsu arexeraño be eldu zan. Bilbao IpuiB 211. Arrate balleko basarri bateko maiorazko bat
ei zan, zeken txamarra. SM Zirik 51. Gau haretan baserri batetik nentorren ni, kristau bati olioak ematetik. Arti
Tobera 279. Eta bean, baserri ttikiak agertzen ziran sakabanatuta. Osk Kurl 83. Txikitxu zanean arrankaritan
eta, ezkaillutan eta, sarri ibillia dalako, baserrian bizi izan zanean. Erkiag BatB 119. An baserri batean jarri
omen zan morroi. Salav 14. Eta Theseeren ondorengoek ere gizon argientzat sariketak antola zituzten erri,
baserri eta bide-buruen inguruan belar gurian. Ibiñ Virgil 90. Pedro, auzoko basarri bateko semea orain
Basaburuko nagusi gazte egiña. NEtx LBB 17. Apatamonasteriyoko baserri eder batean bizi ziran nere gazte
denporan. Alzola Atalak 57. Ahetze deitzen zaitugun herri ttipia bainan garbia, / zure baserri pollit batean ikusi
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
192