Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
aldamenean baselizatxo bat eregitea. A Ardi 131. Baselizatxoaren inguruan lau etxek zuten kabia
intxaurrondoen gerizpean. TAg Uzt 152. Baso-eleixatxo au nozik onakoa dan eztakigun-arren, eztabaide barik
guztiz atxinekoa dala esan geinke. Akes Ipiñ 19. Beraz, aren zatia ta artegia, baselizatxo bat egiteko artuko
zituan. NEtx LBB 99.
baselorri. v. basaelorri.
basemazte. v. basaemazte.
baseper (AN-araq-ulz). Ref.: A Apend; Iz Ulz. Perdiz. v. eper.
baserazi. v. basarazi.
baserle. "(Sal), avispa" A.
baserramu. v. basaerramu.
baserre. "(V-ple), monte quemado" A.
baserredila. "Armon, armoraria, basahérbia, baserredilla" Urt II 337. v. basarbi.
baserreka (B), basa-erreka (AN-5vill). "(B), torrente" Eusk 1988, 654. "Basaerrekak kalte aundia egiten dute
(AN-5vill)" Gte Erd 190. Zizpa eta soiñeko-gerriko zorroak erantzi, lurrean utzi eta bas-erreka beiti eman
zen. FIr 146.
baserretxe. v. BASERRI-ETXE.
baserri (V, G, AN-5vill; Dv, H), basarri, basa-herri. Ref.: A; VocNav; Etxba Eib.
Tr. Aunque se documenta por primera vez en Pouvreau y Etcheberri de Sara, es relativamente poco usado por
autores septentrionales. Aparte de la var. más extendida baserri, encontramos basarri en CatBus, J. I. Arana,
Pello Errota, Xenpelar, EusJok, Enbeita, Mokoroa, Munita, San Martin, Akesolo, M. Atxaga, N. Etxaniz y
Uztapide, baseerri en fray Bartolomé y J.J. Moguel, baso-erri en D. Agirre, Enbeita y Alzola, y basa-herri en
Hiribarren, Lapeyre e Inchauspe. Basherri (Pouvreau) y bas-herri (Etcheberry de Sara, Inchauspe, Barbier,
Oxobi, J. B. Etcheberry, Arradoy) son sin duda grafías etimológicas. En DFrec hay 395 ejs. de baserri.
1. Aldea; barrio rural. "Basherria, basoan edo aldaratuta den herria" HeH Voc. "Hameau" Dv y H. "(Vc, G,
Aq), pueblo silvestre, aldea" A (en Aq sólo hallamos baserritar). "Población montícola. (Antón.), Ibai'erri,
población de la ribera" Etxba Eib. v. bailara (3).
Aldea, población rural. Tr. Usado por autores septentrionales desde Pouvreau, tbn. lo hallamos en algunos
vizcaínos del s. XX.
Bertzeek, zeren zerbait dakiten, nahi dute munduak ohore eta agur egin diezen, guziek hekin gana eskolara
ibilli behar balute, eta hek nausitzat iduki behar balituzte bezala: hargatik basherriko irakhastunlariak deitzen
dire. "Pédants". SP Phil 199 (He 201 pedantak eta basa-nausiak). Iruiñea Eskualdunen hiri buruzagia,
murraillak urraturik eta aurthikirik kontra altxa etzekioen amoreagatik, bas-herritzat egina utzi zuen. ES 113.
Herritik urrun joan gabe exenpluak baitugu Angelun eta Mearritzen, bi bas-herri hauk bere ethorkiz
Eskualdunak direlarik. Ib. 137. Nihor, herriz kanpoan dabillala, gauak azarkatuko du bas-herri abtean, zeiñetan
ez baitu aurkhituko ez oherik, ez jatekorik, ez berze errekaiturik. "Bicoque". He Phil 277 (SP 276 zenbait herri
xumetan). Basa-herri hainitzek ez nahi serorak, / Erranez dituztela egiten señorak. Hb Esk 175. Eta hiri
handietan basa herrietan bezala, oihu hau adiarazten dute. Lap 324 (V 148). Egun guziez ikusten duelakotz,
elhatzen, haztatzen, bat bederak ezagut dezake bere laguna basherrietan egin ez dezaken bezala. JE Bur 201.
Ene irakurliak, azaldu gura dautsubet nire baserriko ekandutxu bat. Kk Ab I 60. Ibaitarteko zorrotza igaro, ta
beste ibai-adarretik gora juan ziran danak baltzen baserrira. Ib. 83. Bas-herri batetako etxe garbiño batean.
Barb Sup 165. Mendekoste arratsez Ainhoko izkilak / Botzik airean dauzka baserri hurbilak. Ox 25. Lasterka
bazabiltza bas-herri askotan, / Zure ustez eskuara mintzatuz nunbeit han. Ib. 176. Egurgiñaren semiak eta
baserriko umiak destañez erabilten ebazan. "Of the village". Altuna 94. Sari nausija atarako dau neure erri
koskor Mañari, atxen artian galduta lez dagon baserri txikiko musika-bandeak eta orfeoiak. Kk Ab II 125. Basherri
batean, bertz'orduz, larunbat egun batez, etxek'andre bat ari zen laborearen egiten. "Dans un hameau".
Barb Leg 140. Mendirik-mendi ta baserririk-baserri ekiñalak egindda, ama-semiak idoro ta jauregira ekarteko.
"Villaggi". Otx 104. Oiharzunari ehausika zakurra zaio ari. / Horra nun neskatxa boz bat airez aire doan... /
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
191