Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
baratzeka (S). Ref.: Lh; Lrq. "(S-saug), jardinage" Lh.
- BARATZEKAN (S). "En train de jardiner" Lh. "Jardinant" Lrq.
baratzekailu. Hortaliza. v. baratzekari. Ez daike eman [klora potaza] taako, baratzekailu ttipier eta lorer.
Gatxitegi Laborantza 48.
baratzekari (G, L, BN; Hb ap. Lh, Dv). Ref.: A; EAEL 77. 1. Hortaliza, legumbre. "Légume du jardin" Dv. v.
BARATZE-BELAR, baratzari, barazki, ortuari. Hastapeneko denbora inozent hek, zoinetan gizonak
ezkurrez eta baratzekariez baitziren bizi. Gy 241. Hala nola sufre ura baita hautena baratzekarien egostekotzat.
"Les légumes". Dv Dial 85 (It lekazia, Ur leka gauzak, Ip belhür). Ura ere ematen diote, ahal den lekhuetan azei
eta bertze baratzekariei. Dv Lab 346. Bainan zorigaitz zuei, Farisauak, hamarrena mendatik, erruatik, eta
baratzekari orotarik ematen baituzue. "Olus". Dv Lc 11, 42 (Leon baratzekari; Lç baratze belhar, He, TB, Ol,
Or bel(h)ar, Brunet baratzki, Ker ortu-ari, IBk, IBe barazki). Mustarda bihia, zeina [...] bertze baratzekhari
guziak baino larriago egiten baita. Dv Mc 4, 31s. Afaritako tenorea da; [...] Ez dugu deusen eskasik. Bada
gizenkia eta arrain begiratuzkoa, baratzekariekin. Prop 1908, 88. Haragiak, baratzekariak, arrainkiak eta
Espainiako fruitu ederrenak. Zub 70.
2. (S). Ref.: Lh; Lrq. "Jardinier" Lh, Lrq (s.v. baratze). v. baratzezain.
baratzekaritegi. Huerta. Bazen han mahasti bat, baraztekaritegi bat, alortegi bat. "Un potager". Birjin 89.
baratzekatu. "Jardiner, baratzekatü, baratzekan ari" Casve.
baratzeki. v. barazki.
baratzelari. Hortelano. v. baratzezain. Mariak, baratzelaria zelakoan, esan zion: --Jauna, zuk eraman
baduzu, esadazu non ipini duzun, eta nik jasoko dut. IBk Io 20, 15 (IBe baratzezaina).
baratzeño. Dim. de baratze. v. baratzatxo. Gure etzalekuan baratzeño bat zan; an etxean bezala
giñabiltzan, etxe-iauna ez baitzan an bizi. "Hortulus". Or Aitork 200.
baratzetto. Huerto. Ordutik ezagutzeko bada, lur lanari toki huntan lotzea zoin nekhe gindukeen, nahiz
guziak gatik Aita Audran-ek baduen baratzetto bat moldatzen hasia. Prop 1906, 101.
baratzetxo, baratzatxo. Dim. de baratze. v. baratzeño. Etxeko atariyan / baratzatxoakin / gero lana
egiteko / aita ta amarekin. Echag 62. Larreko auntzak eznea labur, ogei oñeko baratzatxoak sei baratzuri ta lau
tipula ziztriñ. Ag G 323. Nere biotz barruan, / baratzatxo bat daukat. Jaukol Biozk 61. Bitartean, zuek, euskel
idazleok, gure baratzatxoko zuaitz berri, euskera eztala zaar [diozute]. Ldi IL 86. Zer legikezu euskel-elertiaren
alde, tarteka-tarteka, erderaz aritzeari utzi gabe, gure baratzatxora egonaldi batzuek egitera bazentoz? Ib. 89.
Zuaitz bi zeuzkan etxeak ezkerraldeko baratzatxoan. TAg Uzt 139. Etxe ondoko baratzatxoa. NEtx LBB 94.
Hona, bada, tentazioa: geldi gaitezen etxean, aitzur dezagun geure baratzatxoa. MEIG VIII 63.
baratzexka. "Jardinet" T-L.
baratzezain (L, BN, S ap. A (+ -zaiñ); SP, Urt I 464, Ht VocGr 372, Hb ap. Lh, Dv, H, T-L), baratzetzain,
baratzezai, baratzazai (Añ (G, AN), H), baratzain (A DBols), baratzai (G ap. A; Lar, Añ (G, AN)),
Hortelano; jardinero. "Jardinier, baratzezaiña" Ht VocGr 372. "Hortelano" Lar y Añ. "Jardinero" Añ. v.
barazgile, ortuzain. Hark ustez ezen baratzezaina zela. Lç Io 20, 15 (He, TB, Dv, EvS, IBk baratzezain, LE
baratzezai, Ol baratzai, Arraind baratzain, Leon baratzetzain; IBk baratzelaria, Ker ortu-zaiña). Egin zuen
inkontru baratze-zain probe baten emaztearekin, eta haren ur-isuriaz begiak ukitu zituen bezain fite, argitu zen.
Ax 410 (V 267). Arren erradazu, Prinze handien baratzezainek ez othe dadukate kontu geiago bere karguan
dituzten baratzeen erneki lantzeaz, [...] bereak balituzte baino? SP Phil 269. Magdalenak etzuen Jesus ezagutu:
hobia zen baratzeko baratze-zainarentzat hartu zuen. Lg II 287. Donibaneko barran lau urthe huntan
trabaillatzen dena, zeiña egoten baita Ziburun Pierres Bereret, barrako entreprenuraren baratze zaiña baitan
(L-côte, 1788). ETZ 168. Eta asko [da] baratzazai batek belar gaixtoak beiñ, edo berriz jorran ebakitzea. AA III
633. Ez dakit, esan zion, / nola dan astorik, / baratza-zaia nausi / izan nai duenik. It Fab 128. Baratze-zaiñak
utzia [astoa], kurtidorrak hartzen du. Gy 60. Maria Magdalenak uste izan zuen, itzegiten ziona baratza zaia edo
hortelanoa zuela. Lard 468. Baratzezainek badakizkite oraino bertze molde asko, bainan erran ditudanak aski
dira guretzat. Dv Lab 388. Orroitu behar liteke batbedera baratze zain hartaz, zeinak ikustean khuia herrestan
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
19