Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
ibiltzen dituzu berriz / basati batzun antzera / Legerik errespetatu gabe, / berak nai duten klasera. Basarri 170.
Basati aiz Koridon. "Rusticus es". Ibiñ Virgil 35. Jende basati arentzat alperrik izaten ziran bai erri-zaiaren
aginduak eta bai nagusiaren itzak. NEtx LBB 39. Basatiak, zaute ixillik; gorrienak ere etzuten emen biraorik
botatzen. Or QA 83. Ni ez nazu egosgor gizatxar basati orietakoa, ez. Lab SuEm 167. Graziano ez da bakarti,
erdi basati horietakoa. MEIG III 71.
Salvaje, brutal, cruel; violento. Gizon-biotza, biotz-basati itzuli bedi. "Cor ferae" (Dan 4, 13). Lard 309 (Dv
abere-bihotza, Ol abere biotz, Ker abere-biotz). Ez Santuaren negarrak, ta aiñ gutxi eskariak artzaiaren biotz
basotia etzuten biguñdu. Bv AsL 365. Semeak, berriz, begi basatiz so-egin, arpegira tu-egin eta tautik erantzun
gabe, sorbatz-biko ezpata ilki zun. Zait Sof 195. Geroztik, nai baduzu, al dukezun amorru basatienaz amorratu
zaiteke. Ib. 66. Nork ditu bere bizi-lagun orrenbesteko dordo basati ta neke? 'Violentas penas'. Ib. 91. Irugarren
gertaldia ere etzan aurreko gertaera basati oietatik oso urrutikoa. Munita 26. Neska baten gorputz betegina
eskainiko zuela haren soari, maitari basati eta arronten atseginetarako baizik egoki ez lizatekeena. Mde HaurB
37. Atsegin basatiak ba-zirakiten. Or Aitork 139. Baina gerta liteke (hain basatiak baitira soldadoak!), soldado
batek ostikada bat emanen dizula atzetik ankartean. Arti Tobera 281. Beren gurarietan erabage, atsegin-bila
beti, asperraldietan ezi-bageak, eta basati-xamar, etzuten egiaren, ederraren eta elkar-maitasunaren egarririk.
Zait Plat 15.
Agreste (referido a lugares). v. 1 basa (3). Ikusiko dozu zuk erri kaskar, basoti, otsotokitzat ontzat eukiko
dozuna. Mg PAb 167. Biltokiak aurkeztatzen du iruditegian, burtina altxatzen danian, mendi basati eta
zulepakia, arkaitzez betia. Sor AKaik 111. Camarga basatiko zezenak beltzak dire, beltz, izu, nonnai ospatuak.
Or Mi 47.
"Qui habite les lieux écartés" H. Gero noizbait artalderen baten artzai basatiya izango aizana. Bv AsL 49.
Luberongo malkorretan bizi guzian artzai izandako gizon basati bat unan. 'Toute sa vie il l'avait passée,
sauvage, dans l'âpre Lubéron'. Or Mi 36. Maite du Poliuk gure Muse naiz ta basatia izan. Ibiñ Virgil 39.
(Referido a cosas). Aien eguneroko oturuntza basati xamarra izango zala. "De viandas rústicas". Berron
Kijote 121.
2. "Basati (AN), manzana bravía" A s.v. sagar. "Manzano silvestre" (AN-5vill) Caro CEEN 1969, 224. v. 1
basaka.
"Pyrus acerba (variedad de pera)" A Apend.
basatiar (H), basotiar (H). "Sauvage, appliqué aux hommes" H. v. basagizon.
"(Hb), habitant des régions perdues" Lh.
Brutal, cruel. Francotarrek sortu zuten gerra basatiar ortan. Alt LB 115.
basatikeria. Barbaridad, salvajada. v. basakeria. Alan be, ez eban inddarkeririk edo basatikeririk egin
gura ixan. Otx 107. Frankotarrek, Arrasturin bertan, berriz ere, egin-bear zituzten basatikeri berdin edo
izugarriagoek, laister bear zizkioten begiak ideki. Alt LB 89. Etzuten errepetitu, geiago, Plazako basatikeri ori.
Ib. 92. En DFrec hay un ej. más.
basatikor. Brutal. Gizon basatikorrak ura eman bearrian / Arroki loieztua sartu du ospiñian / Eta ipiñi
dizu bustita ezpañian. Elizdo EEs 1912, 97.
basatipula (L ap. A; Lar DVC 178, Hb ap. Lh), basakipula (V ap. A; Lar Lcq 159), basatupla (R-uzt ap. A).
"Albarrana, cebolla silvestre, astatipula, basakipula" Lar. v. astatipula.
basatitzar. Aum. de basati. Baserritarra ala basatitzarra? "Il villano è un mal animale". Otx 39.
basatoki. "(BN), région sauvage" Lh.
basatsu (Dv). Fangoso, lleno de barro. "Boueux" Dv. Cf. 2. basa. Berehala egorria da Xuhaizti deithu
erreka basatsu eta sugeti baterat. Hb Egia 31. Aski dukezu, naiz ta larreak lur-etze biurturik ta ii-basatsuz
idoiturik egon! Ibiñ Virgil 32. En DFrec hay un ej.
1 basatu (B; SP, Dv, H). Ref.: A; Izeta BHizt2. Extraviarse, descarriarse, apartarse (usado a menudo el part.
en función de adj.). "Égarer, s'égarer. Bide zabaletik basaturik" SP. "Descarriarse" A. "Descarriarse, hacerse
montaraz. Zure lagun oi basatu zaiku" Izeta BHizt2. "Gazte oiek ere basatu" Ib. v. errebelatu. Iongoikoa
hunat ere heda zazu eskua, / Xidorretik ez nabillan kanpora basatua. EZ Man I 108. Bere bekhatuak gatik
araitzina Iuduak / Munduz mundu herri gabe dabilltza basatuak. Ib. 68. Basatu guztien zare / ethorri billatzeko, /
eta prestuen onetik / hobera gidatzeko. EZ Noel 63. Hala lehen zinelarik / urean arrantzaille, / gizon basatuen
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
185