Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
pizkor ta gizen gezarotsuak, eta osterontzeko baratza berar guztietatik egiten da Gipuzkoan ugari. Izt C 155.
Geroztik jakin dut, bezpera arratsean, xedera heldu zenean eskaini ziotela haragia baratze belhar zonbeitekin.
Prop 1888, 16.
- BARATZE-EGILE. v. barazgile.
- BARATZE-GAUZA. Hortaliza. Etzitzaion iñori bururatzen amesetan ere, aiñ toki gogorrean baratza
gauzak ezer eman al zezakeanik. Izt C 156. Edateko urak txarrak, eizak ematen zioten aragia besterik ez, baratza
gauzik ez. JAIraz Bizia 69.
- BARATZE-KAFIA (det.; S). "Lupin bleu, baratze kafia" Alth Bot 11. "Baratze-kafi (S), lupin" Lh. "Lupin,
ostoxehe, baratzekafe" Casve.
- BARATZE-KREXUN. "Baratze-krexu (S, Arch), berro picante" Arch ms. (ap. DRA). "Cresson alénois. Baatze
krexua" Alth Bot 7 A s.v. krexu.
- BARATZE-LAN. Trabajo de jardinería; trabajo hortícola. "Jardinage, baratze-lan" T-L. "Jardinage,
baratzelan, baratzeka" Casve. Nagusi, etxekoandre, / baratz lanekoak, / ditugu agintari / denboretakoak [...] /
Berakin ikasiak baratza-lanetan, gerok aitortzen degu, ez gaude damutan. Echag 256. Leen, gure gaztegaraian,
baserritako mutillak neskak begiz jotzera joaten ziran neguan laian zebiltzanean, udaberrian arto
ereiten, jorraketan eta baratza-lanetan zebiltzanean. And AUzta 64s.
- BARATZE-LANDARE. Hortaliza. Bazekizkian arto-gariak biltzeko, baratz landareak aldatzeko ta sagarudareak
txertatzeko era ta garaiak. Ag G 132.
- BARATZE-LORE. Flor de jardín. Hea baratze loren gainean / erlea dagon alferra! Ox 140.
Mutikotxu polit bat Gotzonak ekarri, / Maite baratza-lore guraso pozkarri. Enb 211.
- BARATZE-LUR. Tierra de la huerta. Ta bihi ta azi hau izanagatik berez bihirik eta azirik txikiena,
ereintzen badu batek bere baratz-lur maneatuan, egiten dela aza-girorik andiena bezain andia. Mb IArg 209.
Ogi bihi bat eraiten bazindu baratze-lur gizen batean, ekhar dezake berrogoi-eta hamar, hiru-hogoi
buruetaraino. Dv Lab 37. Lehenbizikorik, landa-lurrak onthu behar ditugula baratze-lurrak bezala. Ib. 38. Eta
an, baratz-lurretan lendabizi irikitako zauri beltz aietan, burni puska beroak jasotzen gabiltzala. Ugalde Iltz 16.
- BARATZE-SAGAR. "(L), manzana de huertas, agradable" A s.v. sagar.
- BARATZE-SAIL. Huerta. Ugarte deritzanez / itxas-erdiko legorra, / etxarte zeritzaken / ikusgai-alorra. /
Lur emankorra; / baratza-sail itxia; / pake-barruti yatorra. Ldi UO 37.
- BARATZE-TAULEN. Tablar, cuadro de huerta. Baratze-taulenetan / badea lorerik / Alaba on bat baino /
alegeragorik? Etcham 103.
- BARATZE-XORI (Hb ap. Lh; baratz-txori Lar). "Hortelano (pájaro), baraztxoria" Lar. Baratza txoria. Izt C
197 (en una lista de aves). "(Hb), oiseau des jardins" Lh.
- BARATZE-ZOLA. Extremo, fondo de la huerta, del jardín. Uste dut etxek'andrea heldu zaukun oraikoan.
Hantxet, baratze zolan da oraino, bainan, haia, haia heldu zauku. Barb Sup 87. Nola ez baitzen Laminik lur
sainduan ehorzten, zilo bat baratze zolan eginik, han eman zuten Lamina. "Dans le fond du jardin". Barb Leg 26.
- BARATZE-ZUHAITZ. Arbol frutal. Zuaitzak bi eratakoak dituzu: mendi-zugatzak (erderazko árboles
forestales), eta baratz-zugatzak (erderazko árboles frutales). Munita 15.
- LILI-BARATZE. Jardín. Oraino ikusten da han haren gela ederra eta harrizko bere sohailu [= 'balcón']
lantua, eta lili-baratzea haren azpian. Zub 81.
- LORE-BARATZE. Jardín. v. lorategi. Adan ta Eba, biak ipini zituan Jainkoak Parabisua zeritzan berjera,
lore-baratza, edo toki zabal eder batean. Ub 6. Nola nai ere onetarako aldatu zituen, lora-baratz preziotsura
bezela, mundutik erlijiora. Arr May 190. Lore-baratzan eder / arrosa gorria; / gari-meta-gaiñean / eder da
txoria. Or Eus 366. Nere lore baratza / gelaren alboan datza. "Mi jardín". Or Poem 552. Lagun! Hilkar-lorebaratzetan
/ genbiltzanok, ilhargi zuritan, / noiz dukegu, diztirant, Eguerdi? Mde Po 31. Lore-baratz urrintsuek
dei egin dezaiela. Ibiñ Virgil 109.
2 baratze (Lar). "Detención" Lar. Varadura. "Zabordo, zaborda, zabordamiento" Lar. "Cessation" H.
3 baratze.
- BARATZE-BARATZE. Poco a poco, lentamente. v. BARATZ-BARATZ, BARATXE-BARATXE. Gero,
apurka, baratze baratze, asi da konorteratuten. Erkiag Arran 74. Emakume askok biotzaren sakonean izan oi
daben ama-griñea, amatasun lera sakona, emaro, baratze baratze azkortuten asi dauka andratxu onek bere
erraietan. Erkiag BatB 131.
4 baratze. "Enclenque" A.
baratzedun, baraztun. Provisto de jardín. 1865garren urtian sendi euzkotar zindua Abandon txadon
ondoko etxe zuri baraztunan bixi zan. Euzk 1930, 493 (ap. DRA).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
18