Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
ere bai [...]; basakatuak ere bai. BasoM 82.
(Referido a otros felinos salvajes). "Chaus, otso pinkardatua, [...] mendi gathua, basa gathua" Urt IV 467.
Misionestentzat hobeak dire munduko basa-gathu eta elefant guziak... gizonak baino! Zerb Bahnar 16.
2 basakatu. "Revenir à l'état sauvage, s'abâtardir, en parlant des plantes" Dv s.v. bachakatze.
- BAXAKATU (Dv). Forma con palat. expresiva.
basaker (V, R-uzt; Añ (V); -kh- L, BN, Sc ap. A; Hb ap. Lh), basoaker. Macho cabrío montaraz; aplicado
tbn. a diversos rumiantes salvajes. Sg. Añ (seguido por Azkue) "castrón [= macho cabrío castrado]". Cf.
basahuntz. Sokaz ondo lotu ta / sarturik makilla, / kontuz eraman zuten / basoaker illa. Izt Po 62. Basakerrik
geiago / azalduko ez da. Ib. 62. Beti zebillen orbel, lasto edo garotan txilipurdika, beti sasi tartean masusta
billa, beti txori kabitan inguruko zugaitzetara igonda. Ura mutil biurria, ura basakerra, ura katardea. Ag G 68.
Edozein igandetan, nere etxetik urrun gabe, basakerra. JAIraz Bizia 25. Orra yan ditzakezun abereak: idi, ardi,
auntz, orein, orkatz, basidi, basauntz, basaker, adarbakar, konkormando arrea. 'Pygargum'. Ol Deut 14, 4-5.
Adarrik ere ez du [basauntzak]; burua lixo-lixoa ta polita. Adarrak, basakerrak izaten ditu. BasoM 83 (se refiere
seguramente al corzo).
basakeria (L-ain, S; Lar, Dv). Ref.: A; Lh. Acto salvaje, brutal. "Salvajería" Lar. "Action de sauvage" Dv.
"Salvajada" A. "(S-saug), acte de sauvagerie" Lh. Eztute pentsatzen basakeria bat dela. Alm [?] 1880, 4 (ap.
Dv). Corrida de toros hartan zezenak zaldieri adar hartan zezenak zaldieri adar ukaldika tripak lehertzen
zazkotela [...]. Basakeria holakoak, bihotzgabekoentzat. Zub 111. Indarkeriz eta basakeritan asi ezkero, senaremazte
arteko pakea bizi guziko urratu besterik etzula egingo. Etxde JJ 124. Bildur baitzan bere anaiak
basakeriren [bat] egingo zula bere emaztearekin bakarka utzi ezkero. Ib. 125. Iragan egunetan ez zen aipu
[Uztaritzen] herri auzo batean bi gaztek egin basakeria baizik. Herr 17-11-1955, 2.
Brutalidad, salvajismo. Ardoak gizonari eman oi-dion basakeriak eraginda, lepoa amorruz biurritu zion.
Etxde AlosT 82. Gorputz guztia lohi-kolore, mihia beltz eta begiak hits, uher eta ezin-erranezko basakeriaz
distirant. Mde Pr 92.
basaketozkia (det.). "Euphorbia peplis, berdolaga silvestre" Lcq 144.
1 basaki. Rústicamente. Zenbat dira basaki haziak, eta egundaino deus ere ikhasi eztutenak? Zu
bizkitartean korteski eta ohorez alxatu izan zara. "Rustiquement et en une extrême ignorance". SP Phil 40 (He
40 harroki).
(Dv A). Salvajemente, brutalmente. "D'une manière sauvage, en sauvage" Dv. v. 1 abereki. Andreak
iruzur egin zion ezkero, arentzaz basaki apentzea zan burubide bakarra. Etxde JJ 124. Oldar egin zuen sasiondo
barnerat, begi hits uherrak basaki eta lorioski distirant, eta herresta ekarri zuen Bertha kanporat. Mde Pr
93. Farregin zuen basaki, eta gau miñean, alde guzietatik aranotsak sortu zituen haren farreak. Ib. 151. Ez erran
Bretaniako laborariak gaixtoak agertu direla, ez eta ere basaki jokatu direla! SoEg Herr 29-10-1959, 3.
Bruscamente. Alde batetik (Orixerekin batez ere) basaki eten zuten mugimenduaren jarraitzaile izanik
[Euzko-Gogoa], eta bestetik joera berrien aintzindari. In MEIG VI 40.
2 basaki (Dv, A). "Chair ou partie de bête sauvage" Dv. "Carne de animal silvestre" A.
basakipula. v. basatipula.
basako. "Basakoa, silvestre" Lar s.v. asarabacara. "(Adj.), montaraz. Se dice de los que no han dejado el pelo
de la dehesa. Alperrik kalera etorri eta kalian geldittu, basako aundi bat izan zan beti" Etxba Eib.
basakobla. Canción inapropiada. Jaun aphez baten da hanitx itxusi / Basa kobla huntzia ürgüillia gati.
'Des chansons profanes'. Etch 458.
basakoi (S-saug ap. Lh). "Facile à effaroucher" Lh.
basakoneju, baso-koneju. Conejo silvestre. Baso-konejuen zulo onduan ipiñi eben lagunetariko bat. SM
Zirik 34.
basakor (S-saug ap. Lh). "Facile à effaroucher" Lh.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
172