Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
PoBasc 415 munduko jardiñeko). Gauza on eder maitegarria legez, baratza aberats baten erdian iarririk. Ag AL
137.
(s. XX). Joaten zan ortu edo baratzera marraskillo ta bareak ilttera. Echta Jos 211. Herri hartan, familia
bakotxari darraio bizitegi berezi bat, baratze puxka datxikola. JE Bur 198. Onek lagunari orman gora bultza, ta
baratz barruan edo zugaitz gañean zebillen bitartean auzoetako bideak zaintu. Ag G 61. Ezta an etxerik bere
baratzaren ertzen baten lore oietakorik eztuenik. Urruz Zer 118. Baratze zabal, lur mizkeduna, arresi ta
guztikoa. A Ardi 46. Emeki emeki berek baratze bat ateratu zuten urtoki hartarik. StPierre 40. Gaur neugaz
elduko zara beste baratzera, betiko Paradisura. Altuna 51. Jaungoikoak naiko landare jarri zuan baratze aundi
artan. Inza Azalp 46. Jauregiko baratzean jabe, ixil, / Apoharmatu handi bat nekez dabil. Ox 87. Bi baratzeen
arteko paretaren gainetik agertzen da. Barb Sup 4. Zure baratzian ebatsi ditit porrü hurak. Const 29. Goi-
Baratzako lore artian / Beti... onetik obara, / Eta egizko udazaliak / Orduan ixango gara. Enb 139. Euzkadi gure
baratz kutuna / Euzkera beren loria. Ib. 138. Iduri du norbaitek zaindu dituela ondoz-ondo baratze batetako
landareak bezala. Zub 119. Baratza frutaz bete-betian / sartu zituan barrena [Adan ta Eba]. Tx B I 203. Atzealdean
ate zabala baratzara, ta beste ate bana eskui-ezkerrera. Lab EEguna 62. Lênaren muñak aldatu beza /
baratz zârra baratz berri! Ldi BB 152. Baratz erdi-erdijan berebixiko urmael eder bat eban. Otx 133. Beraz,
baratza bete aza ba-daukagu, ta azarik geiago gose, nai-ta-nai-ez baratza azi bear. Ldi IL 69. Yosi zuten
lekuaren ondoan bazan baratze bat eta baratzean il-obi bat. Ir YKBiz 511. Baratz osua dago usaintsu. Laux AB
97. Aal degun neurrian landu degu gure baratz ederra. Etxde AlosT 8. Zeru ta baratze, margoei begira egunero
nago. Or Poem 521. Ikusten dituzu baratz ontan. Or QA 122. Hil bezain laster, keinu bat eginen dauziet leihotik
eta berhala zilo bat eginen duzie bahatzian, ungarri metaren pian. GAlm 1954, 47 (ap. DRA). Astean behin
haren baratzetan ibilaldi baten egitera joatea. Mde Pr 88s. Herri-baratzetan /neskatxa txukunak solhaz zintzo /
dute herri-baratzetan! Mde Po 91. Pierre Chourio [...] Michel Chourioren heinekoa zen. Segurki bi lore eder
Azkaineko baratze xoragarrian sortuak eta handituak! Zerb Azk 61. Atsegiñezko baratzan giñan. BEnb NereA
164. Baratzeko lurrean, amak ekarrarazten zituen lore andana baten artean ehortzi. JEtchep 27. Goiko baratzan
sartu gaitzala / bere besotik eldurik. Basarri 13. Erriko zaldun batek baratz ikusgarria eukan. Erkiag BatB 22.
Ba, horrek hire baratzea arrosatuko dik nahi dukan bezenbat, bainan lili guti han pusaraziko. Larz Senper 30.
Zergatik zaude, Ama, / Baratze atean, / ain maitagarri / jantzi zuri urdiñean. NEtx LBB 340. Baratze bati
konparatzen dut / nik Eskual-herri guzia. Mattin 60. Ezin esan [...] neurtitz horiek zeharo hortus conclusus
direnik, baratze itxia edo zazpi zigiluz giltzatutako liburua. MIH 239.
v. tbn. Mat 189. CatLav 295 (V 147). Jnn SBi 27. CatJauf 22. CatUlz 61. FIr 148. Etcham 226. EA OlBe 87.
Iratz 53. Osk Kurl 113. Zait Plat 20. Ibiñ Virgil 107. Xa Odol 320.
Baratza: Arr GB 115. JanEd II 81. KIkG 80. ArgiDL 111. Alz Ram 118. Lab EEguna 65. Lek EunD 12. JMB
ELG 90. TAg Uzt 204. EA OlBe 98. Etxde AlosT 8. And AUzta 107. Salav 30. Azurm HitzB 41.
Baratz: Inza Azalp 71. Jaukol Biozk 81. EA OlBe 31. Munita 20. BEnb NereA 176. Anab Poli 79. Arti MaldanB
204. Ugalde Iltz 20. Gand Elorri 80. Gazt MusIx 68. Onaind ib. 158. Ibiñ Virgil 52.
(Como primer miembro de compuestos). Baratza-bazterrean / dago ezkutaturik. It Fab 220. Anaia, nahi
duzuia emazterik erosi: / Baratze kantoinetan sosian hemezortzi. ChantP 126. Baratza-alboan. Jaukol Biozk 62.
Urte berri, baratza-berritze... Ldi IL 88. Eta berriro, ezustez, baratz-ikuspegia suntzitzen. Gazt MusIx 68.
Zergatik zaude, Ama, / baratze atean. NEtx LBB 340.
"Ori ez da zure baratzeko baratxuria, gauza ori ez da zuk asmatua" (G-nav) NaEsZarr 133.
2. "Baratz o espil, especie de crómlech" JMB EJ 1953-7, 6s. "Mairubaratz (AN-gip), crómlech" JMB At.
"Ientilbaratz (AN-gip), crómlech" Ib. "Baratz (G-nav, AN-gip), sepultura, cementerio" Ib. (seguramente en el
sdo. anterior). Erri batzuetan diotenez, bataiatu gabe iltzen diranak beren etxe egaletan edo etxe-inguruko
baratzan lurperatu bear dira. Baratzak lenau iltegia esan nai zuala uste det. Jentilbaratza izena duan tontor
batean jentillak lurperatuak izan zirala esan oi da Ataunen. JMB ELG 90. Mehatseko lepoan, [...] nola ez mirets
hogoi-bat espil edo mairu-baratze? Herr 6-8-1959, 1. Dolmenak eta beste olako oroigarriak utzi dizkigutenen
erlijioa , alegia. Gure Euskalerrian ere amaika olako oroigarri ba-ditugu ("triku-arriak", "jentil-baratzak",
"jentillen sepulturak" ta abar). Vill Jaink 21. Haitxandi aitzindaria / herriantako zenthürik, / Dügü baratze
berhezian / uhurekin ehortzirik. // Hobia diogü harriz / üngüatürik han ützi, / Izateko iragailen, / orhitzapenan
üthürri. 'Triku-harri berezian'. Casve SGrazi 158. Maite ditut euskal mendietako mairu eta jentil-baratzeak,
baina ez dut uste, ametsetan ere, Phartenon baten pareko direnik. MEIG III 118.
- ATSEDEN-, ATSEGIN-BARATZA. v. atseden, atsegin.
- BARATZE-ALDE. v. baratzalde.
- BARATZE-ALOR. "Baratze alhorra, carreau de jardin" H. "Baratz-alor, baratze-alor (L-ain), tablar, cuadro
de la huerta" A.
- BARATZE-ANTOLATZAILE. "Jardiniste, baratze antolazale" Casve.
- BARATZE-ARTATZAILE. "Baratze-arthazale (BN, S; Foix), horticulteur" Lh. v. baratzezain.
- BARATZE-BELAR (baratze-belhar H; baraz-belar Lar, Añ (G); baratz-belhar Hb ap. Lh). Hortaliza. v.
barazki. Ezen detxematzen dituzue menthá eta rutá, eta baratze belhar guzia. Lç Lc 11, 42 (HeH baratze
belhar; Dv baratzekari). Borraja egostbera eztitsuak, tipula ezadetsu galantak, baratzuri pin gogorrak, piper me
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
17