15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

MEIG IX 139 (en colab. con NEtx).<br />

basagatu. v. basakatu.<br />

basagaztaina (V, L; Lar Lcq 149), basagaztena (BN), baxagaztaina (L), baxagaztena (BN), baxagastaña<br />

(S). Ref.: A; Lh. Regoldana, castaña silvestre. "Basagaztaña, -gaztaina (L), -gaztena (BN), châtaigne<br />

sauvage" Lh. "Baxagaztaina (L), -gaztena (BN), -gastaña (S)" Ib.<br />

basagaztainatze. "Basagaztañatze (S-saug), châtaignier non greffé" Lh.<br />

basagerezi. Cerezo silvestre. "Latza da [erkalatza], lorea basa-gereziarena bezelakoa du, gorri-gorria (L)" A<br />

s.v. erkalatz.<br />

basagerezitze (S; Alth Bot A). Ref.: Lrq (basa). Cerezo silvestre. "Merisier, basa edo xeri gerezitzia" Alth<br />

Bot 13.<br />

basagerlari. Guerrillero. Mendi-lerroko basagerlari, langile ta matxino. Azurm HitzB 63.<br />

basagiristino. Pretendidamente cristiano. Cf. basakristau. Gisa berean, kapitulu bana [ipuin] basagiristinoetan<br />

hartze lukete Testamentu zaharrak, Testamentu berriak eta Sainduen bizitzak, euskal-ipuinek<br />

eratxiki deizten sineskerien eta mirakulukerien gatik. Lf ELit 64.<br />

basagiso. "Guisote, basagisoa, basajakia, lat. rusticum condimentum" Lar.<br />

basagizon ( Dv). 1. Salvaje, persona perteneciente a un pueblo incivilizado. "Basa gizon, homme sauvage<br />

(vivant à l'état sauvage)" Dv. Esperantzarik batere ta gaitz güzien beldürrian beillatü basa gizonen herrian<br />

direlakoz erori. Egiat 158. Basa gizonak hala bizi dira. Yakin behar duzu asko lekhutan soineko eskasez urdeak<br />

bezala lohian ihauskatzen direla. Dv Dial 41s (Ip basa gizunak; It gizon basatiak, Ur gizon basatijak). Ungi<br />

liteke Kristo Giristinoak adoratzea Erroman, Mahometanoek higuintzea Konstantinopolen, Yuduek arnegatzea<br />

Santu-Izpiritetan, Mandarinek ostrikatzea Sinan, basa gizonek ez ezagutzea Othaitin. Hb Egia 54s. Halere, hoik<br />

oro ez aski basa-gizonen izitzeko. EGAlm 1899, 25 (ap. DRA). Eta andik arat oatze gozo bat, eta basa gizonen<br />

ordez, etxe gizonak. FIr 152. Orra basa-gizonok Goizaldiko Artzai makoaren babesean, Ripeotiko Euruk<br />

zartatuta eta basa-piztien larruz gorputza estalita, daramaten bizimodua. Ibiñ Virgil 102.<br />

(Uso adj.). Insociable. "Abnormis, moldegaitza, desordenatua [...], basagizona" Urt I 33. "Agrestis, basa<br />

jauna, basagizona, larregizóna" Ib. 463. Duda gaberik bizio da, hain hersi, hain larre eta basa-gizon izaitea,<br />

non berak eztuen nahi beretzat zenbait alegera aldi hartu. "Si rigoureux, agreste et sauvage". SP Phil 366 (He<br />

369 larre-gizon).<br />

Ez gera gu ala Jesukristorekin, gizaki berdiñ izanik ere berezi gera alare: matsa ta basamatsa bezela gera.<br />

Oso basagizon gelditu giñan Adanen gaiztakeria ezkeroz gizagajo oek. Or JBDei 1919, 364s.<br />

(S). Ref.: Lh; JMB At. Ser mitológico que vive en el bosque. "(S-saug), faune, homme sauvage" Lh. Cf. A EY<br />

I 357: "Alemanian euskerazko izena langoxea dauko [basayaunak]: Waldmensch: basagizona". v. basajaun. <br />

Pauko kuntrolürrak eztik erran gezürrik / Basa gizuna zuñ den, harek badakik. / Iratin ta Arbotin hik badük<br />

lagünik, / Nuizpaiko paganuer plazak idokirik. Etch 278 (parece referirse a unos hombres en estado salvaje que<br />

se decía que habitaban esos bosques). Basa gizona, hek oro aditzearekin, ihesari eman zen. <strong>Bar</strong>b Leg 129 (unas<br />

líneas más arriba se le llama Basa-Jauna).<br />

2. (G-goi-nav; Aq 1115). Ref.: A; JMB At. Persona que trabaja en el monte. "Cerrero, basagizona (AN)" Aq<br />

1115. "Cerrero, montero" A. "Hombre que trabaja en el monte" JMB At. v. BASO-MUTIL (b). Senarra,<br />

basagizona bada, amoñazen dago udaberrie etortzeko. Martxoti asten da basoa beira (G-goi). J.<br />

Goicoecheandia EEs 1913, 343. Oiartzun ontan sortu dirade / lau basa-gizon berriyak, / berenak aski ez<br />

dituztela / ze kalte duen erriyak! Tx B I 183. Basagizonak ara ziraden / igande gauez ta neguz: / bizi giñanen<br />

belarri, biotz, / pozten ipuiez ta kantuz. "Leñadores y carboneros". Or Eus 192s. Basa-gizon, ikazkin, egurgille ta<br />

arotz, / zortzian bein Mezara kristau-egitekoz. Ib. 14.<br />

Jazkera-moldeak salatzen die garbi urrutiren batetik eldu dan basagizona. "Campesino de lejanas tierras".<br />

Mok 4. Ez zion [Orixek] bere nahiari ukorik egin behar, inoiz San Antonio abadeak bezala, mendian basagizonen<br />

artean bizitzeko. Horiengandik ikasiak zituen esaerak, ipuinak eta bertso humilak ez zituen gutxietsi<br />

gero, jesuiten artean poesia goitarraren berri ikasi zuenean. MIH 262.<br />

- BASAGIZON ON. Buen Salvaje. Egia da, bai, Basagizon Ona kristau mixiolariek aurkitu zutela, Rousseauk<br />

baino bi mendez lehenago. MIH 167. Mogelek ez zuen urrutiko Indietara joan beharrik bere Basagizon Ona<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

167

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!