Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
- BARTKO (Añ; barko V, G; Lar, H; bardako BN-arb; Dv, H; barteko G-azp-goi, AN-gip). Ref.: A (barko); Iz
Als (bart gaubin). De anoche. "Barkoa, gaurkoa" Lar s.v. largo. "(Anoche, ayer) noche, bart, bartko gauean"
Añ. "Non ditutzu bardako espantuak?" Dv. "Aditu ditutzu bardako habarrotsak, ortziak?" H. "Barteko afariak
kalte egin dit (G-azp-goi, AN-gip), bartekoa oroitzerakoan barre egin det (G-azp-goi, AN-gip), bardako
auhariak kalte egin daut (BN-arb)" Gte Erd 43. Orra, Aita santua, orra or arkitzen diran bartko mairu
gaistoak gaztigatzen dutena. Mb IArg II 289. Andres, bardako gaia / ezinago goxo zia, / bena hor beita Katixa /
harek emanen deik bere inpresionia. AstLas 61. Zer egin ete zan bartko soñulari ardaoz berotubaz? Ez da bere
arnasarik bere ona elduten. Sabaiko lasto ganian etzunda egongo da oraindiño. Mg PAb 70. Ze aparija
baarkua! Ib. 67. Biotz guztirik esker onak emoten deutsudaz, barko arrats iluntzerik egunsentiko argira atara
nozulako. Añ EL 2 10. Ta eran zagun orain bartko zoriona jaitzeko. Alz Ram 40. Gaurko goizalde diat, / barteko
gauaz nâste, / oporraldi-lênenkia! Ldi UO 41. Andik goizera neure sabela / beti dago gur gur gur gur: / bartko
aparia agur! Or Eus 111. Balendin, ametsak eragotzi al-dite bartko loa? TAg Uzt 28. Oso nekatua dago, ostera;
jausia, makal, erkin-itxura gelditu da. Ai, bartko estularria! Erkiag Arran 81. Huna hemen beste eskutitz bat,
bartkoaren antzekoa. Osk Kurl 26.
Etim. La forma bart es debida a la frecuencia del sintagma bard(a) arratsean, litm. 'anoche al anochecer', que
se dividió bard-arratsean, con ensordecimiento de d normal en final de primer miembro de compuesto.
barta. Terreno situado a la orilla de un río (cf. gasc. barte). Cf. parta. Barthak dire herrian errepirak
deitzen; / Artho, belhar, sahatsek dituzte gainditzen. Hb Esk 93. Albert Thomas karrika urez estalia zen, eta
ondoko barthak ehun hektarako. Herr 1-10-1959 (ap. DRA).
barta. v. parta.
bartadera. v. partadera.
bartai. "(Hb), chabot (pisc.)" Lh.
bartalatu. "(Sal), revolcarse" A. Cf. parta.
bartale. "(Sal), lodazal" A. Cf. parta.
bartan (G-nav, AN-5vill, B), partan (AN-5vill-larr-araq, B; Aq 562 (AN), VocB). Ref.: A (bartan, partan); A
Apend (bartana; partana (det.)); VocNav. "Trapo para cubrir las piernas con abarcas, partana" Aq 562. "Partan,
escarpín" VocB. "Polainas rústicas, manta de abarca" A. "Bartana, peal, polaina rústica; calza de paño o lana
burda sobre la que se atan las correas de las abarcas (Leiza, Montaña)" VocNav. Cf. A DBols: "Media, partan.
Este vocablo propiamente indica la 'manta o trapo que sirve de polaina para calzar abarcas'. Es, con todo,
preferible su uso al de galtza, galtzerdi, kaltza, kaltzerdi, que vienen del lat. calceus". Cf. VocNav: v. azpantar.
Gaur ongi apainduta, biar zatak eta partanak (AN). "Albarcas y polainas". A EY II 251. Andregaiak emanak
abarka ta bartan. "Abarcas y peales". Or Eus 365. Negu-erdian berotzen zinun / artzai otzaren zangoa, /
galtzerdi, bartan, bi aldagarriz; / bi soiñez gorputz osoa. Ib. 413. Nagusi arrek berak ordaintzen zuen, soldatari
erantsiak zeuden urte guzirako neretzako abarkak eta bartanak edo oñetako mantarrak. Zubill 51s.
bartolika. "Billalda, tala, toña (juego). Darric" DRA.
bartolomesa. "(Vc), una clase de uva" A.
bartotz. "(Hb), fornication (fig.)" Lh. Cf. partz.
bartsin. "Paleta (L-sar)" A Apend. Cf. bertzun.
bartuhal, bartubel (AN-araq). "Anillo de cuero que lleva el yugo para sujetar el timón" Satr VocP s.v. ubel
urdin.
bartz (V-ger-m-gip, AN-ilzarb-egüés-5vill-ulz, Sal, S, R; SP (-rz-), Añ app.), partz (G-to-nav, AN-gip-olza, B,
L-ain, BN (+ ph-); Lar, Añ, Dv (ph-), H (+ ph-)), bartx (Sal, S, R; H; barx Arch (S) ap. DRA), fartz (L; SP (+
farz), Lar, Añ, H). Ref.: VocPir 514; Bon-Ond 146; A (bartx, fartz, partz, bertze); A Apend; Lrq /barc#/; Iz ArOñ,
Als (partz), To (partz), Ulz, R; Etxabu Ond; Etxba Eib; Elexp Berg. Liendre. "Barza (O), lense, farza" SP.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
157