Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
los pescadores de Lekeitio" A Morf 206.
barrutaldu (BeraLzM). Inyectar. Neol creado por Arana Goiri en 1896: "Barrutaldu (inyectar), de barru
(dentro)" AG 2335.
barrutar. Diocesano. v. barrutiar. Sazerdote, Abade eta Erlijioso beneragarri guztiei, neure
Arzobispauko barrutar, eta an bizi diran guztiei. "A todos mis diocesanos y habitantes". VMg (1820), RIEV
1934, 681.
barrute. "Entrada" y "penetración" Lar.
barrutegi. "(V, G), cercado" A. v. barrendegi. Umeen iluntegi edo linboa, ta zorionekoena, beste izenez
Abrahanen barrutegia [='seno de Abraham']. A Cat 13.
barruti (V, G-to-goi, AN-larr-araq), barroti. Ref.: A; Arin AEF 1956, 83; Iz To; Satr VocP; EAEL 67. 1.
Terreno (prado, etc.) acotado. "Barrutia, lugar recogido o un cerrado" Mg PAbVoc. "(Vc, G-to), terreno acotado"
A. "El campo de pasto" Iz To. "Tolosa, Leaburu, Belauntza ta Ibarreko mendietan, orain beintzat, zabalik daude.
Baiña Urretxun esiz itxitakoari bakarrik ematen zaio izen ori" Ib. "Pastos cercados de propiedad particular" (Ggoi)
AEF 1956, 83. "Prado cercado para el pastoreo" Satr VocP. "Prado" (AN-larr) EAEL 67 (opuesto a soro
"campo labrado", en la misma localidad). Cf. IC III 305: "Barrutha [topónimo] o Barrutia, que todo es un
significado, quiere decir 'prado de hierba cercado'". Cf. AEF 1956, 12: "El pastor los compra [los pastos],
pagando muy bien los llamados barrutis, si no dispone de pastos propios suficientes" (Valle de Zuya). v.
barrendegi, eremu (2), alor, esparru. Tr. Documentado en la tradición guipuzcoana y vizcaína. En DFrec
hay 127 ejs., meridionales.
Zuhia Barrutia (1025). Arzam 155. Los de Zuhiauarrutia (1229). Ib. 155. Martin Martinez de Barrutia
(1353). Ib. 155. Septima Olazabarrutia (1398). Ib. 155. Guk dakiguna da Eliz Ama Santaren barrutian
nastuak dabiltzala onak eta gaistoak, baña bere denboran bereziko ditu Jaunak. AA III 288. Langatea. Zelaia.
Barrutia. Izt C 234 (en una lista de términos relacionados con la actividad agropecuaria). Ispastergo illerrian
gaude. Irakurgai au bukatzen da [...] illaentzat señalatutako barrutian. "En el campo consagrado a los muertos".
Otag EE 1881b, 113. Beren barrutietatik sakabanatu eta galdu zitzaizten larra-beien billa. Arr EE 1885b, 471.
Ta ordutik aurrera, gaur belardi bat iritxi, diruak idoro ta soroak urratu; biar lur geixeago erantsi, osiñak bete
ta barrutiak jaso; urrengoan idi-beiak ipiñi edo kendu. Ag G 255. Alako gau batean ere, [ardia] barrutiko orma
gañetik salto eginda, joan zan Jaungoikoak daki nora. Muj PAm 74. Eta ba dute jaun oek Pampa-aldeko
zabaldietan sarobe edo barruti-sail bat sekulakoa: Los Papagayos deritzana. Barruti aetxetan ibilli dezu
berrogei ta amar urtez artzai. Mok 5. Aundi ta txiki, guziak ziran euskaldun uts barruti aetako maiztarrak. Ib. 6.
Intzizu batek aña malezi / bazuben Fernando zanak; / barruti gutxi erosi eta / beti ardiyak gizenak. Tx B I 145.
Iturriozko barrutiyetan / artian bazan belarra, / guk ezkero're jokatu dute / beintzat apustu ederra. Ib. 222. Udan
esnia eman, / neguan barroti, / nere aziendaren / kezkik ez eduki. In Tx B II 256. Irusta-belarra barrutian otzak
zimurtzen dunean, Bikendi, neska ederraren bordara urbiltzen zen. Or Mi 54. Onuntza etorriko dira zenbat ardi
ta idi ditugun yakitera; gure barrutiak zabal-eskuak ote diran ikustera. Goen Y 1934, 185. Lur emankorra; /
baratza-sail itxia; / pake-barruti yatorra. Ldi UO 37. Ardien mutur lotsa-bageak / errez urra du barruti / Ase
beterik --ez nai orduko--, / baiñan, etzaten dira asi. "La barrera de la heredad". Or Eus 222. Euntze edo barruti
orrek 45 erreneurri (robadas) ditu. Ib. 297n. Iturriotz gainditu ondoren, bereala atzeman zituen Zelatungo
barruti zabalak. TAg Uzt 86. Alabaiña, Maider-en arpegi tankera ezaguna egin zitzaion bere etxeko barrutian
ardizai ikusi orduko. Etxde JJ 240. Barrutia arresi batek inguratzen zun eta beraren gaiñetik salto lirain bat
egiñaz, Mayirengana urreratu zen. Ib. 57. Barruti ontako ez diran beste ardi batzuk baditut. Ol (ed. 1958) Io 10,
16 (ed. 1931 saletxe; IBk e IBe artegi). Geroago lurralde ori esparru jarri eban, ta berak izerdiaren izerdiz
irabaziriko diruz erosi eban lur-zatian bere barrutia sortu, ta apurka apurka ormak jaso eta etxea osoro iragi.
Erkiag BatB 124. Eta [zezen] burrukalariok eztira ukullu baten berriro bilduko: bata, garaitua alegia, urrunera
dioa barruti ez-ezagunetara arrotz, bere alkea luzaz deitoratuz. Ibiñ Virgil 98. Bidean eman bear / naikoa astia,
/ ekarriko bazuan / karga ura guztia; / etxeratzian etzan / pentsu gareztia, / barrutira izerdiz / bizkarra bustia.
Uzt Sas 101.
Era de salina. Leku beruetan itxasoko ur goran itxiten deutse sartuten urari barruti zelaijetan. Ur Dial 113.
Gero barrutija geldituten da zuriturik gatzagaz edurra egin baleu legez. "El campo". Ib. 113.
"Circo, esia, itxia, barrutia" Añ.
(Lar, Añ ( A), Dv). Distrito, territorio. "Jurisdicción, territorio" y "territorio" Lar y Añ. "Abadía, abadengo,
territorio, abadearen barrutia" Lar. "Alcalde ordinario, berez barrutia duen alkatea" Ib. "Arzobispado, territorio,
lenapezpikuaren barrutia" Ib. (cf. infra). "Término, distrito" Ib. "Ámbito, circunferencia" Ib. "Estado, país,
dominio, menpea, barrutia" Ib. "Alfoz, término de un distrito, muga barrutia" Ib. "Ressort, territoire,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
153