Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
legoa-barruan / gurasoakanik. Azc PB 321. Nunbaist gabetan eztakidala / sartu iat ago-barruan / gauza bizia.
Ib. 349. Erromako Eleiza barruan al zala salbetea. Itz Azald 47. [Itsaski amorratuak] sartu zituan, azkenean,
alzituan guztiak ainbeste illoi dauzkazan itxasoaren kolko barruan. Ag Kr 197. An egozan, nonbaiten, lenago
antziñatxu joandako lagunok, azur utsetan, ondar barruan estaldurik. Ib. 199. Matamoros eritxon uria, egoan
urruntxo, ibai luze baten, leor barruan. Echta Jos 186. Ezin ditezke uri barruan ondo bizi. Ag G 373. --
Ontzurrea juan uan. --Baña Donosti barruan egongo da oraindik. Urruz Zer 114. Jaurti eban santso [sic] bat,
iru killometroen inguru-barruan entzun ixan ixango zana. Kk Ab I 105. Bale-barruan egon nintzan-da. Or
Tormes 59. Bakixu X izpien bitartez gorputz-barruan dagoan edozer ikusi al izaten dala gaur egun. Kk Ab II
133. Entzun zan zarata bakan bat etxe-barruan. Ib. 87. Bere muga-barruan diran ondasun guztien jabe langillebatza
egingo da. Eguzk GizAuz 43. Alogerekoak ezeze ugazaba ta aberatsak be gizartekeriaren sare barruan
sartzeko asmoz. Ib. 78. Orra non ager egatan Ama / kartzela-barruan. SMitx Aranz 224. Orduan eragiten dituen
fenomenuak bitariko dira. Batzu haren gogo-barruan baizik ez dira gertatzen. Mde Pr 320. Ate-barruan
zegoelarik oraindik baina kanporako bidea bet-betan hartzeko gertu. Mde HaurB 81. Teologia izan ezik, beste
eledergai guztiak agertu, aztertu, ikertu eta azaldu ta adirazi oi dira euren lau orma barruan. Erkiag Arran 134.
Bata kajoi barruan, eta bestia kanpoaldian jentiari diarka. SM Zirik 45. Donosti barruan ere egin ziran tiroteo
latzak. Salav 52. Lurrean pasa ditu / urteak larogei, / ta Konbentu barruan, / berrogetamasei. NEtx LBB 309.
Liburu onetan dijoazen gertaera nagusi guztiak, gure baserri bateko sendi-barruan egositako bizi larrien
pausoak dituk. Ib. 13. Nere ezkontza lege-barruan sartzea galazten zuana zerura eraman du. Ib. 75. Egun
guztian fabrika barruan. Alzola Atalak 88. Eta aiñ sarturik itxatxi zitzaion irudimen-barruan, egitazkoa zala
iñondik ere uste-ametsezko katramilla ura guzia. Berron Kijote 35. Sudur hotsetan, silaba bukaeran, hitz
barruan nahiz azkenean. MIH 98. Egiazko burruka, gizon baten arima barruan gertatzen da. MEIG I 124.
v. tbn. JJMg BasEsc 88. Astar II 92. A Ardi 84. Mok 20. Altuna 101. Jaukol Biozk 61. Enb 49. Otx 86. Lek
EunD 47. Laux AB 68. Zait Sof 51. Etxde JJ 191. Bilbao IpuiB 51. BEnb NereA 99. Akes Ipiñ 17. Anab Aprika
90. And AUzta 94. Vill Jaink 35. MAtx Gazt 28. Uzt Sas 163.
(Tras inesivo o adv. de lugar). Dentro de, en el interior de. (En algunos ejemplos hay cierto grado de
inseguridad para distinguirlo del que funciona como mera aposición de otro inesivo; asimismo podría darse
algún caso de ambigüedad entre inesivo y genitivo en el sintagma nominal que le precede). Bai agirira atera
dituzunak, ta bai zeure bijotzian barruban ezkutauta [...] euki dituzunak. fB Ic II 234. Leoiak eta artzak bein
aurkitu eben / mendian barruan arditxu galdu bat. Zav Fab RIEV 1907, 541. Jaungoikoak daki an barruan zer
igaroko jakon Mañasiri. Ag Kr 75. Mari Jesusen biotzeko ateak, itxitta egozan, da orainddiño, iñor ezin sartu
zeittekean an barruan. Echta Jos 111. Ur asko ebillen txalupan barruan. Ib. 252. Josetxok, uretan barruan
ibillita egoan lez, erantzi ebazan soñekoak. Ib. 59. Zetan ete-diñardube or barruban orrek zoruok? Kk Ab I 146.
Nik aboan barruan sartzen neban. Or Tormes 17. Tormes ibaian barruan yaio nintzan. Ib. 7. Arrañak uretan
barruban egitten zittubezan zurizgora ta dirdiren adi urmael karel ganian jezarritta egualarik. Otx 133.
Zerraldoan barruan bost akeita-zamak sartuko dizkiagu. Etxde JJ 47. Uretan barruan izan ezik, eguerdiko ordu
artan, leku obea egoan itzalpean baiño ere, etxebarruan. Erkiag Arran 28. Filosofian barruan dago / sakondu
ezin dan arima. BEnb NereA 224. Dan, dan, dan, pozez jo daigun, bada, / dan, dan, Belengo atia, / antxe
barruan daukagulako / munduko Salbagillia. Ib. 61.
(Tras gen. o tema nominal nudo). Durante, en el intervalo de. "Aste barruan etorriko da (=aste honen barruan)
(V-arr, G-azp)" Gte Erd 41. Bein ondo konfesadu ezkero urte barruban, pekatu mortalian jausten bada, guztiz
ondo litzateke bertatik konfesetia. Astar II 219. Agindu au bete edo kunplietako komulgadu biar da Erramuko
Domekatik, eta urrengo amabost egunen barruban, [...]. Amabost egun oneen barruban komulgetan eztanak,
bere erruz edo kulpaz bada, pekatu mortal egingo dau. Ib. 228. Begira izan ez lezakean Gipuzkoak bere
mugapean Erri bat bakarra ere, bi milla ta eun zekor jaiotzen zaiozkana urte barruan. Izt C 173s. Emonik
daukaz egun bakotxerako irureun eguneko parkamen edo induljenzijaak, eta ill guztijaren barruban induljenzija
plenarija. Ur MarIl 7. Eziñ ordea bazitezkean an gelditu, edo urte-barruan Veneciatik irten. 'O dentro del año
salir de Venecia'. Aran SIgn 74. Eztakik zer igaro dan amabost egun onen barruan, Gizaburuagako baserri-etxe
baten? A BeinB 74. Zortzi egunetik zortzi egunera konfesetako oitura ona daukenak, irabazi al leikeezala, aste
barruan dagozan parkamen guztiak. Itz Azald 150. I lotzen azala diru ori osuan nire eskubetara bigurtzeko amar
urteko epe-barruban. Kk Ab I 78. Estaduak urdalla andia, ori aseteko asko bear, eta lurrak ekarren zitu guztia
berea zala esan eban, eta baserritarrai urte barruan biziteko ta barriro ereiteko beste itxita, enparau guztia
kendu eutsen. Eguzk GizAuz 131. Urte barruan bakotxak alogeretan jaso dauan kopuruaren neurriz. Ib. 153.
Gaubijili-barruan txastatu bear da. SMitx Aranz 163. Aitak emandako epearen barruan ezkondu zen
Madalenekin. Etxde JJ 98. Neuk ere, zure amaren eriotz-aurrez ikusi nuan; baita Arrasate kixkali zuten astebarruan
ere. NEtx Antz 12. Ez du jaten ilargirik / zapoak potzuan, / dagoenean kantari / gau barruan. Azurm
HitzB 62. Hamairu heriotza / urtebeten barruen / neskatxa bat motibo / nola egin nituen. Balad 225. Ez dago
ikusi besterik nolako liburu-pila bildu duen hilabete gutxiren barruan. MEIG III 94.
"Hiru egunen barruan [jaio ziren] (V-arr-gip, G-azp)" Gte Erd 11.
b) (V-gip, G-azp; Lar). (Tras gen.). Dentro de, al cabo de. "Dentro de pocos días, egun gitxiren barruan, epean,
buruan" Lar. "Bi urten barruan (G-azp), ordu gutxiren barruan biak il ziran (G-azp), ordu lauren barruan (V-
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
137