15.05.2013 Views

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru<br />

naierakoa. Izt C 104. Irun-aranzungo Erri-barruaren aldetxoan arkitzen da iturri bat. Ib. 96. Eliz-barru guzia<br />

bat-batetan su eta gar jarri zan. Lard 545. Minduta dagozanak / piper-barruagaz. Azc PB 357. Artu eben naikoa<br />

zeregiñ. Gela-barrua zuri-zuri iantzi eben. Ag AL 88. Zerutik datozan esker-on, apainduri ta aberastasunak gure<br />

arima barruetan zabaltzen diran antzera. Ib. 101. Ibaiko urak, ujoldietako loikeri guztiak bazterrera kendurik,<br />

garbi garbi erakustebien kolko barrua. Ag Kr 37. Iñok eztitu itxas barruetako zuen lanbide garratzak eta<br />

ibilbide leñargiak ikusten ondo. Ib. 212. Aserreakaz ezta egoten, / Bakean etxe-barrua, / Bizitokian jagon beardu,<br />

/ Bakoitzak bere lekua. Echta Jos 233s. Iritzi oker oien zirikadak lañotu zioten adimena Juan Andresi,<br />

gogortu zioten errai-barrua eziñ geiagoan. Ag G 123. Txakurrak, etxe-barruetara añeketan sartuta, bertatik<br />

ausika dabilz garratz. Kk Ab I 96. Emakume bat, buru-barruba utsik edo beiñik-bein ondo beterik ezeukana. Ib.<br />

6. O ze mingostasuna / biotz barruena. EusJok II 113. Gorputzez zan [balia] milla ta / berreun arrua, / beste<br />

berreun mingaiñ / ta tripa barrua. Arrantz 109. Ixil zegon eliz-barrua. TAg Uzt 270. Bear dan yanari ezarri ta<br />

arrillobiko zulo-barru-pean estaliko dut bizi bizirik. Zait Sof 183. Orain, Ermita-barrua ikusten degu. NEtx Antz<br />

70. Onexek dire gure parroki barri onen mugek; muga-barru orreitan dagoan lurralde guztie da eleiz-barruti<br />

barri orrena. Akes Ipiñ 17. Esi-barrua pake / iabalean zegoan, / eta zalditeria / ur-begitik zioan. Or in Gazt<br />

MusIx 202. Bialdu zizkioten bataio ta jaiotza agiriak [...]. Agiri barruetan bere Martiñ-en seme legezko agertzen<br />

zan, baiña alboan beste lotsagarrikeri au zion. NEtx LBB 45. Obeto ulertzearren [...] sarritan mako-barruetan<br />

itz errezagoa-edo jarten dot. Ker in MEIG III 47.<br />

v. tbn. VMg 23. A. Mañarikua in Akes Ipiñ 3. Lab SuEm 177.<br />

Interior del cuerpo, tripa, entrañas. "Orren barrua ondo barru txikia da beintzat: titarakada bat ardao zuri<br />

edanezkero, ortxe dago ori txolinduta, iñok isildu ezin dabela" A s.v. txolindu. Gaxtoak daude huzen geiago<br />

urde barruak bano. "Que el dentro del puerco". RS 414. Ardao zaletxuba dala, buruba ta barruba berotu<br />

daruazala larregi. Mg PAb 45. Baña guenian sugiak legez jango deutsu [ardauak] zeure barruba. Astar II 130.<br />

Errukari egoan / Peru gisajua, / Egun artan baraurik / Tripea ustua, / Komulgetako ustez / Garbirik barrua. AB<br />

AmaE 340. --[Ardoa] aotik sartu-ala, bete-ala dijoa bere bidez kanpora, [...]. --<strong>Bar</strong>ru orretan askotxo gelditzen<br />

ere da; bada ikusten zaitut iñoiz arrolaka. Urruz Urz 52. Egualdi otzak baño gaitz geiago egiten dizu barrua<br />

geiegi epelduak. Apaol 118. Ezteutso ondo barruak / artuten saldarik. Azc PB 75. Bazkaltegiko maiean ire<br />

barrua betetzen ezpadek, ikasguko maiean eztek burua bete al izango. A Ardi 17. Ementxe gaiabiltzak txanpon<br />

barik, barrubak uts-utsik ija iru egun onetan. Kk Ab I 93. <strong>Bar</strong>ru berdintzen dijoan eran / ardua berriz gozatu.<br />

JanEd II 105. <strong>Bar</strong>ruak emoten ddakan guztia artzen dau. "El estómago" (V-ger). A EY III 287. Pattarrak barrua<br />

erretzen zion. Mde HaurB 97. Ezne goriek barruek erreta miñen miñez, lurrean sakea artute, goragoratan eiebizen<br />

buruekaz goiko ageak yoten eudiezala. Akes Ipiñ 30. Irakiten zeguan / Fraiskuren barrua, / etzan otza<br />

egongo / an zeukan ardua. And AUzta 148. Asko edaten omen zuan. [...] Aitortzera joaten zan guzietan, "barrua<br />

busti" zuan esan bearreko beti. EgutAr 11-9-1963 (ap. DRA).<br />

(Pl.). "Menudos de los animales sacrificados. Bildotsan eta egaztixen barruegaz janari gozuak eitten dira"<br />

Etxba Eib. "<strong>Bar</strong>ruak, vísceras?" Elexp Berg. Ondoren, aberearen barruak urratzea izan zan. Biriak, eztarri ta<br />

esteak, errotea edo librua. Erkiag BatB 56.<br />

Interior, espíritu, conciencia. "Tiene la conciencia llena de remordimientos, barrua kezkaz beterik dauko" A<br />

DBols. "Lo interior. Arpegiz zan ederra, baña barrua eukan ederragua" Etxba Eib. Oraziño au egin, ta zure<br />

konzienzian sartu, ta zeure barru guztiari ondo begiratu ta esaminadu bear dozu. Cb CatV 87. Jaungoikoak gure<br />

barrua eta deseoa ikusten duen ezkero, zertako da hitzakin orazio egitea? Gco I 384. Indarra Jaungoikoari sarri<br />

eskatu bear diobe: eta ori obeto egiteko eta eren barruak argitzeko eta indartzeko berariazko konsiderazioak<br />

egin bear ditue. Ib. 391. [Enbidiak] kentzen dio biotzeko pakea, bere barrua erretzen dio. Gco II 70. Onek<br />

guztijok adi erazoten dabe eztaguala ondo zure barruba leen adiskide zenduban orregaz. Astar II 26. Eztakutsue<br />

nire barru ezain onetan zeuroen gloria guztia? Añ EL 2 178. Oitura maitagarri oezaz itzegitean nere barruak<br />

artzen daben pozkida betearen aldean. Izt C 239. Alako baten otu jakon juatia aldeera atan eguan Marijaren<br />

irudi entzute andiko bat gana, usterik an baketuko zala bere barrua. Ur MarIl 69. Neure bijotzak eta barruak<br />

diraustenez. Ib. 34. Nere barrua estua dago, eta zer esango det? Lard 430. Aurraren galdeera miragarriakin,<br />

bere barrua zabaltzen zitzaion. Arr GB 114. Abiau ziran alkarreganuntz urreratuaz, / Sua daroe amorraturik<br />

barruetan. AB AmaE 448. <strong>Bar</strong>ru au egingo jat puska bat nasaitu, / Azkenean dalako errazioan sartu. Ib. 273.<br />

Arkitzean ixillik toki aiñ santua, / Izketan neri baña asi zait barrua. Ib. 283. Jenioz zerbait arrua, / Guziz beltza<br />

du larrua, / Zaagia bezala beztua / Daukala pikez barrua. Urruz Urz 27. Zer esango dot Iauna / munduan<br />

aurrean / barrua agertutera / iatsi zaizanean?Azc PB 36. <strong>Bar</strong>din esan deutsat nik / neure barruari. Ib. 250.<br />

Batxiren barrua azaldutea ezta dirudien baizen gauza erraza. A BGuzur 151. <strong>Bar</strong>ruari aztertu bat emoteko<br />

gurarian, iarri zan belauniko kurutze andi baten oiñetan. Ag AL 66. Pekuan gelditu zan, ar andi bat asi iakon<br />

barru guztia iaten. Ib. 84. [Otoitza] igotzen da Jaungoikoarenganaño, ukitzen dio ari biotza, xamurtzen du arren<br />

barrua. Inza Azalp 122. <strong>Bar</strong>rua askatzeko bederen zerbait esan bear, eta bere garbitasunak ematen asten zaio.<br />

Mok 18. Egitte ta ordu bakotxian aztertu egixu zeure barruba (gogapea). EEs 1930, 215. Eta barru onetan zetan<br />

zaran ari / ulertu nairik, lotu nintzan ameslari. "Y anhelando saber qué hacéis vos en el interior del hombre".<br />

Laux BBa 110. Bai; zereko barruba! --iñuan Lixek-- Zuzenbidez dabillena norbera dala esatia baño beste<br />

siñispiderik ezpaileguan. "O che conscienza grossa". Otx 19. Ordun, barruak yauzi pozkor bat egiten dit, eta<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

132

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!