Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
DFrec hay 8 ejs. de berbizkunde y 4 de berpizkunde. Jorralla. Jaunaren Berbizkundiari opaztuba (1896). AG
992. Jesukristoren inpernuetara jastea ta bere berbizkundea. KIkV 30. Pekatuen parkamena, aragiaren
berbizkundea ta betiko bizitzea. Ib. 39. Jesusen piztuera berria edo berpizkundea onela gertatu zan. Inza Azalp
75. Josukistoren Berbizkundian / Aberri berbizkundia. Enb 138. Udabarria berbizkundia, / Zorion etorkizuna, /
Alde gustiei begiraturik / Dana da edertasuna. Ib. 139. Bai-baitatza eria / ogean: erio / atzapar itsusia / luzatzen
ario: / berbizkunde-berria / maiteak yario. Ldi BB 156. Mezan jaunartzean Berpizkunde-poza! SMitx Aranz 141.
Badakigu berpizkunde baiño leen gurutza dagola. EgutAr 7-2-1959 (ap. DRA). Alaitasuna, berbizkundia, / Ez da
ikusten besterik, / urte guztiak ez du izango / udabarria langorik. BEnb NereA 226.
Renacimiento (artístico, cultural, socio-político, etc.). Baña uste degu beronekin guztiyok juango gerala
egizko berbizkunderuntz, edo itz argiyagoetan, gure adimenaren mendutze alderuntz. EEs 1916, 234. Eleberbizkundeei
buruz, berriz, Mistralek ongi (ta gaurki) darakus gizon ale baten esku naroak zer dezaken. Ldi IL
37. Berbizkunde-bidean arri zuti ta etorkizuneruntz eusko-argi-dario betirako gelditze'aal baitedin. Ib. 129.
Gaurko eusko berpizkundean lankide izatea. Y 1933, 8. Sortzalleak erabakitako berpizkunde eginbearra beteaz,
eusko elertia "Euskal Lore Jolas" bitartez indartu ondoren. "Misión renacentista". Ib. 4. Abesteko Aberri- / -
berpizkunde-miñak. TapiaP Y 1933, 184. Eusko erriaren esnatzea ezin ukatu liteke. Bere berpizkundeatzaz
zalantzarik ez dago. P. J. Azurza Y 1934, 49. Israel estatu berriaz eta, batezere, hebraiaren berpizkundeaz. Mde
Pr 203. Beharbada berpizkundeak urrats gehiago egingo du aurrera hurrengo urteotan, Bretaina Handiko
gobernuak autonomia zerbait ematen badio duke-herriari. Ib. 264. Hala ere egiantz ororen kontra berpizkunde
bat ezagutu behar zuen zoritxarreko hizkuntza horrek. Ib. 257.
- BERPIZKUNDE-ARO. Época del Renacimiento. Axularrek oraiño klasikoak imitatzen ditu [...],
Renacimiento-aro edo Berpizkunde-aro delakoaren seme egiazko batek bezala. AIr Egan 1953, 7.
berpizle, berbiztzalle. Que hace revivir. Irlandako hizkuntza higikundeaz irakur Lizardi euskalberpizlearen
iritzia. Mde Pr 242. Biltzar horrek elkartu zituen berpizleak, eta gaitzeko lana burutu zuen lehen
urteetan. Ib. 242. Kornubieraren beste berpizle asko --idazle, olerkari, ikas-liburu egile, e.a.-- aipatu behar
nituzke oraindik. Ib. 257. Aurrentzat ez-ezik, nagusientzat ere Amandrien altzoan izango da liburu au, bere
oroitzapenen berbiztzalle izango dalako. SM in MEIG III 61.
berpizmen, berbizmen (Bera).
Resurrección. v. berpizkunde. Nerau bai-non berbizmena eta bizmena: Nitzaz ziñetsi jaikenana, illik bere
bixi egingo don. EG 1956 (9-10), 44.
berpiztarazi, berbizerazi, berpitzarazi. Hacer resucitar. Deitzen dien gizonaren abots utsarekin jaikieraziaz
illak berbizerazteko ezkutukia aldiarekin idoroko dala sinisten dezute? Zink Crit 20. Etxe ttipi batzuetan dire
denak bizi; / Bela eta arrauekin urean doazi; / Emaztekiak kantatuz etxean dagozi: / Gaur lehengo Donibane dut
berpitzarazi. Iratz 33.
berpizte, birpizte (-ph- Hb ap. Lh, A), berbizte, birbizte. Resurrección. "Birphizte (L?), resurrección" A. v.
berpizkunde. Tr. Documentado en Duvoisin y en autores meridionales del s. XX. En DFrec hay 17 ejs. de
berpizte y uno de birbizte. Saduzearrak, birphizterik ez dela derratenak, ethorri ziren gero Jesusengana. Dv
Mc 12, 18 (Ol berpizterik, IBk berbizterik; Lç resurrekzionerik, He hillen bizterik). Nola gertatuko da illen
berpizte ori? Inza Azalp 110. Siñisten dut, dio, aragiaren birpiztea edo bigarren piztualdia. Ib. 109. Iru giro
izanok, nik dei ta atozte: / nork-zeren saria ekardazute: / batak itxaro, besteak berbizte; / irugarrenak bizitzaindar
bete. Ldi BB 130. Egun artan Yesuk Pasio nekeza / eramanaz sufri bai-zun Eriotza; / ta igande-goizean
Berpiztea goza. SMitx Aranz 141. Jesusen Berpiztea. Or MB 418. Iainkoa Bera mintzatu zaigun eziñ obeki
Paulen bidez gure berpiztea gai dala. Or QA 199. Elorri zaarra loretan dago, / arkaitzetako / berpizte. Gand
Elorri 33. Nigaz, belu ta noizbait, oroitu / daiten artean Berpizte. Ib. 169.
Renacimiento (artístico, cultural, socio-político, etc.). Gipuzkoan etzegoen literatura Bizkaian bezain ila;
baino Bizkaiko bizte edo birbizteak ango bizitze-txingiari bularrez aizegin dio. Or EEs 1927, 149. Lenik, eskola
guzietan bear ez besteko azibidez betiko galtzen nekusan yaiterri-gogoa Provenzan piztea; gero berpizte ori
izkuntzaren eta istoriaren bidez aurreratzea. Or Mi III. Il-zorijan zan Euzko-Abenda, / Jel-maitasunez berpiztuten
da; / Berpizte onen alatzak, / Dar-dar... jarri dauz arrotzak. Enb 64. Bestalde, zer mendez-mendeko aurrerapide
etengabeko ori baiño aundiagorik? Or-emen erorika ta behaztopatuz, eta gero berriz burua altxatu eta berpizte
miraritsuak egiñaz. Vill Jaink 183.
Geroztik ere Karlomagno baten garaian, Napoleon eta olakoen egunetan ez al dugu ikusi sentimendu orren
berpizte ospatsua? Vill Jaink 129.
Reconstrucción (del pasado). Aldi joanen nolabaiteko berbizte horrek neurri meharragoak ditu, beharbada,
natur zientzien eremua mugatzen dutenak baino. MEIG VIII 62.
- BERPIZTE-GARAI. Época del Renacimiento. Apainkai oek dakartenez, lan-egikera ori berpizte
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1023