Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
eta prest, etxean bakea, salan bazkari ona, ohean berotasuna. Arti Ipuin 78. Berotasuna goza daiala, / doakizula
kolkora. Gand Elorri 88. Etxeok, zurezko ditugu geienbat, eta berotasun aundi bage asiko litzakiguz su ta gar.
Erkiag BatB 13. Lo artzen genduan txoferraren ondoan motorraren berotasunarekin. Salav 60.
(Ae ap. VocPir 310; G-bet), berutasun (Dv (que cita Orreaga)). Fiebre. v. bero, beroen; sukar. Publiok
aita aspaldian sabelzardun edo beerakoarekin eta berotasun edo kalenturarekin gaxo zeukan. Lard 529. Zegoan
beñ batean nere gisa gaxo, eta nik daukadan berotasun au bezañ gaiztoarekin. Arr GB 81. Berotasun aundia
daukazu, eta ezpañak txit leorrak dauzkatzu. Ib. 79. Eztezaket lo egiñ; berotasunak erretzen nau (AN-5vill).
Orreaga 67s (ib. 91 (AN-erro) berotasun, 59 (AN-ulz) berutasun; ib. 51 (AN-larr) bero). Josetxo ogean dago
iru egunean berotasun andiaz. Echta Jos 62. Baño berotasun andiak igaro zituan, gaixorik iduki zuten, ta oetik
jaikita gero ere, alegiñ guztiak eginda ere, Joanes etzan geiago lengoa izan. Ag G 203s. Eztula sarri, zikiña
ugari, berotasun bukaera gabia, izardi likiñ artian. Artetx Itzald II 44. Sukar legorrak soin-atalak iaten
dizkienean, ona izaten omen da berotasunaren aldentzeko oin-azpiko zana ziztatzea odola izuri dezan. Ibiñ
Virgil 103.
(V-gip; Lar, Añ, Hb ap. Lh, H). Fervor, ardor; apasionamiento. "Fervor" Lar y Añ. "Cólera", "fogosidad" Añ.
"(Au fig.), échauffement" H. "Échauffement. Syn. gortazun (S)" Lh. "Iracundia" Etxba Eib. Ernetasun,
iratzarpentasun, barreneko berotasun, eta bertze fabore handi batzuk. Ax 105 (V 70). Ontasunean dabillanari
Spiritu Sainduak emaiten dioen indarra, berotasuna, konsolamendua eta donua. Ib. 484 (V 313). Guti
seguratzen zaitu lekuak espirituko berotasuna faltatzen bazaitzu. SP Imit III 27, 3. Agudotasun eta berotasun
espiritual saindua. SP Phil 187. Nola Orazioneak ezarten baitu gure adimendua Iainkoaren argian, eta gure
borondatea paratzen baitio zeruko amudioaren berotasunari. Ib. 89. Hasi ziren berotasun handi batekin, hagitz
gogotik eta zinzinez bere dorrearen egiten. ES 389. Har zatzu berotasun eta zelo hañitzekiñ. Ch III 3, 1. Galdetu
berotasun handirekiñ sainduen arartekotasuna. Ch I 19, 6. Nolakoa izatu den othoitzetan hekien berotasuna eta
iarraikitasuna. Ib. 18, 2. --Nola ardiesten da denbora batetako pena horren barkhamendua? --Karitatearen
berotasunaz, penitenziazko obrez eta induljenziez. CatLav 275 (V 137). Suak erran nahi zuen karitatearen
berotasuna. Ib. 403 (V 193). Oraño xede bera maiz erreberritu behar da eta entretenitu edo xut-atxik-arazi bere
garbitasunean eta bere berotasunean. He Gudu 70. Ezagütüren düzü orano segürki zure debozionalatko
hotztarzüna khanbiatüren dela, zelialako berotarzün saintü batetara. Mst XX. Irakurtza da gure arimeko
berotasuna biztuten daben egurra. Añ LoraS 86. Ezta asko, janari santu au jatea, ondo egosi edo dijeridu bear
da, berotasun zeruzkoaz artu ezkero. Ib. 61. Orduban esan oi zituban berbaak, batez bere Jangoikuaren
amodijuaren gañian, agertuten ebeen bere biotzeko berotasuna. JJMg BasEsc 283. Au entzutean irazeki zitzaion
Irizar jaunari su ta gar, eta bere berotasunarekin eraso zion goien bean maizter zintzoari, asmatu-al guztia
esanaz. Izt C 164. Alako indar eta berotasunarekiñ [predikatzea]. Aran SIgn 93. Alako espiritu ta
berotasunarekin [...] itz egin zien. Ib. 32. Gau batez, oraziuaren berotasunik aundienian, agertu zitzaizkan Jesus
eta Maria aingeruz inguraturik. Bv AsL 81. Berotasunik andienaz deseatu izan du beti. Arr May 190. Oraindik
berotasun andiagoaz saiatu zan lan onak egitera. Ib. 112. Behin bere debozioniaren berotarzünian Alfonsak
erran zeion Maria Birjinari: [...]. Ip Hil 174. --Baiña io egin ei zenduan bada? --Io edo, eztakit bada nik,
berotasun atan... Ag AL 45. Errosario Santuaren zabaltzalle berotasun andikoa. Itz Azald 70. Biotzeko
berotasuna arpegian igarten jakuela. Ag Kr 42s. Lenbiziko jendearen berotasunak aztutzen ziradenean zer
gertatzen zen ekusi artean. Goñi 81. Sinistearen berotasuna daukenak euskerazko ikastolari lagun egin bear
deutsoe. Belaus LEItz 110. Eta nere animaren berotasunik aundienaz, bein eta berriz eskatzen dizut. ArgiDL 50.
Mutil gaxoa... ! Ez du / elurrak il, ez: / berotasunez il da, / maitasun-miñez. Jaukol Biozk 50. Eztauko orrek
gogoan berotasun andirik (V-ple). A EY III 284. Ikusi al dezu Arrasateko erriaren berotasuna? NEtx Antz 65.
Amaika bider damutu zitzaion berotasun txoro batean egindako ziña. Etxde JJ 67. Mireni idaztea erabaki dut.
Ai, nere berotasuna paperera biur aal ba neza... Txill Let 45. Artu ditzagun lan ontarako / premizko
berotasunak. Basarri 6. Jendez bethe betherik zegoan tokia eta gero ta handiagoa zan berotasuna. Osk Kurl 177.
Frontoietan jokadarik ederrenak egiten diranean besteko berotasunaz, txaloka hasi ziran ikasle guztiak. Ib. 175.
Biotzean alako berotasun bat sortarazten digula. Or in Gazt MusIx 34. Gazte-aize txoroak besterik ez dira gure
kontuak... Laster aztuko dira oien berotasunak. NEtx LBB 14. Maitasun horren berotasunaz luzaz dezatela goza.
Xa Odol 289.
Excitación sexual; celo de los animales. Izan badute aragiaren gerra, berotasun edo arrotasunen bat. Mg
CC 107 (v. tbn. CO 150). Zeren berenez duen berotasunaz gañera ardoarekin erazekirik ezin eskura ditue beren
buruak, ta mugitzen dira zentzurik ez duen animalien zikinkerietara. AA III 381. Egija da, sarri euki ditudazala
orrelako pensamentu loi eta berotasunak. Astar II 138. Eta gertatu zan nasierako berotasunean bertan
begiratzea ardiak zigorrai, eta egitea ume mantxatu eta nabar eta asko kolorez nastutuak. Ur Gen 30, 39. Xalbat
--ekin zun Engrazik giza-berotasun aren oldarrari ezin eutsika--, zure-zurea nauzu! Etxde JJ 110. Beorren
berotasuna denetan gartsuena, noski; Venusek berak eman zien gar ori. Ibiñ Virgil 99.
berote (Dv A; Hb ap. Lh, H). Temporada de calor. "Temps chaud, série de jours chauds" Dv. "Saison de
chaleur, chaleurs continues. Berote handia, luzea" H. Eskualduna da guztien artean ez hotzetez, ez berotez, ez
gosetez ezin bentzuturikakoa. ES 108.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1016