Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
diarduan arimako maite-aize berogarriaren antzera. Erkiag Arran 60.
(Como segundo miembro de compuestos, tras sust.). Emakume giza-berogarri aren jabe egitea. Etxde JJ
119. Ofizio berri, jende berogarri. Herr 2-4-1959 (ap. DRA).
2. (V, G, AN, S; Lar, PMuj), berokarri (AN). Ref.: A (berogarri, berokarri); Elexp Berg. (Sust.). Abrigo; en
gral., cosa que abriga, que calienta. "Paños calientes, berogarriak" Lar. "Abrigo" A. "1. (c.) abrigo, capa. [...] 3.
escalfador, braserillo" PMuj. "Manta, abrigo, cosa que abriga. Otz dago ta berogarrin bat botaizu zure oian"
Elexp Berg. "Egurra karriatu bearko diagu etxera, negurako berogarria ipintzeko" (G-azp). "Berogarria artu
bearko diagu, pattar pixkat edo" (G-azp). Jaio zeneko arkitu zela itxol txar urratu, gelarik, seaskarik,
lumarik, koltxoirik, surik edo berogarririk bagekoan. Mb IArg I 107. Lastaganean abere bien erdian, otzak illik,
negarrez, oe baga, berogarri baga. Añ NekeA 252. Ordikerijaren beste zirkunztanzija bat da, zaarrago ta
naijago izatia. Zaarrak estamangu otza oi daukee, ta agaitik nai dabee berogarrija. JJMg BasEsc 208. Ditut
troxa-oialak, / arkume-larruba, / aurraren berogarri / ondo legortuba. Echag 124. Ordikeria da zartzara geitu oi
dan gaitza. Barrunbe otzak berogarri geiago eskatzen du. Arr BasEsc 190. San Franziskoren jantzi me-urratuari
josi ziozkaten barrengo aldetik arabaki lodi batzuek, izan zitezen berogarri. Bv AsL 185. Mandoai askan
garagarraren ordez lepoko estalkiak edo berogarriak ipiñi eutsezan iakitzat. A BeinB 84. Sei buruazpiko, sei
berogarri (mantas), bi berriak eta lau zarrak. Ag G 52. Nere adar guztiak aga, kerten, makilla ta esolatzat edo
gizonen berogarritzat kendu dizkate. Ib. 211s. Oea ere berak arbaz ta zaborrez egiña, gaberako ez estalki ez
berogarri zula. Or SCruz 135. Ez, Bilddots. Zeuk berogarri ederra daukazu artuliaz ta neguban egon zattekez
axe zabalian. Alt Euzk 1930, 506. Baztar guztiak zuri ta gogor daude; dituzun berogarri guztiak gutxiegi dituzu.
Munita 19. Banoa barrura berogarri zerbait zuretzat ekartzera. NEtx Antz 86. Ez burusi bat gorputzaren
berogarri, ez tabakurik erretzeko. Erkiag BatB 192. Batzuk berogarri ta janaria ta eskuartea bere lortuko dabe.
Ib. 194. Eskuetan azkordiñak bai ugari. Ezpaizan artean berogarririk Ikastetxe barruan. NEtx IzotzK 43.
Eraman zituan soiñeko ta gaiñerako berogarri guziak bear izan zituan goiz-aldeko giro otzari eusteko. NEtx
LBB 28. Bi maindire adarga-larruz egiñak, berogarri bakarra ta bere ariak konta nai izan ezkero bat bakarrik
ez litzake noski kontaketan uts-egingo. "Frazada". Berron Kijote 173s. --Negurako berogarria izango dik
[Potzolorekin ezkontzen bada]. --Bai. Aundi ta gizenez bazeukak berea. Ataño MLanak 187.
"Berokarri (AN, BN-baig), lugar abrigado" A (tbn. cita a Aq, pero lo único que se encuentra en éste, con la
trad. "lugar abrigado" es berokia (849) y berogarritu q.v.). v. 1 beroki.
(V, G ap. A; Dv). (Fig.). Estímulo, cosa que anima. "Gogoen berogarri ekharri zioten arnoa, il leur porta du
vin pour réchauffer les esprits" Dv. "(Vc, G), estímulo" A. Dantzia berez pekatu izan ez-arren, egiten dan
moduban, naasteko dantzia luxurijaren biztugarria ta berogarrija dala. fB Olg 91. Gostu har dezaiogun
Jaunaren hitzari, / hura izan bekigu bideko gidari, / egunazko iguzki, gauaz argizagi, / bihotz berogarri ta
arimaren argi. Xa Odol 276.
"Reparo de estómago" Lar y Añ.
3. (Adv.). "Berokarri: [...] 3.º (L, BN, S), calientemente" A.
- BEROGARRIZKO. Que anima. Egizu kanpoko obra berogarrizkorik, gusturik gabe hari zarelarik. "Faites
des actions extérieures de ferveur". SP Phil 468 (He 474 kharrezko).
berogarritu. "Abrigarse, berogarritu, con las terminaciones del neutro (G)" Aq 849.
berogela. "Estufa [...], lat. cubiculum vaporarium" Lar. "(Hb), étuve (?)" Lh.
berogi. v. 1 beroki.
beroguz. v. oguz.
beroi. v. berori.
berhoie. v. berrogei.
beroiek, beroik. Estos mismos. "Berori, beroiek (V, G), lui-même, eux-mêmes" H s.v. bera. No es seguro que
en algunos casos no se trate de var. de beroriek. Cf. hoiek. Bizitza onetako zoriona ta betikoaren itxaropena
beroietan dagolako, deritzaie "zoriontasunak". KIkG 79. Baita ere beroiek [Apostoluak] esaten dielako beren
ikasleei, aiengandik ikasitako siñismenazko esaeraz ez aztutzeko. Inza Azalp 28. Adimena ta naimena edo
borondatea ta beroiekin, Jaungoikoaren itxura. Ib. 45. Eba emakume guziakin gaitzetsia izan zan, zu ordea
beroien guzien artean onetsia (bedeinkatua) zera. Ib. 155. Zuretzat oiek biltzen / zelaitik-zelai / ibilli naiz gaur,
Ama / pozez eta alai: / [...] / Beroikin artu nere / muiñ ta laztana. Jaukol Biozk 42. Arri oiek lurrean zutik
sartuak izaten ditu, eta beroiekin lau lerro zuzeneko oroia betetzen du. JMB ELG 87. Euskotarren giz-eredua
Almería-tar lantze-koenagandik eta beroien ondorengo ibertarrengandik oso berezkatua beti izan degu. Ib. 64.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 1008
mende.