Bar-Berpuru - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 4. lib.: bar-berpuru
barreia. (Estar, etc.) disperso, esparcido. v. barreiu. Bere oñetan barreia, / errixka-artalde ugaria / bazka
gozotan, Artzain duela / Ama Zaindaria. SMitx Aranz 225.
barreiadura (H), barraiadura (Dv), barreadura. 1. Distracción. "Bihotzeko barreiadura, la dissipation du
coeur (AR)" H. "Gogo barreiadurak, les distractions de l'esprit (AR)" Ib. v. barreiamendu. Dohatsu, traba
eta barraiadura guzietarik spiritua libra ahal dezakeena. Ch I 21, 2. Spirituko barraiadurak ontasun hek guzian
galarazten darozkigu. Ib. 21, 1. Oi! non da gure fedea hotztasun eta barraiadura ahalkagarri batekin agertzen
garenean, Jainkoak bere maiestate adoragarriaz ohoratzen eta bethetzen dituen elizetan! Lg I 333. Ikhusten dire
giriztinoaren izena dakharketen batzu Jesu-Kristoren etxean, haren beraren begietan, barraiaduran, harat hunat
beha. Lg II 229. Nahiz othoitzean, nahiz mahain saindurat hurbilzen direnean frogatuak eta nekhatuak dire
barraiadurez eta idortasunez. Mih 47. Debozioniaren pizteko, gogueta gaistuen eta ispiritiaren barreadüren
apartazeko. CatLan 122. Gure ispiritiaren arhintarzunak, gure otoitzetan emaiten derauzkigun barreadurak,
aski tuzu, ispiritia gure nahira bestetarat barreatu gabe. AR 45. Barraiadura borondatezkoekin meza entzuten
dutenek. Brtc 58. Barraiadurek eta idortasunek eztute batere gutitzen gure othoitzen merezimendua. Dh 50.
Handik harat ez zuen Iñaziok izpiritu barraiadurarik ikhaiten; mausiaren erran guziak buruan sartzen zituen.
Laph 71. Eztüzüla hanitz jakiteko nahikünte handiegi bat, zeren ezpiritiaren barreiadüra eta inganio handirik
han edireiten beita. Ip Imit I 2, 2 (Dv barraiadura; Mst barreiarzün).
2. barraiadura (Ht VocGr 347, Lar), barreadura. Destrucción. "Démolition" Ht VocGr 347. "Demolición"
Lar. Ibaia heldu da etxe hari jazartzerat eta berehala erori dateke etxea, eta barraiadura handi bat egin da
hartaz. He Lc 6, 49 (Lç desegite, TB lurreratze, HeH erorpen, Oteiza kalte, Dv, Leon desmasia, Brunet galkera,
Ker ondamendi, IBk hondamen).
3. barraiadura (Dv). Disipación (moral). "Dérangement, dérèglement, dissolution" Dv. Emaztekairen
barraiadura ezagutuko da haren begietako harrotasunetik eta bekhurundetik. "Fornicatio". Dv Eccli 26, 12 (Ol
zantarkeria).
4. (S), barraiadura (AN, L ap. A). Dispersión. "(S), dispersión, disipación" A. "Barraiadura (AN, L),
disolución" Ib. Ibai bi aipatzen ditu, bata sarkaldekoa ta bestea sortaldekoa, atzerriratuen naas-maasa ta
barreadura indartzearren. Ibiñ Virgil 33n.
5. (S ap. Lh), barreadura (BN ap. Lh). "Prodigalité" Lh.
barreiakeria. Dispersión (en sdo. peyorativo). Ta oraindaño or andik sakabanatuta dauden euzkel-itzak
bildu ta mordozka baño len, ez idazlerik, ez irakaslerik ezin ditugu; bearrak dituzten euzkel-itzak, oraingo
barreiakeriz, eskumenean ez dituztelako, erabilli nai dituztenean. Ol EEs 1919, 25.
barreiakiro, barraiakiro (Lar). "Esparcidamente" Lar.
barreiakor, barreakor. (Lo) que distrae. Berma gaiten ere distrazione edo gogoeta barreakorren
urruntzerat. Etcheb Zeruari 75 (ap. DRA).
barreialdi, barraialdi (Lc, BN, S ap. A), barrealdi (BN ap. A), barrialdi (Sal, R ap. A). 1. Dispersión.
"Barrealdi, esparcimiento. Barrialdian zien ardiak zer onki dauden (R)" A. Landare-besarkada dirudien
honengandik, barreialdi zorroztu honetatik, eteten da [era]. "De esta dispersión aguzada". MEIG IX 120.
2. barrialdi (Sal ap. A). "Una apertura" A.
barreiamendu, barraiamendu, barreamendu (BN ap. Lh), barreiamentu (S ap. Lh), barriamendu.
Distracción. "Barrea, barreia [...] -mendu (BN), -mentü (S), dissipation de l'esprit" Lh. v. barreiadura,
barreiazio, barreiarzun. Doatsua da nork ere barraiamenduko paxelu guziak iraits baitetzake. SP Imit I 21,
2 (Ch barraiadura). Behar ezlegezko amoriotik eta beldurtasun alferretik heldu da bihotzaren aldaramendu eta
sensuen barraiamendu guzia. SP Imit III 28, 2. Izan baduzu borondatezko barraiamendurik. He Phil 159. Nahiz
haren ganik urrundu daitezken, edo bizitze gaixto baten errebelamenduez, edo nahikarako barraiamendu edo
errelaxamendu batez. Mih 119. Barkha diezadazu, o ene Jainkoa, ene izpirituko barraiamendua eta ene
bihotzeko hotztasuna, zutaz okupatua eta zuretzat sustatua izan behar zuten moment hortan. Brtc 36. Zer dire
othoitz, hanbat barraiamendurekin, erdietan zer zerasan berak ere etzakien gisan egin dituen hek? Dh 142.
Eztezazüla arra egin zonbat nahi ezpiritüko barreiamentü eta idortarzün ükhen dezazün. UskLiB 74. Galdegiozu
ardura Birjina sainduari erakhats dezazun othoitz egiten, eta errozu urrun ditzan zure izpiritutik barriamendu
guziak. MarIl 29. Izpirituko barriamendu kontinozko bat, zeinak egiten baitu ez baita atentzionerik ekhartzen ez
bere buruari, ez bere Jainkoari. Jaur 118. Lekhua sendoa da, izan ahala ixila, eta barreiamendu guzietarik
kanpo. Prop 1884, 124.
Diversión, entretenimiento (en sdo. peyorativo). Igandetako arratsalde guzia iragaten duzuenean
barraiamenduan eta dosteta banoetan. EgunO in Arb Igand 182. Onhesten dut thunbako latzdura eta
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
100