15.05.2013 Views

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

LOS TRABAJOS FORZADOS EN LA DICTADURA FRANQUISTA | BORTXAZKO LANAK DIKTADURA FRANKISTAN<br />

“emakume hauek autoritate moral bat eratu zuten espetxeetako<br />

preso ororen artean, autoritate horri esker, sortu<br />

eta mantendu zen ekonomia i<strong>de</strong>ntitarioa, ekonomia<br />

i<strong>de</strong>ntitario horrek bermatzen zuen ondare eta errekurtso<br />

moralen administrazio sistema berdinzalea, horrek ere,<br />

gizakia sentiarazten zituen eta horrek ere zentzua eman<br />

zien, etengabeko errebindikazioei, espetxeak zekarzkien<br />

homogeneizazioari eta luditzeari aurre egiteko tresna ezin<br />

baliagarriago bilakatu zen <strong>el</strong>kartasun hori sortu eta mantentzea”<br />

7 .<br />

Jarrera honek, <strong>zenbait</strong> kasuetan izaera heroikoa izan<br />

zuen. Inoiz, bultzatu zuten, <strong>de</strong>nek batera otorduetako<br />

janariei uko egitea edota espetxe barneko baldintzen<br />

kontra matxinatu ziren, maiz preso arruntekin bateginik.<br />

Ihesaren bat gertatu zen. Erresistentzia mol<strong>de</strong>ak ugariak<br />

izan ziren. Konparazio batera, Ventaseko ehungintza tailerrean<br />

40. eko hamarkadaren erdial<strong>de</strong>an jazotakoa, hona<br />

Antonia García, La Toñiren lekukotasuna:<br />

“...garai hartan gerrillak ziren eta gu antolatuak geun<strong>de</strong>n<br />

tailerretan, eta gisa horretan ejertzitorako egiten genituen<br />

arropetatik hainbat gor<strong>de</strong>tzen genituen. Gerrilletarako<br />

ia egunero zeozer gor<strong>de</strong>tzen genuen, arropa asko (...)<br />

Josten zuten lehendabiziko jantzia zaindariaren aurrean<br />

josten zuten, eta lan horretarako behar zen <strong>de</strong>nbora eta<br />

haria kalkulatzen zuten. Ondoren, zaindaria joaten zen,<br />

eta aldaketa zetorren. Moztu behar zutenek era berezian<br />

mozten zituzten oihalak, eta zati bakoitzetik zati eta erdia<br />

erdiesten zuten, beraz, bi zati moztu eta hiru jantzi atera,<br />

hau da, inten<strong>de</strong>ntziarako (militarra) berrehun jantzi josten<br />

bagenituen, guretzat 100 erdiesten genituen, eta horiek<br />

espetxetik kanpo atera behar” 8 .<br />

emakumeen kasuetan. “Giro errepublikazaleen hazitako<br />

haur eta gazteen joera <strong>de</strong>generatiboa” <strong>de</strong>sagertarazteko,<br />

Estatu Berriak, lege nahaspila bat sortu zuen, eta<br />

nahaste-borraste horrek izaera i<strong>de</strong>ologikoa zeukan, eta<br />

lege horiek probestuz, erbesteratu, fusilatu eta espetxeratutako<br />

emakumeen seme-alabak bortzaz bahitu<br />

zituen, hurbileko familiarren babesa ez bazuten. Estatu<br />

berriak, 1940ko martxoaren 30eko agindua jarraiki,<br />

haur eta gazte haiek, Haurrentzako Babesarako Herrial<strong>de</strong><br />

Batzor<strong>de</strong>en esku utzi zituen, eta erlijiosoek zuzendutako<br />

zentroetan sarrarazi zituzten, bestal<strong>de</strong>, maiz, haur hauek<br />

adopzioan ematen zituzten, eta familia frankistazaleen<br />

eskuetan amaitzen zuten, adopzio hau modu irregularrean<br />

egiten baitzen.<br />

Drama hau bereziki gogorra izan zen, espetxe barruan<br />

erditzen zuten presoen kasuetan, izan ere, hiru urte igaro<br />

ondoren umea amarengandik bereziko z<strong>el</strong>a bazekiten jakin,<br />

eta ez zuten haurra eramaten presoaren familiarrengana.<br />

Espetxearen baldintzak gogorrak ziren, erreklusioa,<br />

pilatzea, erabateko eskasia, gaixotasuna, horiek areagotzen<br />

ziren esnerik edota janari egokirik ezean, egoera<br />

hori muturreraino gogortzen zen, haien haurra besoetatik<br />

bortzaz kentzen zietenean. Horren adibi<strong>de</strong>a dugu Josefina<br />

Amalia Villaren lekukotasun hau:<br />

tasunaren al<strong>de</strong>ko diskurtsoa ahoan, praktikan ama presoen<br />

eskubi<strong>de</strong>ak argi eta garbi bortxatzen zituen, eta hau<br />

guztia agerian egiten zuen, eta itxuraz ez zen kontraesanaren<br />

jabe. Izan ere, baliatzen zituen irudiak, alaitasuna,<br />

eskuzabaltasuna, karitatea eta gizatasuna adierazten<br />

zuten. Festa jakin batzuetan, la Merced (espetxeen patroia),<br />

Eguberriak edota Errege egunean, ama presoek<br />

bazuten haien seme-alabak ikusteko aukera. Erraz irudika<br />

genezake, zer nolako garrantzia zeukaten egun horiek,<br />

seme-alabak familiekin espetxetik kanpo zituzten<br />

emakume haientzat. Lanaren bi<strong>de</strong>z Zigorra Erredimitzeko<br />

Patronatua jai egun horien argazkiak erabiltzen zituen<br />

urteko oroitza-txostenak apaintzeko, eta era berean, irudi<br />

horiek agertzen ziren, Re<strong>de</strong>nción izeneko astekarian,<br />

astekari hori zen espetxe barruko egunkari bakarra, eta<br />

aipatu patronatuaren organoa zen. Erregimen frankistak<br />

irudi horiek baliatzen zituen espetxeen ku<strong>de</strong>atzea agertarazteko,<br />

izan ere, balio handiko materiala zen hura, irudi<br />

horiek ama preso eta haien ki<strong>de</strong>en sentimendu egiazkoa<br />

adierazten baitzuten.<br />

Emakumeen lana espetxe barnean<br />

Emakume preso bakoitzaren egoera pertsonala ezberdina<br />

zen, eta arestian <strong>de</strong>skribatu dugun gurutz-bi<strong>de</strong>a,<br />

“hiru urtez beherako haurren tragediak espetxearen gogorra<br />

areagotzen zuen. Gosea pasatzea gogorra da, baina are<br />

gogorragoa da zure seme-alabak goseak ikustea. Emakume<br />

haiek akituak ziren, esnerik ez haurrak hazteko, janarik<br />

ez, urik ez, petate ziztrin baten gainean, arroparik ez, ez<br />

zuten ezer, espetxe barnean sufrimendua bikoitza zen”<br />

gogorrago bilakatzen zen ondoan seme-alabak zituzten<br />

111<br />

9 .<br />

“Ene aburuz, egun Espainian, bi gaizkile mota dau<strong>de</strong>, al<strong>de</strong><br />

batetik gaizkile porrokatuak, giza-or<strong>de</strong>naren barnean erre<strong>de</strong>ntzio<br />

posiblerik ez dutenak, eta beste al<strong>de</strong>tik, damutu<br />

daitezkeenak, horiek aberrian gizarteratu daitezke... azken<br />

hauekin, gure erantzukizuna da, gure esku dagoen guztia<br />

jartzea, haien erre<strong>de</strong>ntzioa gerta dadin, Baina, nola? Lanaren<br />

bi<strong>de</strong>z”<br />

Or<strong>de</strong>nu frankistaren hipokrisiak ez zuen mugarik. Ama-<br />

10 .<br />

Francok argi eta garbi ikusi zuen hau guztia. 1939an bertan,<br />

esan zuen, bazir<strong>el</strong>a hainbat preso “basakeria gorriawww.<strong>esclavitud</strong><strong>bajo</strong><strong>el</strong><strong>franquismo</strong>.org<br />

| Editan: Memoriaren Bi<strong>de</strong>ak - Gerónimo <strong>de</strong> Uztariz | Licencia: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!