15.05.2013 Views

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

LOS TRABAJOS FORZADOS EN LA DICTADURA FRANQUISTA | BORTXAZKO LANAK DIKTADURA FRANKISTAN<br />

Istorio bitxia da Dolores Vilmeren kasua, Jose Teyssiere<br />

bere senarrak, CNTko berau, La Corchu<strong>el</strong>ako laneremutik<br />

ihes egin zuenean 1942ko abenduaren 28an;<br />

bortz urtez jakin zuen andreak etxean bertan ezkutuan<br />

gor<strong>de</strong>tzen, ikuskaritzak gora behera. Teyssierek bizitza<br />

salbatu zuen 1939.ean andreak neurriz gaineko baldintzetan<br />

eta azken orduan lorturiko abal bati esker, eta<br />

heriotza-zigorraren or<strong>de</strong>z 30 urte jarri zizkioten. Bortz<br />

urte sator gisa pasa ondoren, berreraiki ahal izan zuen<br />

bizimodua askatasunean bere lagun presoen laguntzaz:<br />

kanpamenduko bulegoetan egiten zuten lan lagun haiek<br />

eta gai izan ziren espedienteak faltsutu eta ihes-dataren<br />

lekuan kartz<strong>el</strong>atik irteerarena ipintzeko.<br />

Zaila da zehaztea zenbat familia kokatu ziren zonal<strong>de</strong>an<br />

euren presoa(k) aske g<strong>el</strong>ditu eta gero. Dakiguna da<br />

ikusgarriro hazi zir<strong>el</strong>a haiek kokatu zireneko auzuneak;<br />

B<strong>el</strong>lavista kasu, Los Merinalesko lan-eremuaren inguruan<br />

zentraturik, non 1937.eko 1.500 biztanleak 7.532<br />

baitziren 1950.ean. Horr<strong>el</strong>ako lekuetan kokatu ziren<br />

Ubi<strong>de</strong>ko presoek, gerran, kartz<strong>el</strong>an eta lan-eremuetako<br />

sufrikario-urte luzeen ondoren, solidaritate eta lanki<strong>de</strong>tzaren<br />

gainean eraikitako sare sozial egokiak aurkitu zituzten,<br />

oztopo handirik gabe bertan moldatzeko. Presoen<br />

emakumeak ditugu protagonista nagusiak jardun hartan,<br />

beraiek ehundu eta sendotu zituzt<strong>el</strong>ako sare sozial haiek,<br />

etxeko tal<strong>de</strong>ak mantenduz egoerarik txarrenetan ere.<br />

Neurriz gaineko prekarietatean kokaturiko etxeko tal<strong>de</strong><br />

haiek solidaritate eta <strong>el</strong>kar laguntzako sistema bat sorrarazi<br />

zuten, oinarri izan z<strong>el</strong>arik presoak birgizarteratu eta<br />

haien aukerak garatzeko. B<strong>el</strong>lavistan, adibi<strong>de</strong>z, eginkizun<br />

apartekoa hartu zuten preso ohiek auzuneko planifikazio<br />

teknikoan; askotan, gainera, asoziazionismo zibilaren<br />

hasieretako protagonista zuzenak izan ziren, azpiegituren<br />

eta gizartezko hobekuntzak lortze al<strong>de</strong>ra.<br />

Azkenik, B<strong>el</strong>lavista, Torreblanca edo Val<strong>de</strong>zorras Sevillan<br />

eta Fuente D<strong>el</strong> Rey Dos Hermanasen, horiek bezalako auzuneak<br />

bihurtu ziren hirurogei eta hirurogeita hamargarren<br />

urteetan egiazko langile-auzune, non frankismoaren<br />

aurkako jarduera politiko, sozial eta sindikal biziak garatu<br />

ziren. Bizirik dago bertako herri iruditegian auzoen<br />

jatorria, diktaduraren errepresaliatuekin loturikoa. Ez<br />

dago dudarik, kontzientzia sozial eta antolakuntza ahalmen<br />

handiko Ubi<strong>de</strong>ko presoek eta euren familiek utziriko<br />

aztarnak bultzatu zuen auzo horietako erakun<strong>de</strong> ezkertiarren<br />

eraketa, halako mol<strong>de</strong>z non trantsizio politiko <strong>de</strong>iturikoaren<br />

urteetan protagonista ukaezin eta hegemoniko<br />

bihurtu baitziren. Izan ere, Francoren diktaduraren hamarraldi<br />

luzeetan sufriturikoa gora behera, b<strong>el</strong>aunaldiz<br />

b<strong>el</strong>aunaldi pasatu da gizon eta emakume haien memoria<br />

politikoa, eta ezker sozialean kokaturiko i<strong>de</strong>ntifikazio politiko<br />

bat eratu da auzune hauetako jen<strong>de</strong> askorengan.<br />

Ikerketa lanetan egiaztatu ahal izan genuen bezala, emakumeak<br />

izan dira memoria sozial horren sostengu eta transmisore<br />

nagusiak. Gerraosteko oroitzapen traumatikoak,<br />

askotan ahopeka kontaturikoak sutondoan, baina orain<br />

ateratzen direnak etxe barneko hormetatik gizarteratu eta<br />

dagokien lekua bilatzeko historian. Amaiera gisa, hona hemen<br />

bertso hauek; bere laurogeita urtetako bizitza, historiako<br />

estol<strong>de</strong>rietan betiko galtzear zeu<strong>de</strong>n hainbat biktimaren<br />

memoria berreskuratu eta baliozta-tzera emana dagoen<br />

Francisca Adameren bertso sentiberak.<br />

• Itzultzailearen oharra: CBG (Canal <strong>de</strong>l Bajo Guadalquivir); aurrerantzean<br />

sigla hauek erabiliko ditugu.<br />

1. Presoen Ubi<strong>de</strong>aren ikerketa Andaluziako CGT sindikatuko lan tal<strong>de</strong> batek<br />

(Andaluziako Historia Sozialaren Memoria Berreskuratuz <strong>de</strong>ritzonak)<br />

bultzatu du, Cecilio Gordillok koordinaturik eta, bizirik atera ziren<br />

preso eta seni<strong>de</strong> ugariren ki<strong>de</strong>tasun eta laguntza tartean, honako<br />

ikertzaile hauek parte harturik: Antonio Migu<strong>el</strong> Bernal eta Jose Luis<br />

Gutierrez Molina historialariak; Lola Martinez jurista; Gonzalo Acosta<br />

eta Leandro <strong>de</strong>l Moral geografoak; eta Jose Mª Valcuen<strong>de</strong> eta Ang<strong>el</strong><br />

<strong>de</strong>l Río antropologoak. Horrezaz gain, pertsona tal<strong>de</strong> ugari batek eman<br />

du bere lanki<strong>de</strong>tza, eskuzabalki erantzukizun maila <strong>de</strong>sberdinak euren<br />

lepoan hartuz, errazago eta aberatsago egiteko bai ikerketa bera, bai<br />

frankismoaren preso-gatibuei zor zaien errekonozimendua eta horren<br />

zabalpen soziala. Ikuspegi zientifiko batetik, honako hau da emaitzarik<br />

osoena: El canal <strong>de</strong> los presos (1940-1962). Tra<strong>bajo</strong>s forzados: <strong>de</strong><br />

la represión política a la explotación económica, Criticak 2004ean<br />

argitaraturiko liburua; hauxe du artikulu honek iturri funtsezkoena.<br />

Dibulgazio ikuspuntutik, Sevillako Udalak 2005ean irakasleriarentzat<br />

argitaraturiko gida didaktikoa nabarmendu behar da, bai eta dokumental<br />

hauek ere: Los Presos <strong>de</strong>l Canal (Nonio Parejo Producciones, 2003) eta<br />

Presos <strong>de</strong>l Silencio (Mariano Agudo eta Eduardo Montero, Intermedia<br />

Producciones, 2004).<br />

2. Lan eremurik (harrapaturik, bai, nahiz eta fisikoki milaka preso ixten<br />

zituzten burdin hesietatik kanpo g<strong>el</strong>ditu”kontzentrazio eremuak”,<br />

“kanpamentuak” edo “koloniak” herri hizkeran) egonkorrenak El Arenoso<br />

(Los Palaciosko <strong>de</strong>rmioan) eta Villafranca ditugu; handienak, La<br />

Corchu<strong>el</strong>a eta Los Merinales, Dos Hermanasen. Bi hauek milaka preso<br />

jaso zituzten batera 40.eko hamarraldiko hasieran. Los Merinalesko<br />

eremu zentrala, Sevillako B<strong>el</strong>lavista auzunetik hurbil-hurbila, 1962an itxi<br />

egin zuten, nahiz eta azkeneko zigortuak 1957an ikus daitezkeen.<br />

3. Gero eta ugariagoak diren ikerketa horien artean, honako hauek<br />

nabarmentzen ditugu: Fernanda Romeorena (2002), Ricard Vinyesena<br />

(2002), Fernando Mendiola eta Edurne Beaumontena (2006) eta Irene<br />

Aba<strong>de</strong>na (2007).<br />

4. Lafuente (2002), 73-74. or.<br />

5. Fernán<strong>de</strong>z Albéniz (2000), 223. or.<br />

www.<strong>esclavitud</strong><strong>bajo</strong><strong>el</strong><strong>franquismo</strong>.org | Editan: Memoriaren Bi<strong>de</strong>ak - Gerónimo <strong>de</strong> Uztariz | Licencia: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/<br />

145

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!