15.05.2013 Views

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

LOS TRABAJOS FORZADOS EN LA DICTADURA FRANQUISTA | BORTXAZKO LANAK DIKTADURA FRANKISTAN<br />

etxeko zerbitzuetan soldatak lortzeko aukeran; haur eta<br />

gaixoen zaintzan; arropa bilketan… Deigarria da nola<br />

hartzen zuten euren gain hezkuntza maila bat zuten preso<br />

ohiek haurren hezkuntza, askatasuna lortu ondoren<br />

preson<strong>de</strong>gietako inguruan g<strong>el</strong>ditzen zir<strong>el</strong>arik bizitzen.<br />

Francisco Gomez Santos “El Profe” kasu, irakurtzen,<br />

idazten eta “kontuak egiten” irakatsi zi<strong>el</strong>arik B<strong>el</strong>lavistako<br />

auzunean presoen seme eta alaba frankori. Geuk<br />

<strong>el</strong>karrizketaturiko pertsona guztiak bat datoz erratean<br />

presoen seni<strong>de</strong>en arteko harremanak, i<strong>de</strong>ologia politiko<br />

edo afiliazio sindikal edo jatorri geografiko guztietakoen<br />

artekoak, “familia bakarrekoak izanen bagina bezala” izan<br />

zir<strong>el</strong>a. Hon<strong>el</strong>a dio Maria Izquierdo Ubi<strong>de</strong>ko presoen alaba<br />

eta emazteak:<br />

“Erbeste zigorrarekin askatu zuten gure aita, horrexegatik<br />

erabaki zuen Ubi<strong>de</strong>ra berriro itzultzea. Gure bi anaia nagusiak<br />

ekarri zituen berarekin eta hauek ere Ubi<strong>de</strong>an hasi<br />

ziren lanean. Orduan, etxolatxo bat eraiki eta gure amari<br />

agindu zion etorri eta gu geu hona ekartzeko eta etxolatxora<br />

joan ginen bizitzera, hor egon ginen urte askotan etxetxo<br />

baxuak eman zizkiguten arte. Etxolan, ez burusirik, ez<br />

koltxoirik, ez ezer, ez genuen, ez bada lastoa txerrikumeek<br />

bezala. B<strong>el</strong>tz-b<strong>el</strong>tzak ikusi ditugu… Denbora pasata, etxolatxo<br />

handiago bat egin zuten gure aita eta anaiek, adobez<br />

eta lastozkoa. Holtz bat eta guzti altxatu, eta bi g<strong>el</strong>a beraz,<br />

bata haientzat, bertzea haurrontzat (…). Ez urik, ez komunik,<br />

ez higienerik, hura bizimodua! Horra ezkondu nintzen<br />

ni, eta bortz seme-alaba izan, ez medikurik ez emaginik<br />

alboan, senarra izan nuen mediku, gure ama emagin.<br />

Etxola asko zeu<strong>de</strong>n, <strong>de</strong>nak presoenak. Viviano, Ang<strong>el</strong>illo,<br />

Manzanares, Trenado, Vicente Mulero, asko, eta leku<br />

anitzetatik etorri ziren, preso-auzune bat zen, amaieran<br />

soilik sartu ziren presoen familietakoak ez zirenak. Elkarri<br />

ematen genion laguntza gaixorik erortzean… familia<br />

bakarrekoak izan bagina bezala, e<strong>de</strong>rki ongi ibiltzen ginen<br />

geure artean”.<br />

Ugari izan ziren presoen seni<strong>de</strong>en arteko ezkontzak, endogamia<br />

halako bat sortuz kolektiboan, eta trinkotu egin<br />

zuen horrek haien i<strong>de</strong>ntifikazio politikoa, zuhaitz genealogikoan<br />

gora, adar bietan agertzen z<strong>el</strong>arik “preso” estatusa.<br />

Halaber, oso ongi ikustarazten du horrek kokaleku<br />

haien testuinguru soziala. Kasu batzuetan, Los Merinalesko<br />

kanpamenduan bertan, presoen harreman familiarretan<br />

ezagutu zuten <strong>el</strong>kar bikoteek. Horr<strong>el</strong>a gertatu<br />

zitzaien Baltasar Jimenez eta presoen alaba eta arreba zen<br />

Salvadora Adameri, Baltasarren gatibualdian hasi baitziren,<br />

Juan Antonio Jimenez Adamek haien seme bakarrak<br />

dioen bezala, seme bakarra… zeren eta tisiak jota hil<br />

baitzen Baltasar askatasuna lortu eta gutxira: “Gure aita<br />

oraindik preso z<strong>el</strong>a sorrarazi ninduten”. Kasu honetan,<br />

topografo z<strong>el</strong>arik aita, mugimendu askatasun handixeago<br />

zuen, eta horretaz baliatzen zen kanpamenduaren ondoko<br />

etxola batean bizi zen andregaiari bisitaldiak egiteko.<br />

Presoen kokaleku eta auzuneak gune garrantzitsuak izan<br />

ziren jardun politiko klan<strong>de</strong>stinoentzako. Jardun politiko<br />

egitekotsua garatu zen Los Merinales lan-eremuan,<br />

ondorioak izan zitu<strong>el</strong>arik kontu hark ihesaldiak paratzeko<br />

orduan, Dos Hermanasen argitaratzen ziren Mundo<br />

Obrero bezalako egunkariak banatzerakoan, posta egiterakoan<br />

edo albisteak hedatzerakoan. Den-<strong>de</strong>na, jakina,<br />

segurtasun neurriak tartean, salatarien b<strong>el</strong>dur, <strong>de</strong>netarik<br />

zego<strong>el</strong>ako. Jarduera haietan, Al<strong>de</strong>rdi Komunista zen nagusi,<br />

CNT edo PSOEren gainetik, hauek ere presentzia<br />

organikoa bazuten arren. Maria <strong>de</strong>l Carmen Fernan<strong>de</strong>z<br />

Albeniz historialariak dioenez, “La Colonia Sevillako<br />

antolakun<strong>de</strong> komunista klan<strong>de</strong>stinoaren zutabeetako bat<br />

izatera iritsi zen eta diru-iturri sendo bat bihurtu, bere<br />

neurrian, al<strong>de</strong>rdiarentzako; izan ere, presoek lortu zuten<br />

eraikuntzako lehengaien zati bat <strong>de</strong>sbi<strong>de</strong>ratzea eta estraperlo<br />

gisa arloko bertze enpresei saltzea” 5 .<br />

Orokorrean ongi bukatu ziren ihesaldiek −batzuek<br />

amaiera tragikoa izan zuten− kanpoan zeu<strong>de</strong>n seni<strong>de</strong>en<br />

laguntza izan zuten, barnekoek emaniko jarraibi<strong>de</strong>en arabera.<br />

Kasu ugaritan, ihesen atzetik kanpamentu barneko<br />

erakun<strong>de</strong> politikoak zeu<strong>de</strong>n. Kasu batez hitz egiten du<br />

Carmen Adamek:<br />

“Ihes egin zuen batek egun batzuetan ibili zen inguruko<br />

olibadietan bu<strong>el</strong>taka, nora joan behar zuen jakin arte. Baltasarren<br />

aginduz, nire ahizpa Salvadorak egunoro eramaten<br />

zion janari-saskia, berak erraten zion non utzi, halako<br />

olibondoan, eta ahizpak janariak eraman zizkion, presoak<br />

jakin arte nora jo behar zuen”.<br />

D<strong>el</strong>a seni<strong>de</strong>ak preso zituzt<strong>el</strong>ako, <strong>de</strong>la janari bila hara<br />

joaten zir<strong>el</strong>ako, lan-eremuko inguruetan ibiltzen ziren<br />

haur batzuek, guztiz jakin gabe hartu zuten parte ihesaldi<br />

<strong>zenbait</strong>etan, erakun<strong>de</strong> politikoek zehazki prestaturikoak<br />

bertzal<strong>de</strong>. Baltasar Jimenez preso komunistaren semeak,<br />

Juan Antonio Jimenez Adamek, bere osaba Peperen esperientziak<br />

kontatzen ditu:<br />

“Gure aitak Pepe bidaltzen zuen Sevillako g<strong>el</strong>tokira trenen<br />

ordutegiak ikustera eta taxiz itzultzeko erran. Osabak<br />

ez zuen ulertzen zergatik itzuli behar zuen taxiz, izugarri<br />

garestia zenez taxia eta hain urria euren dirua. Lan-eremutik<br />

hurbil g<strong>el</strong>ditu itzultzean, taxi-gidariari erran une batez<br />

itxoiteko eta une hartan agertzen zen preso bat, g<strong>el</strong>tokiraino<br />

joan eta, ordutegien jakitun, h<strong>el</strong>muga egokiko tren<br />

egokian sartu eta, hara, preso baten faltaz ohartu ordurako,<br />

lekutan zegoen hura”.<br />

www.<strong>esclavitud</strong><strong>bajo</strong><strong>el</strong><strong>franquismo</strong>.org | Editan: Memoriaren Bi<strong>de</strong>ak - Gerónimo <strong>de</strong> Uztariz | Licencia: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/<br />

143

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!