15.05.2013 Views

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

Ejemplos de esclavitud bajo el franquismo Esklabotza zenbait ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

LOS TRABAJOS FORZADOS EN LA DICTADURA FRANQUISTA | BORTXAZKO LANAK DIKTADURA FRANKISTAN<br />

“Trenez etortzen ginen Cazorlatik Sevillara. Gure amak<br />

eserleku azpian sartzen gintuen ez pagatzeko, dirurik ez<br />

genu<strong>el</strong>arik. Ama eta biok etortzen ginen, eta batzuetan ene<br />

arreba, baina inoiz ez hiruak batera. Sevillan gu bezalako<br />

jen<strong>de</strong>ren etxeetan geun<strong>de</strong>n astebetean (…). Bakarrik<br />

igan<strong>de</strong>etan edo jaiegunetan ikus genezakeen aita, gainerakoetan<br />

Ubi<strong>de</strong>an zego<strong>el</strong>ako lanean; goiz-goizez eramaten<br />

zituzten kamioiez eta gaua arte ez itzuli. Igan<strong>de</strong>etan ikus<br />

genezakeen, burdin hesitik al<strong>de</strong> batera haiek, gu bertzal<strong>de</strong>ra.<br />

Txikia nintzen ni eta zaintzari erraten zion amak: utzi<br />

umea sartzen musu bat ematera aitari. Eta bai, neu sartu<br />

eta musu eman, baina inoiz ez nuen gure ama aitari musu<br />

ematen ikusi, preso egon zen artean (…). Oso oroitzapen<br />

gutxi dut gure aitaz 37.ean atxilotu aurretik 44.ean ikusi<br />

arte. Hunkitu ninduen bere janzkerak, aldaturik zuen<br />

aurpegia, bere itxura, zargaldu, zaharkiturik zegoen, zarpail<br />

militarrez jantzirik, benda bat zangoetan korapilaturik.<br />

Pena ematen zidan irudi hark, malkotan hasten zen ama”.<br />

Gauzak horr<strong>el</strong>a, zigortuek beraiek eskatu zieten seni<strong>de</strong>ei<br />

lan eremuen inguruetan finka zitezen. Urteen po<strong>de</strong>rioz,<br />

aldatuz joan zen egoera. Interesa zuten agintariek lanesku<br />

bortxatuaren errentagarritasuna areago zedin, lanen<br />

erritmoa azkartuko bazuten. Hobetu egin zituzten, bada,<br />

<strong>el</strong>ikagaiak, eta erraztu familien kokapenak inguruetan.<br />

Lan eremuko arduradun nagusi Tomas Valiente teniente<br />

koron<strong>el</strong>ak zigor-koloniako lehengaiak eskaintzen zizkien<br />

presoei, haien familiek etxolak eraiki zitzaten inguruetan.<br />

Bi<strong>de</strong>nabar, merkeago eros zezaketen barneko ekonomatoan,<br />

eta haien seme edo anaiek aukera izan zuten Ubi<strong>de</strong>an<br />

langile libre izateko, bai eta emakumeek ere etxeko<br />

lanak egiteko militarren <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ntzietan. Horren atzetik<br />

estrategia zehatz bat estaltzen zen: alegia, presoak, behin-behineko<br />

askatasuna eta askatuen kategoria lortuz<br />

gero, Ubi<strong>de</strong>an g<strong>el</strong>di zitezen, lan-esku diziplinatua, kualifikatua<br />

eta esperientziaduna baitzen. Bertzal<strong>de</strong>, seni-<br />

<strong>de</strong>en lan-eskuaren esplotazioaz baliatzen ziren soldata<br />

murritz-murritzak pagatuz, eta diru hau ere neurri handi<br />

batean agintari militarrei itzultzen zitzaien berriz, ekonomatoko<br />

janari-erosketak zir<strong>el</strong>a medio.<br />

Dudarik ez, seni<strong>de</strong>en hurbilketak leundu egin zizkien penak<br />

presoei. Ardura gutxiago zuten euren herrian jasaten<br />

zen bizimodu latzaz, etengabeko oinazea zen neurriz gaineko<br />

aurkako egoera hartan. Horr<strong>el</strong>a kontatzen du Migu<strong>el</strong><br />

Navas presoaren alaba Antoniak, Luquekoa (Cordoba):<br />

“Quintillon, han lan egiten baitzuten presoek, ikusi nuen<br />

gure aita, hamar bat urtekoa ote ni gure amarekin joan<br />

nintz<strong>el</strong>a hura ikustera, bertako zumardi batera. Gure nebaz<br />

oroitu zen aita ni ikustean eta amari erran: gauzak prestatu<br />

eta hona etorri, ezin bainaiz jada bakarrik egon. Herrira<br />

joan ginen orduan, bere hondakinak hartu amak eta hona<br />

etorri ginen aitarengana”.<br />

Oso antzekoak ziren presoen emakumeen bizimoduak.<br />

Bizitza paral<strong>el</strong>oak ziren, etxeko guztien esplotazioa nahitaezkoa<br />

z<strong>el</strong>a biziraunen bazuten. Bizitza paral<strong>el</strong>oak,<br />

non neska-mutilek euren haurtzaroa lapurturik ezagutu<br />

baitzuten, lan gogorretan era prekario eta maltzur batean<br />

hasi behar zut<strong>el</strong>arik ogi-apur truke. Miseriak b<strong>el</strong>zturiko<br />

bizitza paral<strong>el</strong>oak.<br />

Adame familia, seni<strong>de</strong> anitz Los Merinalesko lan-eremuan<br />

preso zitu<strong>el</strong>arik, horren adibi<strong>de</strong> argia dugu: hots, etxekoak<br />

Ubi<strong>de</strong>ari guztiz atxikiak, jabetzarik gabe, prekario,<br />

lanen inguruan finkatzen direnak, lehenbizi etxolatxoetan,<br />

gero kanpamendutik bertatik ateratako lehengaiekin<br />

euren eskuz eraikiriko etxetxoetan. Haien jatorrizko<br />

Cordobatiko <strong>de</strong>serriratzeak, eta txirotasun hartatik bizitza<br />

gutxienez duina berrasteko oztopo ikaragarriek, eraman<br />

zuten arian ezarian familia hori preson<strong>de</strong>giko inguruetan<br />

finkatzera, egoera berdinean zeu<strong>de</strong>n bertze familia askorekin<br />

batera. Preso izandako gizonek, askatasuna lortu<br />

ondoren ere, askatu gisa jarraitu zuten lanetan, eta familiako<br />

bertze batzuek ere langile ibili ziren Ubi<strong>de</strong>ko obra<br />

haietan. Bitartean, emakumeek ofizial militarren jantziak<br />

garbitu eta lisatzen zituzten. Hona hemen Enriqueta Adameren<br />

oroitzapenak urte latz haietaz:<br />

“Gure aita ikustera etortzen zen ama eta orduan erran zion,<br />

begira, gizon batekin hitz egin dut eta g<strong>el</strong>a bat utziko digu<br />

Los Merinales eta Dos Hermanas artean, orduan ba joan<br />

haurrak ekartzera haiekin bizitzeko. Eta g<strong>el</strong>a bat utzi zigun<br />

andreak. Gure amak lastaira txikiak jartzen zituen zoruan<br />

eta gero kanpamendura joaten ginen, eta gure aitaren<br />

preso lagunek euren arrantxo plaza ematen zioten, Adamerentzat,<br />

zioten, hemen ditu<strong>el</strong>ako etxekoak, zeren guztiek<br />

ez baitzuten familia ondoan eta diru-arazorik gabeko jen<strong>de</strong>a<br />

ere baitzegoen, oso-oso aberatsak ziren Sevillakoak<br />

baitzeu<strong>de</strong>n, eta hauek ez, ez zuten arrantxoa jaten gauza<br />

hobeagoak bidaltzen baitzizkieten seni<strong>de</strong>ek. Kontua da gu<br />

hara joan eta egunero ekartzen genu<strong>el</strong>a janaria, arrantxoa.<br />

Gero, gure nebak etorri zirenean, zendu zaigun bat topografiako<br />

peoi hasi zen, nire koinatuarekin batera, berau topografo<br />

izan eta tisiak jota hil ere egin zitzaiguna. Bertzal<strong>de</strong>,<br />

Luis neba txikia sukaldari-mutil ibili zen, eta Antonio<br />

pagatzaile. Denak, ba, lanean, eta diru pixka bat lortzen<br />

zuen amak (…). Don Tomas Valiente Garciak, pertsona<br />

on puska z<strong>el</strong>a, gal<strong>de</strong>tu zion nebari: non bizi dira zure gurasoak?<br />

Ba, begira ezazu, beraiek eginda txabola batean,<br />

zeren g<strong>el</strong>atik nebek egindako espartzuzko etxola batera<br />

pasatuak geun<strong>de</strong>n, bazeu<strong>de</strong>n ohituta lanera eta kanabera<br />

eta lokatzezko paretak egin zituzten, Valentzia al<strong>de</strong>an dau<strong>de</strong>n<br />

barraka horien antzera, eta gainetik lasto eta bertze<br />

b<strong>el</strong>ar finago batzuk, sabaian ura sar ez dadin erabiltzen<br />

diren horietakoak. Eta erran zion: nola ez didazu erran horr<strong>el</strong>a<br />

bizitzen ari <strong>de</strong>la zure familia, ea zuen aitak aurkitzen<br />

duen txoko bat eta kolonia honetan dau<strong>de</strong>n materialetatik<br />

www.<strong>esclavitud</strong><strong>bajo</strong><strong>el</strong><strong>franquismo</strong>.org | Editan: Memoriaren Bi<strong>de</strong>ak - Gerónimo <strong>de</strong> Uztariz | Licencia: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/es/<br />

139

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!