A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Hemen ere tituluak bi alderdietako [Eliza eta Gobernamenduko] buruzagiek elgarretaraturik behar lituzketela
eman. JE Bur 51.
Borroka aski bitxia, alafede, ez baita alderdi baten erasoa besterik, ez dakigularik honek hautatu duen etsaia
ezertaz jabetu den. MEIG VI 109.
(En la expr. -(r)en alderdia eduki 'ponerse de parte de'). "Côté [..] d'une cause. Uste nien zutan adiskide bat
niela bena yakin dut ene partidaren alderdia daukezula, [...] mais j'ai su que vous tenez du côté de mon
adversaire" VocBN.
(En la expr. -(r)en alderdia hartu). Cf. ALDERDI HARTU. Urtea zan, ez asko geiago, Iustina Balentinian
Errege aurraren ama, Ari-tarren alderdia arturik, Zure gizon Anburusi-ren ondotik esetsika asi zala. Or Aitork
223s. Bazoan Gobernadoreari galdegiterat zerbait egin zezan Ceylan-eko giristinoen alderdia hartzeko. Ardoy
SFran 177. Huna nola hartzen duen Frantsesek "bere Aitaren" alderdia. "Comment François prend la défense
de son 'Père'". Ib. 119.
(En la expr. -(r)en alderditik jarri). Laster jarriko zaiataze Pintoren alderditik. Bai orixe! Bilbao IpuiB 68.
9. Aspecto, faceta. Erregetarzunaren gainetik / Ene lanak hasi behar zukien; / so gitez alderdi batetik, /
Sabelian / Errege itxura guneke ediren. "À la voir d'un certain côté". Arch Fab 119 (Gy 193 alde gisa batetarik /
konsideratuz geroztik). Ezen sinheste-gabe handienek atzematen diotzate Elizari alderdi onak. Hb Egia 142.
Amaren biotz gozuak beste alderditik begiratzen zien bere semiak egiten zituan egintzai. Bv AsL 26.
Maitetasunak arpegi edo alderdi asko dauzka. Ag G 289s. Alderdi guztien berri jakiteko. Ib. 290. Gogobetekoa
dala esan geinke bazkatzallearen bizitza alderdi onetatik begiratzean. Ib. 152. Gizaseme gazteak eztakite neska
ezkongeiaren txaldankeri, seta gaizto ta alderdi txarrik ezagutzen. Ib. 34. Arazoaren beste alderdi bati oartuago.
FIr 165. Gauza zaharrek badute bere alderdi ederra eta goxoa. Zub 89. Udaberriak badu larrazkenak ez duen
alderdi on bat. Ib. 122. Au da otoitz onen alderdi latza gizonaren suminkortasunari begiratzen bazaio. Inza
Azalp 146. Bertsu hoik irakurtzearekin, ez duzue, ni beldur, ezagutuko Oxalderen alderdi bat baizik: ahulena.
Ox 203. Nere apari-legea eginda etxetik irten naiz, eta alderdi orretatik ez daukat lastertu bearrik. Alz Ram 25.
Agi gai adirazteko / gizaki guzien alderdi ta asmo. "Cualesquiera manera y pensamiento humanos". Ldi BB 140.
Eta eztakigu, guk ain errez egotzitako alderdi on oiek ustelak dirala ta gure zabarkeri zaarraren ume. Ldi IL
51s. Baña "Erri-lan"ek, gaurdañoko bazkun euskozaleak ez bezela, badu laugarren alderdia, ta polit samarra
bera: Dirutza, kapitala. Ib. 116. Gauzak okerreko alderdiz ikusteari. Ib. 52. Biziari bere alderdi latz eta samiña
billakatu zion soilki. Etxde JJ 38. Oitura onek bere alderdi ona, bai. Anab Aprika 16 (Poli 95 alderdi txarra).
Alderdi askotara zegoan errian gaizki ikusia. Zait Plat 98. Gizonaren alderdi au ezin diteke alde batera utzi. Vill
Jaink 124. Superstizioa, zion Benjamin Constant-ek, emen, Frantzian, ez oi da artu bere alderdi bitxi eta irriegingarritik
baizik. Ib. 132. Gauzen alderdi beltz eta illunari elduko zion beti. Alzola Atalak 115. Eguneroko
beren artu-emanetan, alderdi onak eta aulak elkarri ikusten bai dizkiote. NEtx LBB 169. Euskaldunok etziegu
bildurrik gordinkeriei, baiña zikin-aldetik jo bearrean, gai orrek duan alderdi parregarriari begira oi zioagu. Ib.
120. Ez beti alderdi txarra ikusi! Lab SuEm 191. Apez horiek baitakizkate / andre hoien alegiak / pixkat xuxendu
nahi nituzke / hoiek tuzten alderdiak. Mattin 89. Eta gauzek badauzkate bi alderdi behintzat: Euskal-Herriak ere
halaxe. Larre in Xa Odol 15. Ez baita gehiegi saiatu egilea sinbolo horren alderdi onak, gizon den aldetik,
jasotzen. MIH 337. Larramendiren asmoak badu, haatik, beste alderdi bat ere, inoiz gogoki azaldu zuena. MEIG
V 105. Alde eta alderdi ugari ditu Tovar-en bizitzak. MEIG VIII 84.
10. (G-goi ap. JMB At). Ventaja; cualidad positiva. "Ventaja, utilidad". JMB At. Onekin alderdirik / ez du
familiyak. Ud 98. Indianoak zu estutzen bazaitu geuk emon bearko geuntzuzala milla erreal, orrenbeste alderdi
bageunkalata. Ag Kr 180. --Paulatxo! Jaunaren izenean, begiratu eizketzu ainbesteren alderdiak. --Ezagutzen
ditut, zalduntxoen berri badakit. Onenaren andre nagusi baño naiago det Joserekiñ eskale. Ag G 372.
Disimuluak gezurra izanda / dauzka bere alderdiak. Zepai in Tx B 229. Orain, Idazkaritzat, gizon bat billa
dezagun. "Gizon" izki larriez ipiñi utsak, aren bearrezko alderdietzaz itzaldi luze batek baño areago dio. Ldi IL
116. Batzuek kontra izango ditut / ta alde beste erdiyak, / orain esango ditugu emen / geure lurren alderdiyak.
Uzt Noiz 62. Egunsentiak izaten ditu / milla alako alderdi, / ezjakin batek ezin lezazke / esan bear bezin garbi.
Uzt Sas 322. Mendi-baserri batek izaten / baidu bere alderdia. Ib. 246.
(V-gip ap. Elexp Berg). Provecho. "Arek bere alderdixa besteik eztau ikusten" Elexp Berg. "Danok ga onak
norberan alderdixa zaintzen" Ib. Nere mouko artzekuak ote dauzkatzun / eman dirate aitzera, / gizonarentzat
alderdi ederra / da orixe're zartzera. EusJok 104. Anton Amure oidi saiatzea / Txikito bengatutzera, / baño ortik
alderdi aundik / eztu ekartzen etxera. Ib. 105. Aziendaz ta lan-erremintaz / bagenedukan indarra, / aiekiñ ere ez
degu orain / oso alderdi ederra: / zazpi baliyo luketen gauzak / bostian eman biarra. Tx B II 61. Zer alderdi
dago oiekin? / etorri ta ala joan. Or Eus 64. Goseak iltze orrek alderdi txarra du. Ib. 247. Zer duk ik neskarekin,
aker-buru-jale? / maiztar alderdi-gutxi, etxean eltze-mê. "Inquilino de pocos haberes". Ib. 38. Andik eroso zegon
eskola / ta lanerako tokia, / ori etxetik alde daukanak / ez du alderdi txikia. Uzt Sas 120. Txit nabarmenak izaten
dira / emen gizon odoldunak, / mundu onetan alderdi ona / du ori berekin dunak. Ib. 230. Pabrika asko egin /
errian lana ugaldu, / orrek erriko jendiarentzat / alderdi onik bai al du? Ib. 169.
(Usado irónicamente). "Ze alderdia! (AN-5vill), ze alderdie kontu egiteko! (B)" Gte Erd 189. Berriz atzera
Españira etorri zan Prantzitik amasei mutillekin, aien buruzagi. Etzeduken alderdi gaiztoa! Baño ala ere ez
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
999