A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Guztien aotan dabillela, ta ezain dirudiala bere aldegiteak? Añ LoraS 27. Etxekotzat euki izan zun beti arek
morroia eta naigabe aundia emango ziokean, noski, aren aldegiteak. TAg Uzt 309. Zenbait amak bezala ta
areago, berekin eduki nai nindun, eta etzekin, nere aldegiteak zer poz zekarkioken. Or Aitork 114. Joan zan
soldaduzkara. Eskerrak alde egite ari! NEtx LBB 125.
Eztakigu kristaua Eliz Ama Santagandik aldegite au igaro dan edo etorkizun dagoan. AA III 475. Baña, itxite
au, amorentea ganik aldegite au, zelan edo ze modutan egingo dozu? Añ GGero 261.
aldegoi. v. 1 aldekoi.
aldei (AN-araq ap. A Apend). Devanadera. v. harilkai.
aldeido. Aldehído Urgaikatzai H biña kendu ta euren ordez O ezarri ezkero, aldeidoak sortzen dira.
Aldeidoak izentetako, zein urgaikatzetik sortu dirian arexen izenari atzenean AL atzizkia erasten yako [...].
Aldeidoak Ugorkietatik be lortu leitekez, ugorkiai H biña kenduta beste barik, eta izan be, aldeido itzak urgaia
galduko ugorkia esan be esan gura dau. GJaur Kimia 192s.
aldejo. "Desnivel en el vestido (V-m)" A Apend.
aldek. "(BN-lab), estáte quieto (contr. de ago geldirik)" A.
1 aldeka. 1. De lado. [Elurra] mara mara zetorren zeru goibeletik bera, aldeka, okerka ta astiro,
mitxeletazko euri bigun ikusgarriaren itxuretan. Ag G 201.
2. Según lugares. Ez nuen ezagutzen barneko zuzentasun ziña ere, Iainko guzialdunaren lege zuzenarena; ez
diñot oiturazkoa, onek egin baititu, aldeka ta aldika, alde-aldietako oiturak. "Qua formarentur mores regionum
et dierum pro regionibus et diebus". Or Aitork 64.
2 aldeka. Apología. Bigarren idazle-mordo onen izaera ta ariurria Larramendirena berarena da:
euskeraren aldeka edo apologia. Or EEs 1927, 150.
aldeka. v. 1 aldaka.
aldekaitz. 1. "(B), persona de vestidos mal puestos" A (s.v. aldetsu). Antistene-ren ikasle baldarren artean
nabarmenago ageri ziran Platonen ikasleok, aldekaitz (aldetsu, soinekoak gaizki iantzita dabilena) aiek soineko
beltzean ari zuria baitzebiltzan. Zait Plat 21.
2. "(B), [...] lugar próximo a otro" A.
aldekari, altekari (-th- S ap. Lh). Partidario. v. aldedari, aldelari. Zier orori Don Karlosen lehengo
aldekariak. Atheka 179 (182 (G) aldekor, 185 (V) partidario, 176 (S) Karlostiar).
aldekera. Aspecto, faceta. Bizitza uneko edozein aldekeran orixe izanik, zelan ezta izango betiko agurrez
aldendutean? Erkiag Arran 168.
aldekerdi. "(V-oroz), inclinado" A.
aldekeria. Parcialidad. v. alderdikeria. Edeslariak zeaztasun bai egiaren zale ta batere aldekeri-gabea
bear dualako, ta ez irabazkizunak ala beldurrak, gorrotoak ala lerak egi-bidetik okerrarazi-alakoa (Quijote IX).
Ldi RIEV 1929, 210 (AIr RIEV 1928, 604 alderdikeri, Anab ib. 611 aldekotasun).
1 aldeki. "Quarto de ave, carnero &c., aldekia" Lar y Añ.
2 aldeki. Circunstancia. v. 1 aldekoi. Ba, aldeki estuetan ekanduna aurrera ateratzeko girna kementsuak
bere aldez egiteak asko laguntzen du. Zink Crit 45. Eginaren barru eta bere aldekien artean zeintzea.
"Distinción entre el fondo del hecho y sus circunstancias". Ib. 66. Bere bizitzako gañerako aldekiak nolakoak
ziran ezpadakigu. Ib. 71.
aldekide. 1. "Convecino" Lar.
2. (BN ap. Lh, que cita a Lf). Partidario. Bainan, ziotenaz, Ziberotar jazarrien buruzagi handi bat zen, eta
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
986