A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
egin biar dauala. Otx 78. Nagusia bere aldetik bearturik zegon Ordenako arauak ari betearaztera. Or QA 172.
Nire aldetik biotz-biotzez barkatzen diat. Etxde JJ 122. Nikanor-ek bere aldetik, damu apurra izan eban. Erkiag
BatB 41. Senarra bere aldetik, juan zan frailliagana. Etxba Ibilt 464. Gure aldetik, nahiago dugu goraki erran...
harritu behar ginukela nola itzulikatu ahal izan den. Ardoy SFran 300. Asi ezkero jarraitu bear / zaio nola edo
ala, / gure aldetik Lasarte ta nik / egingo degu egiñala. Uzt Noiz 121. Neure aldetik zerbait aitortzea zilegi
bazait. MIH 294.
v. tbn. Mat 352. Astar II 14. Echag 70. UskLiB 43. JanEd I 90. Elsb Fram 137. Echta Jos 52. Alz Ram 128.
Anab Aprika 74. Onaind in Gazt MusIx 155. MAtx Gazt 100. NEtx LBB 8. Berron Kijote 151.
(Precedido de bere, neure, etc.). Por su (mi, etc.) lado. Eldu ziran bakoitza bere aldetik ibai batera. VMg 1.
Illundu duenean, guziak, nor bere aldetik, Galilearonz abiatu ziran. Lard 471. Eta sar-arazten ditik kontseiluko
salan, Mattin bere aldetik dohalarik izan dituen manuen bethetzerat. Elzb PAd 83. Obea zeritzon bakoitza bere
aldetik ibiltzea. Ag G 143. Bakoitza bere aldetik abar batzuk biltzen. Or Mi 21. Burrukariak bananduaz eta
bakotxa bere aldetik bialduaz. Eguzk GizAuz 163. Bakoitzak geren aldetik bizi bear dugu. Etxde JJ 224. Senarra
utzi ta zer egin dezake bere aldetik zijoan emakume gajoak? Txill Let 84. Kirkirren bilha hasi ziran, bakhoitza
bere aldetik. Osk Kurl 105. Bi gauza auek, bakoitza bere aldetik ibilli oi dira. Vill Jaink 100. Alkar barik
bakotxa bere aldetik izan biarko zirala. Etxba Ibilt 484. Beren gisa eta beren aldetik ibili izan direla
estrukturalista direlakoak. MIH 194. v. tbn. ArgiDL 128. Ldi IL 75. NEtx LBB 38.
c) (Precedido de gen.). Por cerca de. Igaro ninzan basoti, / Iruraizko hermandadean / leku on baten aldeti.
Lazarraga 1170v. Ene aldeti igaro zidin / dama bat enrizadurik. Ib. (B) 1199rb. Pasatu zen galzina labe baten
aldetik. Ber Trat 110v. Demostenes filosofo handi hura emazte haren aldetik iragaiten zela, kilikatu zen, ernatu
zen, linburtzen hasi zen. Ax 388 (V 254). Izanen zare Baleen aldetik edo hekien ingurubetan. "Devers les
Ballenes". INav 46. Tibre ühaitzaren zübü bürian beita gaztelü handi bat [...]. Entzün zütien haren aldetik
Aingüriak kanthatzen. Ip Hil 181. Egun batez pasatzian hiri baten aldetik / burjes batzu zitzaizkon jarraiki
ondotik (BN-baig). Balad 117.
(No precedido de gen.). Eta goizean aldetik iragaiten ziradela ikhus zezaten fikotzea erroetarano eihartua.
"Auprès du figuier". Lç Mc 11, 20. Ekusi zuten ontzi berekoak aldetik zerraikola mairuen itsas lapur ontzi andi
agitz biziro zebillen bat. Mb IArg II 303. Eta aldetik gu bezala doakonari emaiten dio [jauregiak] halako
errespetu bat. JE Bur 12. Aldetik iraganen zitzaizkon oro, othoitz errepiketan. Barb Sup 137. Astoa [...] hor
zagon muthurraz zeruari, besoz paretari... Aldetik Itsasuarrak miretsiak. Lf Murtuts 15. Bainan Jainkoa, beti
bezala, ene bixtatik gordea, / noiz Hari oihu eginen nion zaukitan aldetik beha. Xa Odol 328.
(Precedido de tema nominal nudo). Relijiosaz beterik dago / barru aldeti guztia. Lazarraga (B) 1198vb.
Zuen koronel Isasi / ei da soldadu andi, / con todo eztau oraindio / Bilbaon oñik ifini. / Obe dau egoitea / bere
erri aldeti / egun, biar didin bizi. BBizk 16.
d) (Precedido de gen.). De(sde) al lado. Bere aldetik ezin kendu zituen zerraizkion jende-gizonak. Mb IArg I
251. [Emazteki gaiztoa] aienatu zuen bere aldetik kongregante onak. Ib. 328. Ez det, ez, iges egingo zure aldetik.
Cb Eg III 290. Bein baño geiagotan ikusi izan zuen, galdu nai zuten bere etsai txarren aldetik [...] igesegiten.
Lard 443. Heien urruntzeko gure aldetik. StPierre 21. Bainan nola khen delako hura elizaren aldetik? Lf Murtuts
18.
(No precedido de gen.). "Gau guztian ezkiñuan aldetik kendu" Elexp Berg. Aldetik diezadazu / arren haiza
etsaia. EZ Eliç 75. Esnatzen aizenean / goizean lotatik, / ostikoka bota zak / andrea aldetik. It Fab 253. Prefeta
bere tronutik, / burregoak aldetik... / Zu ere printze gaixtoa, / errabian barnetik. Zby RIEV 1908, 420. Potta
galdeka hasten zitzautan / ohera joan eta fite, / eta gaur berriz esker txarra ta / "Aldetikan bazter zaite". Mattin
99.
De cerca, desde cerca. Ez da Masabiellen jendea gutxitu. Berebizikoak datoz, nola aldetik ala urrutitik.
Goñi 100.
(Precedido de tema nominal nudo, tbn. de nombre de lugar). Desde. Ilkhi zedin boz handi bat zeruko
tenpletik throno aldetik. "De devers le trône". Lç Apoc 16, 17. Dovai deritxon uri bateko Eleixako orma baten
kanpo aldetik, eguan zurezko Marijaren irudi bat. Ur MarIl 91s. Non itsasten zaion Albistur aldetik amiltzan dan
ibaitxoa. Izt C 115. Españian soldadu sortzen Afrikatik; / Ezgutiago heldu Erroma aldetik. Hb Esk 27. Bi
aingeru bata obiaren buru aldetik eta bestea oñetan eserita. Lard 468. Emakume ots andiko au Arabia-aldetik
Jerusalenera etorri zan, Salomonen jakinduria eta izanak bere begiakin ikustera. Ib. 214. Hasiko naiz Baiona
aldetik eta iraganen naiz Eskal-herri guzia gaindi. Dv Lab 60. Usurbil aldetikan / ditut notiziyak, / neretzako
dirade / sobra gaziyak. AzpPr 53.
(s. XX). Biyotza fuerte zedukan baño / ondo aldetik ustela, / zerratutako apostu ori / jokatuko zan bestela.
EusJok 92. Eztaietakoai begira gelditu ziran danak, urruti aldetik. Ag G 44. Etxe nagusiaren arpegi aldetik,
sarrerako ate gañean. Ib. 14. Txindor-abesak entzun ei dozuz / Napar-aldetik goiz bitan. Enb 132. Jonen baratzaldetik
igarotian. Altuna 55. Etxera andre gaxoa / kai-aldetik, negarrez / bide guzian. Jaukol Biozk 44. Castillaaldetik
Euskal-Errira / natorren guzian. Ib. 17. Legor aldetik eta itsasaldetik, dio, bi arnas bereizi senti ditut. Or
Mi 144. I]l[tzalak bailiran gautxorijak datorz, / torrezar aldetik. "De la vieja torre". Laux BBa 116. Ezin
Neugana eldu al-zara / samin arteko zidor aldetik? "Por la senda de las angustias". Ib. 10. Eldu zan osagillea ta
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
973