A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
zan. A BeinB 85. Erri-alderantza etorri nintzen. A BGuzur 136. Marboill alderantz begira egoala. Ag AL 116.
Iñoizkorik azkarren joiazan Franzia alderontz. Ag Kr 153. Donosti alderuntz iges egin zuan. Ag G 370. Atzeko
ate alderuntz juaten da. Alz Ram 133. Berriztik ziar Ermu alderantz. Kk Ab II 101. Alde egin eban etxetik kalealderantza.
Ib. 8. Zeru alderuntz begira. EA OlBe 86. Itsumustuan yoiazan eliza-alderantz. Erkiag Arran 171.
Begiratu eban eleizako ate-alderantz. Bilbao IpuiB 142. Zarata alderantz fusilla ipiñi. Ib. 107. Pozarren juan ei
zan etxe alderutz. SM Zirik 81. Ipiñeko parrokiti eguerdi alderantza dago. Akes Ipiñ 19. Berriro Amerika
alderuntz irteteko bezperan. Basarri 27. Entzun bitez bikarioaren pausoak ate alderuntz. NEtx LBB 173. Butroi
alderuntz. Alzola Atalak 71. Mugarra alderuntza. Ib. 47. Bere erri-alderuntz abiatu zan. Berron Kijote 68.
(Con -ko, adnom.). Gerotxoago egin zuten Bergara alderuntzako ibilia. NEtx LBB 49.
- ALDERAT. Tr. Usado por autores septentrionales y por el alto-navarro Lizarraga.
a) (Precedido de gen.). Hacia. v. ALDERA (b). Itzuli zen populuaren alderat. Lg II 151. Mendi sainduaren
alderat / itzuliak, / Argitu deneko, dagozkat / Bi begiak. Monho 88. Emén Jesus on garbíak / urdegárren alderát
/ eztú gorátu begíak. LE Kop 165. Itzul zaite Birjina Sainduaren potret baten alderat. MarIl 100. Hoben asko
ditut soinean; Jaunaren ezpata ja bihurtua da nere alderat. Dv LEd 103 (Cb Eg II 53 zure kontra). Aitzinatu zen
zenbait urhats plaza bethetzen zuten gizonen alderat. Elsb Fram 111.
(Tras tema nominal nudo o nombre de lugar). Aitzinean ioan erazi itsasoaren berze aldera Bethsaida
alderát. "Vers Bethsaida". Lç Mc 6, 45 (Dv Bethsaidako aldera, Leon Betsaidarat buruz, Or, IBk Betsaida
aldera, Ker Betsaidaruntz, IBe Betsaidarantz). Siria alderát bela egin genezan. Lç Act 21, 3. Ibili ze gau guzian
bere ustés Pavia alderát. LE JMSB 95. Nola doáien jautsis oián kaskotík bera erri alderát. Ib. 131. Hiri hau
uzten dut, Malaca alderat juaiteko. Laph 211. Joan da, joan, Paris alderat. Ox 183. Berria da hura [serorakomentua]
ere, dena leiho zelai-alderat. JE Ber 55. Harateko buruan, Donosti alderat, bigarren hiriño bat. Ib.
91. Eremaiten dituzte Doniane alderat. Zub 98. Heldu zaizkitzu kantari; / Kantari eta eskuak / Zu [sic] alderat
luzatuak. Iratz 190. Begi zorrotz eta ilhun batzu itzultzen dituztela artetan zeru alderat. Iratz 48. Ohe alderat so
egin zuen. Mde Pr 159. Azken so bat egin ote zion [...] iguzkia erortzerat zoan itsas alderat? Ardoy SFran 255.
(Precedido de sust. con suf. -ko). Eta aurthiki hisopaz, plazako alderat, ur benedikatua. Elsb Fram 135.
Olorurako alderat abiatürik ziren. Const 30. Eta badoazi, furfurian, herrian harat, Jauregiko alderat. "Dans la
direction du palais". Barb Leg 137. Moro abiatu zen Senpereko alderat. Zerb Azk 35. Etxeko alderat ari. Ardoy
SFran 192.
(Precedido de rel.). Hi baiño puxantagoak / Dituk indarrez idiak: / Eta hauk bazarabilzkat / Nik nahi dudan
alderat. "Je le mène à ma fantaisie". Gy 299s.
b) (S ap. Lh; Ht VocGr, Foix ap. Lh). (Tras gen.). Para con, respecto a. "Vers, à l'égard" Ht VocGr. "Envers" Ib.
353. v. ALDERA (c), ALDERAKOTZ, ALDERAKOTZAT. Egizu bada ene alderat zure izen horrek
signifikatzen duen arauaz. Mat 231. Nork erran ahal dezake zein obligatu naizen zure alderat? Ib. 295. Ene
alderat erakhutsi duzun humiltasuna gatik. Harb 282. Nork eztu amiraturen [...] haien alderat, tiran handi baten
kortesia. Tt Onsa 126. Bethiere erakutsi izatu dute amodio berezi bat jakintasunaren alderat. ES 177. Hark
egiten gaitu obedient gure aitzingidarien alderat. Ch III 5, 7. [Amudioa] zeloz eta ezagutzaz bethea da
Jainkoaren alderat. Ib. 5, 7 (SP Iainkoa gana, Mst Jinkuari). Ene semea, utz nazazu zure alderat nahi
dudanaren egiterat, nik badakit zer den on zuretzat. Ib. 17, 1 (SP y Echve zurekin, Mst zütan, Ol zutzaz). Zein
dire aiten eta amen eginbideak bere umen alderat? CatLav 122 (V 67). Agertu zuen haren manuaren alderat,
aitzinagoko uzkurtasunaren orde, lehiarik khartsuena. Lg I 211. Izan zaite Jesusen alderat nola nahi baitzinduke
hura zure alderat izan liteken. Mih 122.
(s. XIX). Aita on bat ager zaite zu zureen alderat. Monho 68. Handizki hobendun naizela zure alderat. Dh
168. Ezta beraz sekulan Jainkoa hekien alderat aldatuko. Sekulan ezin eroriko dire beraz jarriak dauden tronu
lorios hetarik. Ib. 179. O zuek, Jainkoaren ama sainduaren alderat debot zaretenak. EgunO in Arb Igand 184.
Guziek debozione samur bat erakatsiko dute aldareko sakramendu sainduaren alderat. JesBih 409. Bihotz gogor
hori ez ote zaizu, bada, / ene alderat tendratuko? Bordel 65. Oi nere Jainkoa, zenbat eta nolako bekhatuak zure
alderat! Dv LEd 63 (Cb Eg II 28 zure kontra). Zeinen itsu, gogor eta dorphe zure alderat izatu naizen! Ib. 137
(Cb Eg II 73 zuretzat). Zenbat iraun du Zesarren nausitasunak, zenbat soldaduen kharrak Alexandren alderat?
Hb Egia 91. Elgarren artean berheala ihardokitzen dute Sainduaren alderat nola jokha. Laph 144s. Agertzen
baitire tirano gaixto beren azpikoen alderat. Elsb Fram 153. Izitua ikusiz zer zorrak zituen Jainkoaren
justiziaren alderat. Jnn SBi 76. Xede onez beteak direla serora eta fraide ongi-egile hoien alderat. HU Zez 99.
(s. XX). Jainkoaren Probidentzia bere kreaturen alderat. CatJauf 50. Badakizue emaztearen ixuria
zakurraren alderat. JE Bur 110. Gogoeta berak bazerabilzken basa hezur-xuxentzalearen, emaginen eta aztiaren
alderat. Ib. 193. Badire batzu bertzen alderat gaitzestera lerratuago eken egitearen onestera baño. FIr 159.
Zinez eskualdun eta bihotz-dun / gure alderat agertzen. Etcham 237. Aphezen alderat dutan jauspen hunek. Lf
Murtuts 50. Bidasoatik bestaldean ere baita haren alderat, egungo egunean ere, egiazko debozionea. Ardoy
SFran 14. Gizonagoak ager gaitezen emaztearen alderat. Xa Odol 273.
v. tbn. AR 181. CatLan 114. Brtc 74. MarIl 10. Jaur 172. Lap 21s (V 13). StPierre 23.
c) (Ir, poner(se), etc.) al lado, cerca. v. ALDERA. Ethorri izan baitziren Tiberiadatik lekhu haren alderat,
zeinetan ogia janarazi baitzaroen Jaunak. He Io 6, 23 (Lç lekhu haren aldera). Azpikoer baldiñ brida, largatzen
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
969