A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
terra sine aqua, tibi". SP Imit III 3, 7. Misterio hunen aldera giristinoen fedea eta debozionea erreberritzea.
CatLav 411 (V 197). Orobat konporta zaite esku-lanen eta gorphutzeko nekhen aldera. He Gudu 124. Erakuts
dezagun graziaren aldera magoek izarrari yarraitzekotz izan zuten leialtasun bera. Lg II 115. Ertoren eta
Bikarien obligazionia bere paropiakuen aldera. CatLan 4. Esker onekoak izatea, ala Jaungoikoaren aldera, nola
on egiten diguen proximoen aldera. Gco II 29. Gaitztoen aldera on dena / Duk beretzat gaizoena. Gy 259.
Jainkoaren etsai bat eta gizonen aldera traidore bat baizik ez baitzinen. Dv LEd 271 (Cb Eg II 153 gizonen
kontra). Zorduru balinbada zure aldera. Ib. 244s. Miserikordia neretzat galdua dela, amatasunerako zuzenak
hilak direla nere aldera. Ib. 208s. Hargatik eztut deusik kondatu bi egia horien aldera. Jnn SBi 168. Biotz-bera
baita esker-txarrekoen ta gaiztoen aldera. Ir YKBiz 127. Izugarrizko erantzupena Theresaren aldera! Mde
HaurB 86. Beethoven-en "À Thérèse" sonata iragan erazi zuen, ironia pitin batekin beraren sentimentalitatearen
aldera. Ib. 53. Euskal-Ikastetxe Nagusiaren aldera erakuts genezaken esker ona. Zait Plat 2. Egikera batzuen
aldera sentitzen dudan onginai eta beste batzuenganko daukadan iguiña. Vill Jaink 84.
d) (V, G-goi; Dv, H). Ref.: A; Gte Erd 10. (Tras gen.). A cambio (de), en pago (de). "Bere hartzekoaren aldera,
izan ditu ehun libera" Dv. "Aloger gitxiren aldera bear egiten zan orduan (V-ger), entonces se trabajaba a
cambio de poco jornal" A. "Lan egiten zuen jana(re)n aldera (G-goi)" Gte Erd 10. Zeren gizonak ditutzun
ezteusetik athera, / Gloriaren emateko zerbitzuen aldera. EZ Man I 11. Egin dudan ongiaren aldera, ez nezazula
utz gaizki-erralleen menera. EZ Eliç 233. Pagatzale gaistoaganik lastua pagamenduen aldera. "Pour paiement".
Volt 233 (tbn., con alguna variación, en Zerb Prov 836). Ene ungi egiñen aldera, gaizki egiten darotate. Gç 45.
Hari eskeiniz [...] gure salbatzaile amultsuaren pairamenak [...], gure zorren aldera eta gure bekhatuen
barkhamendutan. Dh 225. [Idoi ] hekien aldera nere burua kondenatzen dut penitentzia garratzetarat nere bizi
guzikotzat. Ib. 187. Zorraren aldera laboria artuten dabeen guztiai. fB Ic II 132. Artu itzatzu nere malkoak, zure
esku ongilletik etorri zadan mesede onen aldera. Arr GB 45. Trapu-zar saltzalle bati erosi omen zion bart, baso
bat ardoren aldera. Urruz Urz 44. Penitentzi txiki bat eman bear dizut zure pekatuaren aldera. NEtx Antz 122.
Ez irabazien aldera, ezta andizurenaren aldera ere eztute agintari izan nai izaten gizon oiek. Zait Plat 140.
Eskerrik asko egiten diet [...] egin dizkidaten oar iakingarrien aldera. Ib. 3. Domu aren aldera lurrak erosi
omen zituzten. Ib. 19. Pausu erdian joan daike ganbaratik sukaldera, / halere etzinduzket utziko jauregi baten
aldera. Xa Odol 102. Nere zeruko tokia salgai edozeiñi milla pezetaren aldera! BasoM 148. Barka dakioke, egin
dituen mesedeen aldera, daraman izen harroxkoa. MEIG VII 68.
(Tras tema nominal nudo). Zor aldera laboria artuteko. fB Ic II 132. Tronperia du sobera: / Eman tugunak
paper aldera / Sekulan ezin kobera. Bordel 60.
(G-azp, AN-gip). Ref.: Gte Erd 10, 281. (Precedido de sust. vbal.). "Egurra eman digute kentze aldera (Gazp),
[...] bildotsa ematen diote lan egite aldera (AN-gip)" Gte Erd 281. Zaldia emaztearentzat, eta aizturrak
bedorrentzat, testamentua egite-aldera. Urruz Zer 123.
(Precedido de part.). Artalde ez dunak ere egin du aukera / diruz, gauza-truke edo lan-egin-aldera. "A
trueque de género o de prestación personal en el trabajo". Or Eus 12.
"-ren aldera. Para, a la cuenta de, a beneficio de, con determinada finalidad. Beiari, jateko, au ta ori ta bestea
eman bear zaio, esnearen aldera" Gketx Loiola.
e) (V-ger-ple ap. EI 344; SP, Lar). (Precedido de gen.). A favor de, en beneficio de. "Mundua bere aldera egin
da, le monde est fait pour soi, pour ses intérêts" SP. "(A) favor de alguno, para provecho suyo, norbaiten aldera,
onera" Lar. Beti gauzka bere gogoan, beti ari da gure aldera. Ub 136. Erregututen deutsanak bere aldera edo
fabore egin daijala juramentu guzurrezko edo falsua. Astar II 59s. Nafarruak auzuan / Ezagutzen dina: / Beti
bere aldera / Nazione fina. Bordel 153. Batoz Greziar euren aldera urten dabenak. AB AmaE 438. Nor zeñen
aldera ebillen, alkarri ipinteutsien betozkoan ikusten jakoen garbiro. Ag Kr 176. Zeure aldera geiago egitiarren.
Kk Ab II 131. Katoliko asko eta zenbait apaiz eta gotzai edo obispo, zearo arrotzaren aldera yarri ziran. Ldi IL
162. Egite on bat egin du nere aldera. Ir YKBiz 372. Ango dorreak iruna tontor, / nere esanaren aldera. "Cosa
que confirma lo que digo". Or Eus 258. Ni beñepein zure aldera nago. JAIraz Bizia 111. Oso nere aldera jarri
da. Txill Let 53. An erabaki zuten jokoa / naparrak beren aldera. Basarri 93.
f) (Precedido de bere, etc.). Por su (mi, etc.) lado; por su (mi, etc.) cuenta. "Lana beren aldera hartu zuten (AN-
5vill)" Gte Erd 204. v. ALDETIK (b). Ordu erdi bat egunean edo gaubean bere aldera artuaz. OA 131. Nor
bere aldera joan zan. Lard 519. Bakoitza bere aldera banatzen ziran. Or SCruz 75. Guziok zein bere aldera
banatuko baitzerate. Ir YKBiz 461. Artzai bakarra alde bat utziz, / bakoitza bere aldera. Basarri 1.
g) (V-gip, G-azp-goi-nav, AN-gip-5vill, B). Ref.: Asp Gehi; Gte Erd 10. (Ref. al tiempo). "Negu aldera, hacia el
invierno" msOch 8. "Aldera con verbo en tiempo futuro: hamarrak aldera etorriko da" Asp Gehi. "Ordu batak
aldera agertu zan (V-gip) [...] mila eta bederatzi ehungarren urte [...] aldera (AN-5vill)" Gte Erd 10. "Eguerdi
aldera (V-gip, G-azp-nav, AN-gip-5vill, B)" Ib. 10. Badator ontza gau erdi aldera. Zab Gabon 62. Laubak
aldera etorriko dala esan dit. Moc Damu 29. Illunabar aldera ateratu eta eseriko dira. Ib. 69. Amaikak aldera
asten da eztulka. Iraola 81. Baxo-erdi bat erateko garaia izango zan aldera, epaikariaren aurrean bildu
ziranean. Muj PAm 33s. Eta bostak aldera, eskuñeko saietsetik ara non datorren giza-sailla. Or SCruz 62. Gaulenetik
alako etxean; gaberdi-aldera beste alakotan. Ib. 55. Larunbat arratsaldean, lauterdik aldera eraso zioten
suari, beren aurrez aurre zedukaten liberal-sailarengana. Ib. 62. Zer moduz gobernatu / eztaki bildotsak, / aurki
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
965