A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 64, 79, 201, 238 y 250. (Con gen.). En comparación. "Para lo que, en
comparación de" Lar y Añ. "En comparaison, au regard de" H. "Alte, [...] comparación" A. "Naizan aldean
andiagoa (G-to), más grande que soy" A Apend. "Nere aldian gaztea zara zu, ederrori" Etxba Eib. Cf. SP: "Zure
aldean ezta konparatzekorik, auprès de vous il n'y a qui comparer"; AA I 504: "Zer dira munduko gauza guziak
Jaunaren aldean ipintzen badira?", y AA III 310: "Baña zer dirala uste dezu gauza oek guztiak, diran bezeñ
andiak izanda ere, Jaungoikoaren izate andiaren aldean edo pare ipintzen badituzu?".
Zeren da gauza ziertoa eze bekatuaren aldean mundu onetako gaitzak ezin dei ditezkela gaitzak. Ber Trat 93r.
Ephe gutitakoa da [purgatorioko pena] gloriaren aldean. EZ Man I 124. Zeren giristinorik baizen ezta salbatzen,
eta gutiak dira giristinoak giristino eztirenen aldean. Ax 134s (V 88). Halako graziak tutzu / Isurtzen zure
lezean, / Non ezpaitzait deus gloria / Establi hunen aldean. Gç 81. Gisa hunetako hitzak aphurrak baitziren
bertze latinezkoen aldean. ES 129. Sainduek irakhasten darozkiguten gauzak ez dire deus Jesus berak irakhasten
darozkigunen aldean. Ch I 1, 2. Ez direla deus, zure Salbatzailleak bere pasioneko denbora guzian [...] pairatu
dituen tormenten aldean. He Gudu 136. Ta emengo itxerik obeenak zerukoaren aldean ez dute orien aldean
txoritegi txarrenak diña balio. Mb IArg I 237. Euskerak beste lengoaje askoren aldean bentaja andiak eta esan
diran pribilejioak ditu. Cb EBO 48. Munduko lanik laudagarrienak berak deusere ez direla salbamenduko
egitekoaren aldean. Lg II 182. --Bekatu beniala da izugarria? --Nolaere dan, bada Jainkoaren aldean bekaturik
txikiena gaitz andi bat da. Ub 154. Zer dire kreaturetan ikhusten diren maitagarritasun guziak Jainkoaren
maitagarritasunen aldean? Brtc 195.
(s. XIX). Gaurko egunian turku ta jentilen arteko barubak dira gurien aldian gogorrak. CrIc 106. --Nos jagi
zinian bada zeu? --Goisabar, edo egun usaiñagaz batera; ta belu neritxon beste egunetakuen aldian. Mg PAb
116. Andiki bat naiz zure aldean. VMg 12. Zorigatx onen aldean zer beste gatxek bildurtu bear gaitu? Añ LoraS
28. Pekatu mortalaren aldean ariñagoa dalako. Gco II 7. Erregeen koroak, apaizen goiende edo dignidadearen
aldean, beruna urrearen aldean dana dirala. AA I 555. Lurreko surik izigarrienak ezpaitire freskurarik baizen
ifernukoaren aldean. Dh 164. Igaro leitezan [tormenturik] andijeenak utsak ziran guztijak areen aldian. JJMg
BasEsc 92. Konsideratzen baituzu añ asko padezitu zutenak [...], orien aldian gutxi da zuk padezitzen dezuna.
Echve Imit 230. Asko balio duela / beiaren aldean. It Fab 189. Inhurriari kukusoa txipiño iduri ziozu; / Haren
aldian mendi bat dela uste dizu. Arch 183. Mündü huntako phenak eztira deusere; / Bestekuen althin itzalaren
pare. Etch 654. Zoinaren aldean loren erregiña / Baitzen, zion, xoilki baratxuri miña. Gy 176s. Erran gabe doha
arbolak edaten duela belharrak baino hazkarkiago, hala-nola idiak xinhaurriaren aldean. Dv Lab 311. Guziak,
haren aldean, zinhaurria idiaren aldean baino ttipi eta eskasago dire. Hb Egia 86. Bekhatuzko bizitze baten
aldean, zer da zonbait ilhabeteren penitentzia? Laph 42. Ai! deadar egiten zuen, nere aldean zeñ doatsu diran
gizonik beartsuenak ere! Arr GB 19. Baita zugatzak agertzen dabe / Zurrunbilloen artean, / Iraupenaren doe
ederra / Gizon askoren aldean. AB AmaE 465. Jakin ezak hik enetako düian amurioa, nik hiretako düdanari
konparatürik, eztela hur txorta bat beno haboro itxasoaren althian. Ip Hil 175. Orduan da ageri gure mintzaia
zoin den aberatsa, bai frantsesaren aldean, bai eta bertze edozoin erdaren aldean. Arb Igand 17. Eta naski
[makur] orainokoak deus ez, hemendik harat egitera doazilakoen aldean. HU Aurp 121.
(s. XX). --Gaztia izango da? --Nere aldian bai. Iraola 91. Gu zuen aldean misiolari trebeak gera. A Ardi 141.
Eztok aingerua, baña beste erkiñaren aldian gixon-itxurea yaukok beñipein. Kk Ab I 35. Gizonaren aldean asko
dezakete [aingeruak]. Inza Azalp 41s. Konstantino Aundia Majentzioren bidera zijoan, onen aldean oso gizon
gutxikin, onekin borrokatzera. Ib. 16. Garaziko mendietarik lehenago ikusten nintuenak deusik ez ziren oraikoen
aldean. Barb Sup 14. Zer du mutur-gorriak txepetxaren aldean, edertasuna ta txita bera baño? Or Mi 19.
Hemengoaren aldean, ikusi duten gutarik biek hitsa dela diote Provence eskualdeko zeru-gaina. JE Ber 52. Toki
urruti aiek, gureen aldean askoz ederragoak izango dituk. Alz Ram 102. Nasai asko bixi da; baña nire aldian
lander bat dozu a. Otx 75. Izana, ustearen aldean, ustel oi-dala. Ldi IL 102. Ta zuk, beren aldean "berrizale"
etsi zaitzateken orrek. Ib. 112. Heretiko horien aldean zoin ederra zaukun san Agustin baten begitartea! Zerb
IxtS 100. Bere lagunak bere aldean txiro ziran. Etxde AlosT 57. Zazpi etze-yaunok besteen aldean gitxi ixenarren.
Akes Ipiñ 10. Fitxik etziren horrek hor etzanik gozatzen zuen zorionaren aldean. JEtchep 27. Beste
aroaren aldean, ba-da aurrerapen bat. Vill Jaink 76. Itxaso barea au, gurearen aldean. Erkiag BatB 176.
Eleberri labur batek, ipuien aldean lan zailla sortzen du. NEtx LBB 11. Aiphatuz honek, bertzen aldean, duan
berezitasuna. Xa Odol 269. Aski baita gogoratzea gure gurasoak zer ziren gu eta gure ondorengoen aldean.
MIH 85.
v. tbn. GavS 9. Mih 28. fB Ic I 48. JesBih 451. MarIl 78. Izt C 135. Bordel 190. Aran SIgn I. Bv AsL 113. Jnn
SBi 126. Zby RIEV 1908, 771. Lap 203 (V 90). ABar Goi 46. Munita 153. Mde HaurB 101. Anab Poli 110. Zait
Plat 26. Osk Kurl 183. Ibiñ Virgil 91. Uzt Sas 208.
(Precedido de sintagma con suf. -ko). "Atzoko aldian bero aundia da gaur (G-azp)" Gte Erd 201. Agaitik
zagoz lengo aldean / Ain asko aguratuta. AB AmaE 74. Atzoko aldian askoz obeto aurkitzen dot. Kk Ab II 51.
Urguill-mendian eseri, egon, / --lêngo aldean, bakarra--. "Está desierto en comparación de la mañana". Or Eus
401. Lengo aldean asko arindu zitzaion goizeko jaikiera. NEtx LBB 70. Ameriketako aldean erri txiki aiek, oso
besterik ziran. Ib. 49. Omenaldiak egingo dira / lengo aldian gazterik. Uzt Sas 296. Illunabarrerako / lairik ezin
altxa, / gaurko aldian zegon / bizimodu latza. Ib. 98. Baita zer aisikeria gük / leheneko althian. Casve SGrazi 38.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
954